جفت سرراهی چیست؟

چکیده                           تخمین زمان مطالعه: 5 دقیقه

جفت سرراهی حالتی است که در آن جفت در بخش تحتانی رحم یعنی بالای واژن کاشته می شود که می تواند کل یا قسمتی از دهانه رحم را بپوشاند. هنگامی که مادر جفت سرراهی داشته باشد کودک نمی تواند از طریق واژن متولد شود و باید از عمل سزارین استفاده کرد. همچنین می تواند در طول دوره بارداری، حین زایمان یا پس از زایمان برای مادر ایجاد خونریزی نماید که می تواند خطرات جدی برای مادر و حتی جنین ایجاد نماید. اگرچه از ایجاد جفت سرراهی نمی توان جلوگیری کرد اما عوامل مختلفی می توانند در ایجاد این حالت تأثیر داشته باشند. برای شناخت بیشتر اینکه جفت سرراهی چیست در ادامه این سری از مقاله دکتر مهندس با ما همراه باشید.

جفت سرراهی چیست؟

پس از رودررویی اسپرم با تخمک در رحم، جنین تشکیل می شود. سپس با رشد جنین در رحم، جفت رشد کرده و در بخشی از دیواره داخلی رحم کاشته می شود. از این پس جفت عضوی از رحم می شود که از یک طرف به دیواره رحم متصل است و از طرف دیگر از طریق بند ناف وظیفه رساندن اکسیژن و مواد غذایی را به جنین بر عهده می گیرد. معمولاً جفت در بخش بالایی یا کناری به دیواره داخلی رحم وصل می شود، اما همه جفت ها در نقطه مناسبی به رحم اتصال نمی یابند. اگر جفت در رحم خیلی پایین یعنی در بالای دهانه رحم قرار گیرد، جفت سرراهی گفته می شود. در این حالت جفت می تواند کل یا بخشی از دهانه رحم (سرویکس) را که محل خروج نوزاد از رحم است مسدود نماید.

علائم جفت سرراهی

• خونریزی از واژن به رنگ قرمز روشن، بدون درد، در طول نیمه دوم بارداری
• افزایش تدریجی مقدار این خونریزی
• توقف خونریزی بدون درمان، شروع مجدد پس از چند روز تا چند هفته
• انقباضات رحم (گرفتگی عضلات رحم)

انواع جفت سرراهی

• جفت سرراهی کامل: جفت بطور کامل دهانه رحم را مسدود کرده باشد.
• جفت سرراهی نسبی: بخشی از دهانه رحم توسط جفت پوشیده شده باشد
• جفت سرراهی حاشیه ای: جفت در حاشیه دهانه رحم (لبه دهانه رحم) قرار گرفته باشد.

علل ایجاد جفت سرراهی

در بسیاری از زنانی که با مشکل جفت سرراهی روبه‌رو هستند، هیچ عامل خطرساز مشخصی وجود ندارد، اما اگر موارد زیر در مورد شما صادق است، احتمال ابتلا به این عارضه در شما بیشتر خواهد بود:
• اسکار یا محل جراحی درون رحم مانند جراحی قبلی انجام شده روی رحم مانند جراحی فیبروم رحم
• سابقه کورتاژ جنین
• جفت بسیار بزرگ مانند بارداری چند قلویی
• داشتن سن بالای 35 سال مادر در طی بارداری
• داشتن سابقه حداقل یک زایمان قبلی
• سابقه سزارین
• سابقه داشتن جفت سرراهی در بارداری های قبلی
• نژاد غیر سفید پوست
• مصرف سیگار و کوکائین

عوارض جفت سرراهی

• خونریزی عمده برای مادر: خونریزی شدید قبل و حین زایمان یا ساعاتی پس از زایمان می تواند تهدید کننده زندگی مادر باشد.
• چسبندگی جفت: یعنی چسبیدن بسیار عمیق جفت به دیواره رحم که جداسازی آن هنگام زایمان دشوار است. در این حالت خونریزی بسیار زیاد می تواند سلامت مادر را به خطر اندازد و نیاز به تزریق خون به مادر در زمان زایمان می باشد. ممکن است برای جلوگیری از خونریزی به عمل هیسترکتومی نیاز باشد که طی آن تمام یا بخشی از رحم برداشته می شود.
• زایمان زودرس: خونریزی شدید قبل از رسیده شدن جنین ممکن است باعث انجام سزارین اورژانسی شود.
• نوزاد نارس: زایمان زودرس و اورژانسی ایجاد نوزاد نارس می کند.

تشخیص جفت سرراهی

تشخیص قطعی جفت سرراهی از طریق سونوگرافی شکمی و ترانس واژینال انجام می شود. سونوگرافی ترانس واژینال از طریق وسیله عصا مانندی که به راحتی وارد واژن می شود انجام می شود تا از طریق این دو سونو بتوان وضعیت و محل دقیق قرارگیری جفت و جنین در رحم مشخص شود.

در صورت تشخیص جفت سرراهی یا جفت پایین در سونوگرافی اواسط بارداری (هفته های 16 تا 20)، زیاد نگران نشوید، زیرا با پیشرفت بارداری، جفت به احتمال زیاد از دهانۀ رحم فاصله می‌گیرد و احتمال خوب شدن خود به خود بسیار زیاد است. از آنجا که جفت به رحم پیوند خورده است، در واقع جابه‌جایی در آن صورت نمی‌گیرد، اما ممکن است با بزرگ شدن رحم، فاصلۀ آن از دهانۀ رحم بیشتر شود. همچنین احتمال دارد هنگام رشد جفت به مرور زمان، جفت به سمت جریان خون بیشتر رشد کند که در قسمت فوقانی رحم است. تنها درصد کمی از زنانی که پیش از هفتۀ ۲۰ با مشکل جفت پایین یا جفت سرراهی مواجه هستند، در زمان زایمان نیز این مشکل را دارند. احتمال ماندگاری جفت سر‌راهی کامل که دهانۀ رحم را مسدود کرده، بیشتر از جفت حاشیه‌ای یا جفت پایین است.
با تشخیص جفت سرراهی در سونوگرافی سه ماهۀ دوم، معمولاً سونوگرافی دیگری در اوایل سه ماهۀ سوم برای ارزیابی مجدد محل قرارگیری جفت انجام می‌شود. در صورت بروز هر گونه خونریزی واژینال در این زمان باید آزمایش سونوگرافی برای شناسایی علت آن انجام شود.

درمان جفت سرراهی

نوع درمان بیمار بستگی به موارد زیر دارد:
• چه مقدار خونریزی دارید.
• اینکه چگونه این مشکل بر سلامتی مادر و نوزاد تأثیر می‌گذارد.
• مادر چقدر به زمان زایمان نزدیک شده‌.
با انجام سونوگرافی در سه ماهه سوم بارداری و تشخیص اینکه جفت هنوز بخش زیادی از دهانه رحم را پوشانده، ممکن است پزشک منع رابطه جنسی یا معاینه واژنی را تا انتهای دوران بارداری تجویز نماید. معمولاً توصیه می شود فرد استراحت مطلق داشته باشد و از انجام فعالیت های ورزشی یا هر کار دیگری که ممکن است تحریک خونریزی را به همراه داشته باشد، اجتناب کند.
در صورت تشخیص جفت سرراهی در اواخر سه ماهۀ سوم، زایمان تنها از طریق سزارین امکان‌پذیر خواهد بود، زیرا جفت سرراهی، مسیر خروج نوزاد را کاملاً مسدود می‌کند و امکان انجام زایمان طبیعی نمی باشد.

کلام آخر

اگرچه هنوز دقیق مشخص نشده است که چگونه می‌توان از بروز جفت سرراهی جلوگیری کرد، اما شاید بتوان با عدم استفاده سیگار خطر ابتلا را کاهش داد. همچنین ممکن است با انجام سزارین فقط در صورت ضرورت پزشکی، شانس ابتلا به جفت سرراهی را در بارداری‌های آینده کاهش داد. اگر مادری بارداری سالمی دارد و هیچ دلیل پزشکی برای انجام سزارین وجود ندارد، بهتر است اجازه داده شود که زایمان به خودی خود بطور طبیعی اتفاق افتد.