روماتیسم مفصلی چیست و چه علائمی دارد؟

چکیده: تخمین زمان مطالعه: 4 دقیقه

روماتیسم مفصلی یا Rheumatoid arthritis یک بیماری است که موجب التهاب، درد و تورم مفاصل بدن میشود. این بیماری معمولا مزمن بوده و در دراز مدت میتواند موجب تخریب مفصل شود.

از هر صد نفر یک نفر در طول عمرش به نوعی به این بیماری مبتلا میشود. روماتیسم مفصلی میتواند زمینه خانوادگی داشته باشد. این بیماری میتواند در هر سنی بروز کند ولی معمولا در سنین بین ۶۰-۴۰ سالگی دیده میشود. روماتیسم مفصلی در زنان سه برابر شایع تر از مردان است. در این مقاله در این مقاله شما را با علت، علائم و عوارض روماتیسم مفصلی آشنا خواهیم کرد.

علت رماتیسم مفصلی چیست؟

بیماری روماتیسم مفصلی جزو دسته ای از بیماری های انسان است که به آنها بیماری های خود ایمنی یا اتو ایمیون Autoimmune disease میگویند.

بدن انسان سیستم دفاعی خاصی دارد که با استفاده از آن در برابر تهاجم میکروب ها از خود دفاع میکند. یکی از روش های سیستم دفاعی بدن، تولید مواد خاصی به نام آنتی بادی Antibody یا پادتن است. این مواد که از جنس پروتئین هستند به میکروب ها میچسبند و موجب تخریب آنها میشوند. گاهی اوقات سیستم دفاعی بدن به دلایلی که هنوز بر ما ناشناخته است بعضی از سلول های بدن خود انسان را غریبه و مهاجم تشخیص داده و بر علیه آنها آنتی بادی یا پادتن تولید میکند. این آنتی بادی ها به سلول ها حمله کرده و موجب آسیب آنها میشوند. مکانیسم ذکر شده علت اصلی بروز بیماری های خود ایمنی است. در روماتیسم مفصلی هم سیستم ایمنی به سلول های بدن بخصوص سلول های سینوویوم Synovium cells بعضی از مفاصل حمله کرده و موجب تغییراتی در آنها میشوند. سینوویوم لایه ای از سلول ها است که سطح درونی کپسول مفصلی را فرش میکنند و موجب ترشح مایع مفصلی ( مایع سینوویوم) میشوند. تاثیر آنتی بادی ها بر سلول های سینوویوم موجب میشود سلول های این لایه افزایش پیدا کرده و در نتیجه لایه سینوویال ضخیم، متورم و همچنین ملتهب شود. عروق خونی لایه سینوویال افزایش پیدا کرده، همراه با التهاب لایه سینوویال، ترشح مایع مفصلی هم بیشتر شده و مفصل متورم میشود.

بدنبال این تغییرات سلول های سینوویال موادی بنام سیتوکین Cytokin ترشح میکنند که موجب بروز التهاب در مفصل شده و همچنین روی سلول های مفصل اثرات تخریبی دارد.

علائم روماتیسم مفصلی چیست؟

مهمترین علائم روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید درد و خشکی صبحگاهی مفاصل بدن بخصوص دست با احساس ضعف و خستگی می باشد که به صورت تدریجی در عرض چند هفته تا چند ماه ایجاد شده و شدت میابند.علائم روماتیسم مفصلی به سه دسته تقسیم میشوند :

علائم عمومی روماتیسم

۷۰ درصد موارد شروع روماتیسم مفصلی با علائم عمومی:

• ضعف
• کاهش اشتها
• درد مبهم عضلات
• احساس خستگی

از چند ماه قبل ممکن است بیمار دچار درد و تورم مفصل شود و این علائم را داشته باشد.

علائم مفصلی

در ۳۰ درصد موارد شروع روماتیسم مفصلی با علائم :

• درد مفصل که با حرکت آن یا فشار بر آن بیشتر میشود.
• تورم مفصل
• مفاصل اندام تحتانی درگیر شده و بیمار در حین راه رفتن دچار لنگش میشود.
• احساس خشکی مفصل که در صبح بیشتر است .
• قرینه بودن مفاصل درگیر

علائم غیر مفصلی

این علائم در ۴۰ درصد از بیماران وجود دارد و بیشتر در بیمارانی دیده میشود که Rheumatoid factor در آزمایش خون آنها بالا است. مهمترین این علائم عبارتند از:

• برجستگی های بدون درد زیر پوست که به آنها ندول های روماتیسمی Rheumatoid nodules گفته می شود و در ۲۵درصد بیماران وجود دارد.
• درگیر شدن بافت ریه و پرده های اطراف آن موجب تنگی نفس میشود.
• درگیر شدن عروق خونی در هر جایی از بدن که بیشتر در عروق پوست و دستگاه عصبی است ولی میتواند در عروق خونی روده، طحال، لوزالمعده، ریه، کبد، گره های لنفاوی و کبد هم باشد. درگیری عروق در هر کدام از این اعضاء میتواند علائم مخصوص به آن عضو را به وجود آورد.
• درگیر شدن چشم در یک درصد از بیماران می باشد که سفیدی چشم ،ملتهب و قرمز شده و چشم خشک میشود.
• التهاب در اطراف تاندون ها
• کم خونی
• تب

مفاصل آسیب پذیر در بیماری روماتیسم

شایعترین مفاصل درگیر، مفاصل انگشتان دست، مچ دست، پا و مچ پا هستند. با این حال هر مفصلی در بدن امکان آسیب پذیری از این بیماری را دارد. زانو، مفصل ران، شانه، آرنج و گردن هم در این بیماری درگیر می‌شوند. از خصوصیات ابتلا مفاصل در این بیماری این‌ است که مفاصل به‌صورت دوطرفه درگیر می‌شوند مثلا مچ هر دو دست یا انگشتان هر دو دست است.

عوارض ناشی از روماتیسم مفصلی

روماتیسم مفصلی، خطر ابتلا به عوارض زیر را افزایش می‌دهد:

• پوکی استخوان: خود روماتیسم مفصلی، همراه با برخی از داروهای مورد استفاده در درمان آن، می‌تواند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش ‌دهد. پوکی استخوان باعث ضعف استخوان‌ها شده و آن‌ها را بیشتر در معرض شکستگی قرارمی‌دهد.

• ندول‌های روماتیسمی: این برجستگی‌های سفت در بافت‌ها اغلب در اطراف نقاط فشار، مانند آرنج تشکیل می‌شود. البته این ندول‌ها می‌تواند در هر نقطه از بدن، مثلاً در ریه‌ها هم تشکیل شود.
• خشکی چشم‌ و دهان: برای افرادی که به روماتیسم مفصلی مبتلا هستند، احتمال ابتلا به سندروم شوگرن، بسیار بیشتر است. در این سندروم، میزان رطوبت چشم‌ها و دهان کاهش می‌یابد.
• عفونت: خود بیماری روماتیسم مفصلی و بسیاری از داروهای مورد استفاده برای مبارزه با آن، می‌تواند سیستم ایمنی را مختل سازد و منجر به افزایش عفونت گردد.
• ترکیبات غیر طبیعی بدن: نسبت چربی در مقایسه با توده خالص بدن در اغلب افرادی که به روماتیسم مفصلی مبتلا هستند، بالاتر است. البته این نسبت حتی در افرادی که شاخص توده بدن طبیعی (BMI) دارند، نیز بالاتر است.
• سندرم تونل مچ دست (تونل کارپ): اگر روماتیسم مفصلی، مچ دست شما را مبتلا سازد، التهاب ناشی از آن می‌تواند عصبی که قسمت اصلی دست و انگشتان شما را پوشش می‌دهد را تحت فشار قرار دهد.
• مشکلات قلبی: روماتیسم مفصلی می‌تواند خطر سفتی و انسداد عروق و همچنین التهاب پریکاردیوم (کیسه‌ای که قلب شما را محصورکرده) را افزایش ‌دهد.
• بیماری ریوی: در افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی، خطر التهاب و زخم بافت‌های ریه افزایش می‌یابد، که می‌تواند منجر به تنگی نفس پیشرونده شود.
• لنفوم: روماتیسم مفصلی، خطر لنفوم را افزایش می‌دهد. لنفوم یک گروه از سرطان‌های خون است که در سیستم لنفاوی بروز می‌کند.