درمان پوکی استخوان | چگونه از بروز پوکی استخوان پیشگیری کنیم؟

چکیده:    تخمین زمان مطالعه: 6 دقیقه

پوکی استخوان باعث ضعیف و سست شدن استخوان ها می شود. در این بیماری استخوان ها به قدری ضعیف می شوند که به زمین خوردن یا حتی فشارهای خفیفی مثل خم شدن یا سرفه کردن باعث شکستگی استخوان و حتی دررفتگی کشکک زانو می شود. شکستگی های ناشی از پوکی استخوان عموما در نواحی باسن، لگن، مچ دست یا ستون فقرات ایجاد می شود. استخوان بافت زنده ای است که عموما شکسته یا تعویض می شود. پوکی استخوان زمانی ایجاد می شود که ایجاد استخوان جدید با حذف استخوان قدیمی سازگاری ندارد. پوکی استخوان زنان و مردان را تحت تاثیر قرار می دهد و محدودیت به قومیت خاصی نمی شود. اما بیماری پوکی استخوان در زنان آسیایی و سفیدپوست، مخصوصا زنانی که دوره یائسگی را سپری کرده اند، بیشتر مشاهده می شود. در همین راستا در این مقاله به درمان پوکی استخوان می پردازیم.

 عامل ایجاد کننده پوکی استخوان را بشناسید.

• سن: با بالارفتن سن، تراکم استخوان در هر دو جنس به تدریج کاهش می یابد؛ به طوری که از حدود ۴۰ سالگی نیم تا یک درصد در سال کاهش می یابد.
• جنس: پوکی استخوان در زنان به دلیل کم بودن توده استخوان و پدیده یائسگی شایع تر است؛ به طوری که زنان در هر سنی ۴ تا ۵ برابر مردان دچار شکستگی استخوان می شوند.
• یائسگی و کاهش هورمون های جنسی: هورمون های جنسی نقش مهمی در استحکام استخوان ها دارند. بنابراین هر عاملی از جمله یائسگی که باعث کم شدن این هورمون ها شود پوکی استخوان را تسریع می کند.
• سابقه فامیلی: در صورت سابقه شکستگی در بستگان نزدیک (پدر، مادر، خواهر و برادر) احتمال ابتلا به شکستگی تا دو برابر افزایش می یابد.
• نژاد و عوامل ارثی: نژاد آسیایی و افرادی که پوست و موی روشن دارند، بیشتر در معرض پوکی استخوان هستند.
• جثه بدنی: استخوان بندی ظریف و جثه کوچک تر موجب افزایش احتمال پوکی استخوان می شود.
• بیماری های همراه: برخی بیماری ها نظیر بیماری های مزمن کبد و کلیه، دیابت نوع۱، افزایش هورمون تیروئید و پاراتیروئید، اختلالات هورمون های جنسی، اسهال مزمن و اختلالات سوء جذب، بی اشتهایی عصبی، پیوند اعضا و برخی سرطان ها باعث افزایش احتمال ابتلا به پوکی استخوان می شوند.
• مصرف داروها: مصرف طولانی مدت داروهای حاوی کورتون، داروهای ضد صرع و داروهایی که برای درمان بیماری های تیروئید مصرف می شوند؛ موجب بروز پوکی استخوان می شود. این دسته داروها حتما باید با تجویز پزشک و درصورت نیاز با مکمل های دارویی مانند کلسیم و ویتامین «د» مصرف شوند.
• مصرف دخانیات و الکل: مصرف دخانیات شامل سیگار، قلیان، پیپ و چپق موجب اختلال در جذب کلسیم و ساخت استخوان، یائسگی زودرس، کاهش وزن و تخریب هورمون های جنسی می شود که به تسریع پوکی استخوان می انجامد. مصرف الکل نیز با کم کردن فعالیت سلول های سازنده استخوان موجب پوکی استخوان می شود.

 پوکی استخوان چگونه منجر به شکستگی می شود؟

حدود ۵ درصد زمین خوردگی ها منجر به شکستگی می شوند. مسلما استخوان هایی که استحکام کافی برای حفظ تعادل بدن را نداشته باشند، به راحتی متعاقب نیروهای جزیی مانند زمین خوردن و یا سقوط از پله دچار شکستگی می شوند.

به همین دلیل شایع ترین علت شکستگی های ناشی از پوکی استخوان سقوط و زمین خوردن است. عواملی مانند موانع محیطی، نور کم، اختلال بینایی، فراموشی و استفاده از داروهای خواب آور در افزایش احتمال سقوط و شکستگی نقش دارند.

پوکی استخوان علامتی ندارد اما با مشاهده علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:

• کاهش قد به میزان حدود ۳ سانتی متر نسبت به دوران جوانی
• قوز درستون فقرات که به تازگی ایجاد شده باشد
• شکستگی دراثر ضربه خفیف یا زمین خوردن جزیی

 درمان پوکی استخوان

 برای درمان پوکی استخوان می‌توان از روش‌های مختلفی اقدام کرد. اگر پوکی استخوان در حد خفیف باشد، انجام ورزش‌هایی که به تقویت استخوان‌ها و تحمل راحت‌تر وزن بدن کمک می‌کند، می‌تواند در افزایش تراکم استخوان‌ها مؤثر باشد. افزایش جذب کلسیم از مواد غذایی و احتمالاً مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D هم می‌تواند به ساخته شدن استخوان بیشتر و یا حداقل جلوگیری از پوک شدن بیشتر استخوان‌ها کمک نماید. علاوه بر آن، چند مورد دارو هم برای کند کردن روند کاهش تراکم استخوان‌ها و افزایش ساخته شدن آن، عرضه شده است. اگر چه تراکم استخوان‌ها معمولاً بعد از درمان به حالت طبیعی اولیه باز نمی‌گردد، اما خطر بروز شکستگی استخوان به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش پیدا می‌کند.

•  کمپرس های گرم و سرد

می توانید از هر دو کمپرس گرم و سرد ، برای مدیریت درد مفاصل ناشی از پوکی استخوان استفاده کنید در حالی که کمپرس داغ باعث کاهش درد و سفتی عضله می شود، کمپرس سرد باعث کاهش تورم و التهاب می شود.آب داغ در یک بطری بریزید و آن رادر یک حوله نازک بپیچانید، با این روش یک کمپرس آب داغ دارید ، چند تکه یخ را در یک حوله نازک بپیچید، و یک کمپرس سرد دارید. کمپرس گرم را روی مفاصل آسیب دیده خود، به مدت 2 تا 3 دقیقه قرار دهید سپس آن را با کمپرس سرد جایگزین کنید و اجازه دهید تا 1 دقیقه بماند این فرآیند را ،15 تا 20 دقیقه چند بار در روز تکرار کنید.

توجه داشته باشید:بسته به شرایط شما، می توانید این کمپرس ها را به طور جداگانه هم استفاده کنید.

•  ماساژ درمانی

به طور منظم ماساژ دادن مناطق آسیب دیده، کمک به کاهش شدت درد، تورم و التهاب ناشی از پوکی استخوان می کند علاوه بر این، ماساژ گردش خون را بهبود می بخشد و اثر آرام بخشی بر عضلات ملتهب شده دارد. با استفاده از ضربات ملایم، مناطق آسیب دیده را با روغن زیتون گرم یا روغن نارگیل چند بار در روز ماساژ دهید اگر ماساژ شرایط و دردتان را بدتر کرد، انجام ماساژ را متوقف کنید. همچنین می توانید یک روغن ماساژ با کافور و روغن خردل تهیه کنید به این روش که :10 گرم کافور را با یک فنجان روغن خردل ترکیب کنید و آن را به مدت 5 دقیقه حرارت دهید. اجازه دهید تا خنک شود، سپس از آن برای ماساژ محل های آسیب دیده، استفاده کنید.

یکی دیگر از گزینه ها، این است که مقادیر مساوی از روغن وینترگرین و روغن اکالیپتوس را باهم مخلوط کرده و از آن برای ماساژ مفاصل ملتهب استفاده کنید.

•  درمان فیزیکی و حرکات اصلاحی

حرکات و ورزش‌هایی که شما در جریان برنامه‌های درمان فیزیکی انجام می‌دهید، کاملاً به شرایط و نيازهاي خود شما بستگی دارد. در واقع این حرکات بر اساس علت بروز پوکی استخوان در شما، وضعیت تناسب فیزیک و اندام شما، میزان خطر وقوع شکستگی‌های ستون مهره‌ها و سطح آمادگی جسمانی شما جهت انجام ورزش‌ها تعیین می‌شود. اصولاً متخصص طب فیزیکی با همکاری خود شما، یک برنامه ورزشی برایتان تدوین می‌کند که هم شامل ورزش‌های مؤثر در بهبود قدرت تحمل وزن (از قبیل پیاده‌روی) و هم ورزش‌های تقویتی (کار با وزنه) باشد.

بسته به نوع نیازهای خاص شما، ممکن است متخصص درمان فیزیکی بر روی وضعیت بدن و تعادل اندام‌های شما نیز کار کند تا از اين طريق به جلوگیری از زمین خوردن و شکستگی استخوان‌های شما کمک نماید.

•  درمان پوکی استخوان با کلسیم

یکی از ساده ترین راه های مبارزه با اثرات پوکی استخوان، مصرف حداقل 1000 میلی گرم کلسیم و 500 میلی گرم منیزیم روزانه است. شما می توانید این میزان را از طریق مکمل های ویتامین یا افزایش غذاهایی با کلسیم بالا مانند شیر، آجیل، پنیر کم چرب، ماست، ماهی سالمون قرمز، ساردین ها و برخی از آبمیوه های مرکب غنی شده با کلسیم به دست آورید.

•  دسری که استخوان هایتان را محکم می کند.

ماست یک ماده غذایی سرشار از کلسیم برای استخوان‌هاست همچنین هر ۱۰۰ گرم بادام ۲۰۰ تا ۴۰ میلی گرم کلسیم دارد و سیب به عنوان یکی از میوه‌های سرشار از کلسیم شناخته می‌شود کافیست تا یک فنجان ماست را با یک عدد سیب خرد یا له شده ترکیب کنید و ۵ عدد بادام را به همراه کمی پودر دارچین به آن اضافه کنید و این ترکیب مفید برای پیشگیری از پوکی استخوان را هر ۳ روز یک بار میل کنید.

• آلو

آلو به علت داشتن  پلی فنول ها، یک آنتی اکسیدان است که برای پوکی استخوان خوب است. به علاوه، آلو خشک منبع خوبی از مس، است که درتقویت استخوان  تاثیر زیادی دارد. توصیه می شود که افراد در همه سنین روزانه  2-3 آلو خشک بخورند، و به تدریج مقدار  آن را به شش تا 10 روز افزایش دهند تا از  از پوکی استخوان پیشگیری کنند.

•  نمک اپسوم یا سولفات

یکی دیگر از درمان های معروف برای پوکی استخوان، نمک اپسوم است منبع خوبی از منیزیم است، و به کاهش درد، تورم و التهاب کمک می کند. برای پوکی استخوان 2 فنجان نمک اپسوم را به وان حمام اضافه کنید. پاهای خود را به مدت 20 تا 30 دقیقه در آن بگذارید ، این کار را 2 تا 3 بار در هفته برای چندین هفته تا بهبودی درد و التهاب، تکرار کنید.

توجه داشته باشید:کسانی که مشکلات کلیوی یا دیابت دارند، نباید از این درمان استفاده کنند.

• زنجبیل

زنجبیل، یکی دیگر از درمان های عالی طبیعی برای پوکی استخوان است یک مطالعه که در سال 2001 و در مجله آرتروز و روماتولوژی چاپ شد، نشان داد که عصاره خالص زنجبیل اثر مثبتی در کاهش درد بیماران مبتلا به پوکی استخوان زانو دارد. این گیاه، غنی از خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی است که به کاهش درد، تورم و التهاب کمک می کند و علاوه بر این، زنجبیل به انسداد Cox-2 کمک می کند (یک ماده شیمیایی که در بدن باعث درد می شود).

•  استفاده از بریس برای پوکی استخوان

بخش عمده‌ای از شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان در ناحیه مچ دست، ستون مهره‌ها و یا لگن اتفاق می‌افتد. در صورتی که شما دچار یکی از انواع این شکستگی‌ها به خصوص شکستگی ستون فقرات شوید، ممکن است پزشک استفاده از بریس را به شما توصیه کند.

معمولاً بریس‌های کمر برای شکستگی‌های ستون فقرات و برای یک دوره زمانی کوتاه توسط پزشک توصیه می‌شود. این بریس‌ها می‌تواند در طول مدتی که مهره یا مهره‌های شکسته کمر شما در حال بهبودی می‌باشد، از ستون فقرات شما حمایت لازم را به عمل آورد. اگر استخوان‌های شما در اثر پوکی یا شکستگی، ضعیف شده باشد، لازم است با استفاده از بریس، از عضلات کمر شما نیز حمایت بیشتری شود تا این عضلات هم بتوانند وزن بدن شما را در طول دوره بهبود آسیب‌دیدگی‌ها، بهتر تحمل کنند.

برای درمان پوکی استخوان روش های دیگری ازجمله مگنت‌تراپی، اوزون‌درمانی، تزریق پلاسمای غنی از پلاکت(PRP)، طب ­سوزنی و ... نیز وجود دارد.

 چگونه از بروز پوکی استخوان پیشگیری کنیم؟

 پیشگیری از پوکی استخوان بسیار راحت‌تر و بهتر از درمان آن است. شما می‌توانید با انجام اقدامات زیر به پیشگیری از پوکی استخوان‌های خود کمک کنید:

• مصرف مواد غذایی سرشار از کلسیم را افزایش دهید.
• یک رژیم غذایی سرشار از مواد معدنی را مصرف کنید.
• به طور منظم ورزش کنید.
• سیگار کشیدن را ترک کنید.
• تنها داروهای ضروری را مصرف کنید، زیرا برخی داروها موجب تحلیل رفتن استخوان ها می شوند.
• نوشیدنی‌های الکلی مصرف نکنید.
• مصرف نوشیدنی‌های گازدار را کاهش دهید.
• از زمین خوردن اجتناب کنید!
• از افسردگی خود غافل نشوید!

 دورنمای سلامتی افراد مبتلا به پوکی استخوان که از روش‌های درمانی مناسب برای رفع این عارضه استفاده می‌کنند، کاملاً خوب و امیدوارکننده می‌باشد، به ویژه در صورتی که این عارضه به موقع تشخیص داده شود و تحت درمان قرار بگیرد. حتی در موارد پوکی استخوان شدید هم امکان افزایش تراکم استخوان و یا متوقف کردن روند پیشرفت آن، وجود دارد. خطر بروز شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان را نيز می‌توان با درمان این عارضه به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش داد.