برای کاهش اسید معده چه بخوریم؟

چکیده

رفلاکس معده یا برگشت اسید از معده به مری که در اصطلاح عامیانه به سوزش سر دل معروفه، یک اتفاق طبیعی نیست.

زمان رفلاکس اسید معده به مری علائمی مثل سوزش و نفخ شکم در افراد مبتلا دیده میشه.

اسید معده به دلایل زیادی می‌تونه کم یا زیاد بشه که هردوی این موارد به معده و روند گوارش فرد آسیب میزنه.

یکی از موثرترین روش‌های پیشگیری و درمان رفلاکس معده، تغییر سبک زندگی و اصلاح رژیم غذایی هست.

ما در این مقاله از مجله سلامت دکتر مهندس درمان قطعی برای اسید معده بالا رو بررسی میکنیم پس تا آخر این مقاله همراه ما باشید.

رفلاکس اسید معده چیست؟

اسید معده، مایع گوارشی است که در معده تشکیل شده و از اسید هیدروکلریک (HCl)، کلرید پتاسیم (KCl) و کلرید سدیم (NaCl) تشکیل شده است. این اسید با فعال کردن آنزیم های گوارشی در هضم پروتئین ها نقش اساسی دارد.

اسید معده توسط سلولهای موجود در معده تولید می شود و با سایر اجزای بدن هماهنگ است تا در صورت لزوم تولید اسید را افزایش دهند. سایر سلول های موجود در معده، بیکربنات تولید می‌کنند که مانع از اسیدی شدن زیاد معده می‌شوند. علاوه بر بیکربنات، این سلول ها مایع مخاطی ایجاد می کنند که باعث جلوگیری از آسیب دیدن خود معده در اثر اسید معده است.

اسید بالا در معده می تواند منجر به بیماری رفلاکس معده شود.

این وضعیت با سوزش خفیف مداوم، سوزش در قفسه سینه یا شکم و آسیب بافت معده به علت قرار گرفتن در معرض اسید معده به صورت طولانی مدت، همراه است.

اسید معده در بارداری

بالا آمدن اسید معده در دوران بارداری یک مشکل رایج است که اغلب زنان در دوران بارداری خود، به خصوص در سه ماهه دوم یا سوم، با آن مواجه می شوند.

در طول بارداری، اسیدیته به طور عمده به دو دلیل رخ می دهد.

اول این که هورمون آرامش بخش منتشر شده در این دوران روند هضم را کند می کند. این به این معنی است که مواد غذایی به مدت طولانی تری در معده باقی مانده و این موضوع باعث تولید بیشتر اسید می شود.

در وهله دوم، نوزادان در حال رشد در رحم، روی معده و انتهای مری فشار وارد می کند و این فشار احتمال بالا آمدن اسید معده در دوران بارداری را افزایش می دهد.

این مشکل در شرایط زیر تشدید می شود:
- بارداری های چند قلویی
- بزرگ بودن بیش از حد نوزاد
- ماه های آخر بارداری

علائم اسید معده بالا

ریفلاکس اسید معده می تواند احساس سوزش ناراحت کننده‌ای در سینه ایجاد کند که ممکن است تا گردن هم منتشر شود. این احساس اغلب به عنوان سوزش سر دل شناخته می شود.

اگر رفلاکس اسید معده دارید، ممکن است طعم ترش یا تلخی در قسمت پشت دهان احساس کنید.

همچنین امکان برگشت مواد غذایی یا مایع از معده به دهان وجود دارد. در بعضی موارد، رفلاکس معده می تواند منجر به مشکلاتی در بلع یا تنفس مانند سرفه مزمن یا آسم شود.

رفلاکس معده نوزاد

مانند بزرگسالان، نوزادان هم از رفلاکس معده رنج می برند که باعث می شود آنها غذا را بالا بیاورند و این موضوع می تواند به دفعات تکرار شود.

در نوزادان، ماهیچه بین مری و معده هنوز کامل رشد نکرده است، به همین دلیل محتویات معده به راحتی به سمت عقب جریان پیدا می کنند.

مادرهایی که به نوزاد شیر می دهند، باید به دقت مراقب رژیم غذایی خود باشند زیرا تاثیر مستقیم بر روی سلامتی و رشد نوزاد دارد.

درمان اسید معده

• رفلاکس معده بیماری شایعی هست ولی درمان آن سخت و پیچیده نیست. در ادامه به راهکارهایی می پردازیم که با کمک خودتان می تواند به راحتی رفلاکس معده را درمان کنید.

• مصرف الکل، قهوه و نوشابه را محدود کنید.

سر دسته مواد غذایی که باعث تشدید ریفلاکس اسید معده خواهند شد سه گروه عمده نوشیدنی‌ها هستند که الکل، قهوه و نوشابه های گازدار را شامل می‌شوند.
الکل و قهوه اثر شل کنندگی قوی روی دریچه مری دارند و باعث باز شدن آن و بازگشت غذا و اسید می گردند.
قهوه و نوشابه‌های گاز دار و البته دوغ خاصیت اسیدی دارند که مشکل رفلاکس را تشدید خواهند کرد.
گاز درون نوشابه‌های گازدار نیز برای خروج از معده، به دریچه فشار مضاعف وارد کرده و فرآیند ریفلاکس را تشدید می‌کند.
بهترین نوشیدنی برای افراد مبتلا به رفلاکس فقط آب است که خاصیت اسیدی ندارد.
نوشیدن حجم زیاد مایعات به همراه غذا برای افرادی که ریفلاکس دارند مضر است، زیرا با افزایش حجم مواد داخل معده، شانس رفلاکس را افزایش می‌دهد.
قهوه نیز بهتر است ترجیحا با صبحانه میل شود و در طول روز به خصوص نزدیک به زمان خواب از آن اجتناب گردد.

• از خوردن غذاهای تند، چرب و ترش بپرهیزید.

در میان غذا‌ها، غذاهای تند، چرب و یا بسیار ترش می‌توانند باعث ریفلاکس معده گردند. غذاهای زیاد سرخ شده و چرب، دیرتر هضم و از داخل معده تخلیه شده و به همین دلیل شانس ریفلاکس را افزایش می‌دهند.

غذاهای تند باعث شل شدن دریچه (اسفنگتر) مری می شوند و غذاهای ترش و اسیدی با افزایش میزان اسیدیته معده این روند را تشدید می کنند.

فلفل، گوجه فرنگی، پرتقال، لیمو و توت فرنگی اگرچه دارای ویتامین C و منافع زیادی برای بدن می باشند، ولی اگر زیاد مصرف شوند ریفلاکس را تشدید می کنند.

بهتر است آب پرتقال را به همراه غذا و به میزان کم (نصف لیوان در یک وعده) مصرف کنید.

گوشت های پرچرب یا غذاهای گوشتی چرب نیز به علت تاخیر در هضم غذا در معده این روند را تشدید می کنند.

• بعد از غذا دراز نکشید.

پس از غذا تا یک ساعت از دراز کشیدن پرهیز کنید.

اگر نیاز به استراحت دارید، یکی دو بالش زیر سرتان بگذارید تا زاویه مری به معده حدود ۴۵ درجه باشد.

شب‌ها نیز اگر به پشت می‌خوابید، از بالش بیشتر یا بلندتر استفاده کنید و اگر به پهلو می‌خوابید به پهلوی چپ بخوابید.

وعده‌های خود را بیشتر کنید.

یکی از راه‌های درمان اسید معده زیاد این است که در عوض سه وعده بزرگ، وعده‌های بیشتر و کوچک‌تری را در روز میل نمایید.

زمانی که معده پر باشد، شانس ریفلاکس اسید به مری بیشتر خواهد بود.

• وزن کم کنید

اگر اضافه وزن دارید، وزن کم کنید زیرا اضافه وزن می تواند به ریفلاکس بیشتر اسید معده منجر گردد.

• سیگار کشیدن را ترک کنید

اگر سیگاری هستید، به فکر ترک کردن باشید زیرا نیکوتین می تواند باعث افزایش اسید معده شود.

• سبزیجات مصرف کنید

سبزیجات از مواد غذایی سالمی هستند که بسیار قلیایی می باشند به این معنی که می توانند تولید اسیده معده را بطور موثر خنثی نمایند.

• گوشت سفید مصرف کنید.

مصرف گوشت سفید مانند مرغ یا گوشت بوقلمون و ماهی برای رفع اسید معده بسیار مفید است.

ماهی‌های چرب مانند ماهی قزل آلا، ماهی خال مخالی، ساردین ها و شاه ماهی، حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ هستند.

• مصرف موز

این میوه یک میان وعده فوق العاده برای مبتلایان به سوزش سر دل است. خاصیت قلیایی موز منجر به خنثی کردن اسید معده و کمک به تخفیف علائم ریفلاکس می شود.

البته در معدودی از افراد همانطور که مصرف انواع توت ها، پرتقال و گریپ فروت منجر به تولید اسید در معده می شود، مصرف موز نیز می تواند همین علامت را ایجاد کند.

• مصرف شیرین بیان

درمان اسید معده با داروی گیاهی "شیرین بیان" امکان پذیر است.

این گیاه باعث کاهش تحریک پذیری معده شده و با شکلی ژله مانند سطح معده را پوشش دهی می کند. البته در مصرف شیرین بیان با پزشک خود مشورت کنید.

درمان اسید معده در بارداری

• از جوشانده هل سبز،شوید، زیره و تخم برزک استفاده کنید.
• دمنوش های گیاهی بنوشید.
• از پوشیدن لباس تنگ خودداری کنید.
• یوگا و مدیتیشن انجام دهید.

کاهش فوری اسید معده

علاوه بر راهکارهای ذکر شده، اقدامات زیر نیز می‌تواند به عنوان روشی برای درمان اسید معده زیاد مفید بوده و در کم‌ترین زمان ممکن، سوزش ناشی از آن را کاهش داده یا از بین برند.

لباس‌های خود را آزاد کنید.

گاهی اوقات ممکن است که بر اثر فشار لباس تنگ به شکم شما ریفلاکس اسید معده رخ دهد. بنابراین، در صورت احساس سوزش حتما کمربند خود را شل کرده و لباس‌های تنگ را در بیاورید.

صاف بایستید.

موقعیت بدن شما در بالا آمدن اسید معده تاثیر بسیار زیادی دارد. اگر نشسته یا خوابیده احساس سوزش می‌کنید سریعا بایستید و اگر از قبل ایستاده‌اید تلاش کنید که صاف‌تر بایستید.

محلول آب لیمو عسل را امتحان کنید.

مخلوط آب با مقدار کمی آب لیمو بعلاوه عسل، می‌تواند سوزش معده و اثرات بالا زدن اسید را کاهش دهد.

پیشگیری و کنترل رفلاکس معده

برای پیشگیری و کنترل رفلاکس، راه­های بسیار راحتی وجود دارد که با تداوم در رعایت آن­ها می­توان از پیشرفت این روند جلوگیری کرد. کنترل تغذیه، نخوابیدن پس از صرف غذا، عدم استفاده افراطی از قهوه و نوشیدنی­ های گازدار، عجله نکردن در هنگام بلع غذا، سیگار نکشیدن و نپوشیدن لباس­های بسیار تنگ همگی از راه­ های پیشگیری رفلاکس اسید معده می‌­باشند.

یکی از اصلی­ترین و مهم­ترین راهکارهای کنترل رفلاکس معده، عدم استفاده از مواد غذایی و انواع نوشیدنی­‌هایی است که سبب تشدید این روند می­شوند. سه نوشیدنی الکل، قهوه و نوشابه­ های گازدار سردسته تمام این مواد می­‌باشند. قهوه و الکل با اثر شل کنندگی که بر روی دریچه اسفنکتر موجود در پایین مری دارند، باعث می­شوند این دریچه باز بماند و غذا و اسید معده به مری بازگردند.

علاوه بر این نوشابه ­های گازدار و همچنین دوغ نیز خاصیت اسیدی داشته و سبب تشدید و بروز ریفلاکس معده می­گردند. گاز موجود در این نوشیدنی­ ها برای خروج از معده­ شخص، فشار زیادی به دریچه وارد می­کنند . سبب تشدید رفلاکس می­گردند.

برای اسید معده چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر فردی دچار علائم شدید یا مکرر رفلاکس اسید معده است، باید به پزشک مراجعه کند تا احتمال ابتلای او به سایر مشکلات و بیماری‌ها بررسی شود. البته افرادی که دچار رفلاکس اسید معده‌ گاه‌به‌ گاه یا خفیف هستند، معمولا می‌توانند با ایجاد تغییرات ساده‌ای در شیوه‌ زندگی، انجام درمان‌های خانگی و مصرف داروهای بدون نیاز به نسخه‌ پزشک، رفلاکس معده‌ خود را کنترل کنند.

گاهی پزشک مری را معاینه می‌کند تا وجود هرگونه آسیب جدی دیگری در بافت آن را بررسی کند.

اگر فرد فکر می‌کند که دچار رفلاکس اسید معده یا هر یک از علائم دیگر بیماری رفلاکس معده به مری شده است و هم‌زمان با مشکلات دیگری مانند درد قفسه‌ سینه، تنگی نفس، درد فک یا درد بازوی راست نیز درگیر است، حتما باید به پزشک مراجعه کند، زیرا ممکن است که این علائم نشان‌دهنده‌ مشکل جدی‌تری مانند حمله‌ قلبی باشند.

کلام آخر

در پایان باید گفت، اعتدال در خوردن بسیار مهم است. سعی کنید غذاهای مشکل را ساز را محدود کنید و ترجیحا در آخر شب آنها را میل نکنید.

اجتناب یا محدودیت مواد غذایی که منجربه بدتر شدن علائم می‌گردد می تواند در بهبودی موثر باشد، حذف مواد غذایی بی‌تأثیر بر علائم توصیه نمی‌شود.

حتی الامکان بعد از خوردن غذا نخوابید. زیرا قرار دادن بدن به حالت افقی می تواند بازگشت اسید معده به مری را تسهیل کند.