چکیده تخمین زمان مطالعه: 6 دقیقه
آیا می دانید سرطان تخمدان پنجمین علت مرگ و میر ناشی از ابتلا به سرطان در زنان است. سرطان تخمدان در میان سایر سرطان های دستگاه تناسلی زنان بیشترین خطر مرگ و درگیری را دارد. متأسفانه این سرطان در مراحل اولیه به ندرت ایجاد علایم می کند و با پیشرفت بیماری آن هم علائم غیر اختصاصی بروز می کند. تست CA125 یکی از آزمایش هایی است که می تواند در شناخت این بیماری کمک نماید. با توجه به اهمیت این بیماری در این بخش از مجله سلامت دکتر مهندس به آشنایی بیشتر با آزمایش CA125 پرداخته خواهد شد.
|
برای دسترسی سریع به محتوای متن روی لینک های زیر کلیک کنید: |
سرطان تخمدان
متأسفانه کمتر از 20%، سرطان تخمدان در مراحل اولیه شناسایی می شود زیرا در مراحل اولیه به ندرت ایجاد علائم می کند. در مراحل پیشرفته ممکن است ایجاد علائم کم و غیر اختصاصی نماید که اغلب هم با بیماری های شایع و خوش خیم دیگر اشتباه گرفته می شود. علائم سرطان تخمدان ممکن است مشابه علائم دیگر وضعیت ها یا شرایط، مثل سندروم پیش از قاعدگی، سندروم روده تحریک پذیر یا مشکل موقتی در مثانه باشد.
سرطان تخمدان اغلب در مراحل انتهایی و تا زمانی که در لگن و شکم گسترش پیدا کند تشخیص داده نمی‌شود. به همین دلیل در مراحل انتهایی، درمان مشکل‌تر بوده در حالی که در مراحل اولیه، که در آن بیماری به تخمدان‌ها محدود است، احتمال موفقیت در درمان بیشتر است.
برخی از نشانه ها و علائم سرطان تخمدان:
نفخ یا ورم یا فشار در شکم
درد شکمی یا لگنی، درد در کمر
تکرر ادرار
احساس سیری و بی اشتهایی
درد در حین رابطه جنسی
یبوست یا تغییر در عملکرد گوارشی
| یک مقاله مفید برای شما: سرطان تخمدان |
آزمایش CA125 چیست؟
آنتی ژن سرطانی 125 یا Cancer Antigen 125 یا اختصارا CA125، یک پروتئینی است که در سلول های مرتبط با سرطان تخمدان یافت می شود. آزمایش خون CA125 نیز میزان این پروتئین را در خون اندازه گیری می کند. در واقع CA125 یک تومور مارکر جهت تشخیص سرطان تخمدان در زنان محسوب می شود. این پروتئین توسط سلول ها تولید شده و وارد جریان خون می شود.
این پروتئین در مقادیر اندک در خون افراد سالم یافت می شود در حالیکه سطح این پروتئین در اغلب (نه همه) سلول های سرطانی تخمدان نسبت به سلول های نرمال افزایش یافته که در آزمایش CA125 در واقع غلظت این پروتئین در خون بیمار سنجیده می شود. در حالیکه سطح CA125 از فردی به فرد دیگر متغیر می باشد ولی معمولا در اکثر افراد سطح آن تا 35 U/ml نرمال است (35-0). نقش این آزمایش در تشخیص زود هنگام سرطان تخمدان جای تأمل دارد زیرا این آزمایش به اندازه ای دقیق نیست که بتواند سرطان تخمدان را در همه زنان بررسی کند. زیرا احتمال دارد که سطوح غیرطبیعی CA125 در خون ناشی از عوامل گوناگونی باشد.
بزرگترین مشکل در استفاده از این تست بعنوان یک ابزار غربالگری سرطان تخمدان، عدم حساسیت و عدم توانایی آن برای شناسایی سرطان تخمدان در مراحل اولیه آن می باشد. از سویی سطح CA125 در سرطان های دیگری که منشأ آنها از آندومتر، لوله های رحمی (فالوپ)، ریه ها، پستان، پانکراس و مجاری معده روده ای باشد نیز افزایش می یابد.
بعلاوه از آنجایی که برخی دیگر از شرایط خوش خیم و غیر سرطانی مثل آندومتریوز، یا برخی بیماری های تخمدانی، فیبروئیدهای رحمی و حتی حاملگی و قائدگی نیز منجر به بالا رفتن سطح CA125 می شوند، باید گفت که تست CA125 دقت لازم برای غربال گری سرطان تخمدان را ندارد.
بنابراین CA-125 نه تنها برای سرطان تخمدان کاملا ویژه و مخصوص نمی باشد، بلکه از آنجا که سطوح این فاکتور در خون تمامی بیماران مبتلا به سرطان تخمدان افزایش نمی یابد، از حساسیت بالایی نیز برای تشخیص برخوردار نیست. به همین دلایل از این آزمایش نمی توان به تنهایی برای تشخیص سرطان تخمدان استفاده کرد، ولی برای تأیید آن کمک می کند. به عنوان نمونه در زنانی که آسیت، اتساع شکمی و توده لگنی قابل لمس دارند، افزایش سطح CA-125 تأیید کننده محکمی برای وجود بدخیمی در اپیتلیال تخمدان است.
بنابراین هدف بسیاری از زیست شناسان، ارتقا تست تشخیصی سرطان تخمدان است، به گونه ای که قادر به شناسایی این سرطان در مراحل ابتدایی بیماری باشد.
دلایل انجام آزمایش CA125
1) برای آگاهی از وجود یا عدم وجود سرطان
اگر فرد از نظر سرطان تخمدانی تحت درمان نباشد و نتایج آزمایش نشان از بالا بودن سطح CA125 باشد می تواند نشانه ای از سرطان تخمدان یا سایر سرطان ها باشد. اما همچنین می تواند نشانی بر وجود بیماری های غیر سرطانی دیگر باشد.
2) غربالگری سرطان تخمدان در افراد پرخطر (دارای سابقه خانوادگی)
در صورت داشتن سابقه خانوادگی شدید در ارتباط با سرطان تخمدان و یا جهش در ژن‌های BRCA1 و BRCA2، پزشک جهت غربالگری سرطان تخمدان، تست CA125 را درخواست خواهد نمود. هر چند ممکن است سطح CA125 در برخی از زنان مبتلا به سرطان تخمدان افزایش نیابد.
3) برای بررسی عود بیماری (پیشرفت بیماری)
برای بررسی عملکرد درمانی در سرطان تخمدان این آزمایش می تواند موثر باشد. مقادیر پایه CA-125 قبل از اینکه فرد تحت درمان های مرتبط با سرطان تخمدان قرار گیرد، اندازه گیری میشود. بنابراین کاهش سطوح CA-125 در حین و پس از درمان معمولاً نشان دهنده درمان موفقیت آمیز است. افزایش سطح CA-125 پس از درمان نیز می‌تواند نشان دهنده عود مجدد بیماری باشد.
دلایل بالا بودن CA125
برخی دلایل بالا بودن CA125 که طبیعی و غیرسرطانی هستند:
• آندومتریوز
• بیماری کبدی
• قاعدگی
• بیماری‌های التهابی لگن
• حاملگی
• فیبروئید رحمی
| حتما مطالعه نمایید: آندومتریوز چیست؟ |
برخی دلایل سرطانی عبارت است از:
• سرطان تخمدان
• سرطان پستان
• سرطان کولون
• سرطان ریه
• سرطان لوزالمعده (پانکراس)
• سرطان با منشأ آندومتر و لوله های فالوپ
داروها و عوامل مداخله گر
سه ماهه اول بارداری و خون ریزی طبیعی ماهیانه با افزایش اندک CA-125 همراه است. بیمارانی که اخیرا جراحی شکم داشته اند سطح CA-125 تا سه هفته بعد از جراحی بالا می باشد و همچنین کشیدن سیگار موجب افزایش کاذب سطح CA-125 میشود. بیماران مبتلا به صفاق خوش خیم (مانند آندومتریوز، سیروز) نیز دارای سطح اندکی می باشند.
مقادیر نرمال CA125
هرچند نتایج این آزمایش بسته به آزمایشگاهی که آنالیز را انجام می دهد می تواند متفاوت باشد اما در حالت کلی مقادیر بالاتر از ۳۵ U/ml برای آزمایش CA125 غیرطبیعی محسوب شده و بررسی‌های پزشکی بعدی را نیاز دارد. این عدد برای زنان در سنین باروری می باشد در حالیکه رنج نرمال برای زنان یائسه زیر ۶۵ U/ml می‌باشد.
یک نکته مهم اینکه افزایش تدریجی سطح CA125 در آزمایش‌های پیاپی، می تواند نشان‌دهنده‌ی رشد توده‌ای غیرطبیعی در بدن باشد.
نکته مهم دیگر اینکه تفسیر آزمایش CA125 در نیمی از بیماران مبتلا به سرطان ممکن است در ابتدا منفی باشد، از اینرو گفته می شود تست CA 125 برای سرطان تخمدان اختصاصی نیست.
همچنین نرمال بودن CA 125 هم احتمال وجود سرطان تخمدان یا هر سرطان دیگری را منتفی نخواهد کر زیرا در بسیاری موارد این آزمایش سرطان را در مراحل ابتدایی نشان نمی دهد.
آزمایش خون CA-125 چگونه انجام می شود؟
این آزمایش از طریق گرفتن یک نمونه خون معمولی بصورت وریدی از بازو صورت می گیرد. انجام این آزمایش نیاز به ناشتایی و محدودیت رژیم غذایی ندارد.
جمع بندی:
آزمایش CA125 یک آزمایش بسیار ساده، ارزان و راحت می باشد که می تواند در تشخیص سرطان تخمدان در زنان در مراحل بالا کمک کننده باشد. هرچند این آزمایش روشی کاملا قابل اتکا و اطمینان بخش در تشخیص سرطان تخمدان به خصوص در مراحل ابتدایی سرطان نمی باشد، زیرا معمولا در ابتدای مراحل سرطان تخمدان این تست ممکن است آن را تشخیص ندهد. معمولا سطح بالاتر از 35 واحد در میلی لیتر در این آزمایش غیر طبیعی می باشد. هر چند عوامل دیگر غیر سرطانی مانند آندمتریوز یا پولیپ ها، همچنین قائدگی و بارداری نیز می توانند در بالا نشان دادن نتیجه آزمایش دخیل باشند. از اینرو این تست نمی تواند یک روش دقیق و بدون خطا در تشخیص سرطان تخمدان باشد اما می تواند کمک کننده در تشخیص باشد.
