افتادگی رحم

چکیده                           تخمین زمان مطالعه: 6 دقیقه

همزمان با پیشرفت تکنولوژی و علم در حوزه پزشکی و بیماری های زنان، در سال های اخیر گام های بسیار بزرگی برای تشخیص و درمان زود هنگام بیماری هایی از جمله افتادگی رحم برداشته شده است. اما همچنان متأسفانه بسیاری از بانوان به دلیل ترس، حتی پس از مشاهده علائم اولیه نیز با تأخیر به پزشک متخصص مراجعه می نمایند. متأسفانه یکی دیگر از بیماری های شایع در حوزه زنان و از مشکلات جدی خانم ها، افتادگی رحم می باشد که در اغلب موارد به اشتباه تنها عامل این بیماری را زایمان طبیعی یا زایمان های متعدد می دانند. رحم به طور طبیعی بوسیله مجموعه ای از رباط ها یا بافت های دیگر به دیواره لگن متصل است. عواملی مختلفی موجب تحلیل رفتن این بافت ها شده و شل می شوند. به دنبال آن آویزان شدن یا اصطلاحاً افتادگی رحم رخ می دهد. در این بخش از مجله سلامت دکتر مهندس به بررسی کامل افتادگی رحم در زنان پرداخته خواهد شد، پس با ما همراه باشید.

افتادگی رحم چیست؟

رحم یکی از مهم ترین اجزاء داخلی در بدن خانم ها می باشد که محل قرارگیری و رشد جنین است. رحم در داخل لگن قرار دارد که توسط عضلات این ناحیه دربرگرفته شده است. درصورت شل شدگی و ضعف عضلات این قسمت از بدن، افتادگی رحم رخ می دهد. افتادگی رحم و مثانه که در مواردی با هم رخ می دهد، به معنی جابجایی این اندام های داخل لگن به پایین و داخل مهبل است. در بیانی دیگر می توان گفت رحم به همراه انتهای روده بزرگ و مثانه به طور طبیعی به وسیله چندین ماهیچه، بافت و رباط در جای اصلی خود در لگن نگه داشته شده اند. هر زمان بافت های نگه دارنده اندام ها در جای خود به اندازه کافی قوی نباشند ممکن است یک یا چند اندام از جمله رحم از محل خود جابجا شده و پایین بیافتند که به آن پرولاپس رحم یا پایین افتادگی رحم گفته می شود.

عوامل مؤثر در بروز افتادگی رحم

• افزایش سن (بدلیل کاهش سطح استروژن در سنین بالا، زیرا استروژن موجب تقویت عضلات لگن می گردد)
• تعدد زایمان
• زایمان طبیعی (همه زایمان های طبیعی لزوماً افتادگی رحم ایجاد نمی کنند)
• زایمان سخت و مشکل که به عضلات کف لگن یا بافت نگهدارنده آن آسیب وارد شود.
• وزن بالای جنین هنگام زایمان و یا وزن بالای مادر در دوران بارداری
• فرسودگی عضلات رحم به دلیل کهولت سن، یائسگی، کم تحرکی، ژنتیک یا انجام فعالیت های سنگین مانند وزنه برداری و ...
• خشکی واژن (زیرا ایجاد ضعف در واژن و عضلات آن می کند)
• یبوست مزمن
• نشستن های طولانی مدت در دستشویی
• سرفه کردن طولانی و سرپایی
• سابقه جراحی های لگنی
• افزایش وزن

علائم افتادگی رحم در بانوان

• درد قسمت پایین کمر در ناحیه شکم و پهلو
• بی اختیاری در ادرار هنگام سرفه، عطسه یا خندیدن
• مشکل در خالی کردن مثانه و ادرار (رحم افتاده ممکن است سبب انسداد بخشی از مسیر تخلیه ادرار شود)
• احساس نیاز سریع و فوری برای تخلیه ادرار
• شب ادراری
• بروز عفونت
• خونریزی غیر طبیعی بین دوره های پریود
• احساس درد یا خونریزی در رابطه جنسی
• افزایش غیر طبیعی ترشحات واژن
• احساس بیرون زدگی بافتی از ناحیه واژن
• احساس سنگینی و فشار در زیر شکم
• احساسی مانند نشستن روی یک توپ کوچک
• یبوست

عوارض افتادگی رحم

از آنجاییکه افتادگی رحم و مثانه اغلب با هم رخ می دهد، افتادگی مثانه می تواند مشکلات ادراری زیادی پدید آورد. از جمله بی اختیاری در ادرار که این مشکل می تواند ایجاد عفونت های متعددی در ناحیه واژن، رحم و لگن نماید. نکته مهم اینکه عفونت رحم و واژن سرمنشأ بسیاری از مشکلات و بیماری ها در زنان است. از این رو توصیه تیم دکترمهندس به شما این است که در صورت مشاهده هرگونه علائم مربوط به افتادگی رحم سریعاً به متخصص زنان مراجعه نمایید قبل از اینکه درگیر عوارض بعدی این مشکل شوید.
افتادگی رحم اغلب با افتادگی سایر بخش های لگن در ارتباط است، در نتیجه اگر دچار افتادگی رحم شده باشید، ممکن است مشکلات زیر را نیز تجربه کنید:
پرولاپس مثانه یا سیستوسل: ضعف بافت های همبند که مثانه و واژن را از یکدیگر مجزا می کنند، می تواند منجر به پیشروی مثانه به واژن شود.
پرولاپس دیواره خلفی واژن یا رکتوسل: ضعف بافت همبند که مقعد را از واژن جدا می کند، باعث می شود روده بزرگ به داخل واژن پیشروی کند. در این شرایط مشکلات روده و دفع ایجاد می شود.
افتادگی رحم در حالت شدید: پرولاپس شدید رحم می تواند بخشی از لایه داخلی واژن را جابه جا کرده و باعث شود رحم از بدن بیرون بزند. بافت های واژن که به لباس ساییده می شود، منجر به بروز زخم های واژن می شود و این زخم ها عفونت را در پی دارند (البته بروز عفونت به ندرت اتفاق می افتد).

پیشگیری از افتادگی رحم

• در درجه اول حفظ تناسب اندام، وزن متناسب و داشتن رژیم غذایی صحیح
• انجام تمرینات کگل و تمرینات مربوط به تقویت عضلات لگن
• عدم بلند کردن اجسام سنگین که فشار زیادی بر ناحیه کمر و لگن وارد می کند.
• اجتناب از وزنه برداری
• ورزش به صورت مرتب وصحیح
• درمان بیماری هایی مانند یبوست مزمن

تشخیص افتادگی رحم

اولین و بهترین روش تشخیصی افتادگی رحم، معاینه توسط متحصص زنان است. پزشک برای معاینه فرد از وسیله ای بنام اسپوکولوم جهت مشاهده دقیق واژن استفاده می نماید. پزشک ممکن است فرد را در حالت دراز کش، ایستاده یا نشسته مانند زمان دفع مدفوع جهت بررسی افتادگی رحم یا شدت افتادگی رحم، معاینه نماید.

روش های تخیصی دیگر عبارت است از:
• معاینه واژینال و لگن
• سونوگرافی
• تست پاپ اسمیر
• سی تی اسکن
• تست ادرار
• هیستوسالپنگوگرافی
• بیوپسی آندومترو پیلوگرافی

درمان افتادگی رحم

برای انتخاب بهترین روش درمان به معاینه دقیق توسط پزشک نیاز است تا میزان و درجه افتادگی رحم مشخص گردد.
• تجویز داروهای استروژن توسط پزشک به منظور بازسازی و احیای بافت واژن
• لیزر درمانی، درمواردی که شدت این عارضه کم باشد.
• جراحی و ترمیم افتادگی لگن (لاپاراسکوپی ) در موارد پیشرفته
• جراحی هیسترکتومی یکی از جراحی هایی است که زمانی استفاده می شود که این مشکل حاد شده باشد و راهی جز خارج کردن رحم به طور کامل نباشد، در این حالت فرد دیگر قادر به بارداری نخواهد بود.
 نکته مهم اینکه انتخاب نوع جراحی توسط پزشک برای بیمار به مواردی مثل سن بیمار، وضعیت وی و تمایل بیمار به بارداری در آینده بستگی دارد.
• پساری (Pessary) یا رحم بند وسیله ای است که پزشک در داخل واژن قرار می دهد، داروهای مورد نیاز را در این ناحیه تزریق نموده تا از اندام های این ناحیه پشتیبانی گردد.

درجه بندی افتادگی رحم بر اساس شدت آن

• ضعیف شدن عضلات و شل شدن آنها باعث می‌شود که رحم به سمت پایین حرکت کند یا به طور کامل از بدن خارج شود. افتادگی رحم با توجه به شدت بیماری به صورت زیر تقسیم می‌شود:
  • افتادگی درجه یک: دهانه رحم به سمت کانال واژن حرکت می‌کند.
  • افتادگی درجه دو: دهانه رحم وارد ورودی کانال واژن می‌شود.
  • افتادگی درجه سه: دهانه رحم از واژن خارج می‌شود.
   افتادگی درجه چهار: دهانه رحم به طور کامل از واژن خارج می‌شود. به این حالت پروسیدنتیا گفته می‌شود که به علت ضعیف بودن همه رباط‌های محافظ رحم رخ می‌دهد.

نتیجه گیری

دلایل مختلفی می تواند باعث افتادگی رحم در بانوان شود. با توجه به عوارضی که پرولاپس دربدن ایجاد می کند مانند انسداد روده کوچک، خونریزی های غیرطبیعی و بی اختیاری در کنترل ادرار لازم است تا این بیماری توسط بانوان عزیز جدی گرفته شود. هر چند افتادگی رحم در برخی بیماران قابل پیشگیری نیست اما می توان با انجام اقدامات زود هنگام و مناسب خطر ابتلا به آن را کاهش داد. بنابراین لازم است با مراجعه به یک جراح و متخصص زنان این مشکل را تشخیص و اقدام به درمان آن کرد. پزشک متخصص پس از شناسایی علل، شدت و میزان افتادگی رحم با یکی از روش های درمانی درصدد رفع این مشکل اقدام می کند.