چکیده
آیا شما از نوع مزاج خود اطلاع دارید؟ آیا میدانید که منشا بسیاری از بیماریها و اختلالات شما بیتوجهی به علم مزاج شناسی است؟
مزاج شناسی شامل انواع طبع ها از جمله طبع بلغمی، طبع صفراوی، طبع دموی و طبع سوداوی می باشد.
هرکدام از این مزاج ها و طبع ها خصوصیات خاص شخصیتی و رفتاری را در افراد به وجود می آورد.
تشخیص صحیح مزاج و توجه به اون از مهمترین و کاربردیترین روشها برای حفظ سلامتی، داشتن زندگی پرنشاط و کمک به پیشگیری ودرمان بیماریهاست.
ما در این مقاله از مجله سلامت دکتر مهندس انواع مزاج و آزمون مزاج شناسی رو بررسی کردیم پس تا آخر این مقاله همراه ما باشید.
انواع مزاج
مزاج گرم و خشک یا صفراوی
چنین افرادی هنگام لمس بدنشان، اندامهایشان گرم است، از هوای خنک لذت میبرند و در هوای گرم اذیت میشوند.
مزاج گرم و تر یا دموی
چنین افرادی رنگ چهرهشان قرمز و هیکلشان درشت و چارشانه است.
مزاج سرد و خشک یا سوداوی
چهره این افراد، تیره و پوستشان، خشک و بیطراوت است. افسردگی و گوشهگیری و کم جوشیدن با دیگران، یکی دیگر از خصوصیات افراد سوداوی است.
مزاج سرد و تر یا بلغمی
این افراد چهره سفید دارند.
آزمون مزاج شناسی
امروزه نیز شناخت طبع و مزاج یکی از راههای شناخت ویژگیهای جسمی و روحی خود و دیگران است.
مزاج شناسی به ما کمک میکند بتوانیم نحوه تغذیه، ورزش و نوع پوشش خود را انتخاب کنیم.
پس برای تشخیص شناخت مزاج خود به سوالات زیر پاسخ دهید.
وضعیت موهای بدن اعم از سر و بدن به چه شکلی است؟
1. موهای پرپشت، ضخیم و مُجعّد یا حالت دار
2. کم پشت، نرم، نازک، صاف و لَخت به رنگ روشن
3. پرپشت، کُلُفت و تیره و صاف
اگر پاسخ شما گزینه «1» باشد، مزاج شما گرم و تر است.
اگر پاسخ شما گزینه «2» باشد، مزاج شما سرد و تر است.
اگر پاسخ شما گزینه «3» باشد، مزاج شما گرم و خشک است.
رنگ پوستتان چه رنگیست ؟
1. پوستی سرخ یا سبزه و گلگون
2. سبزه یا جوگندمی مایل به تیرگی یا سفید مایل به خاکستر
3. پوست تیره یا مایل به زرد
4. سفید و شفاف
اگر پاسخ شما گزینه «1» باشد، مزاج شما گرم و تر است.
اگر پاسخ شما گزینه «2» باشد، مزاج شما سرد و خشک است.
اگر پاسخ شما گزینه «3» باشد، مزاج شما گرم و خشک است.
اگر پاسخ شما گزینه «4» باشد، مزاج شما سرد و تر است.
چقدر عصبانی می شوید، عصبانیت شما چقدر طول می کشد؟
- عصبانیتم طولانی است.
- عصبانیتم زود فروکش کرده و پشیمان میشوم.
- خیلی دیر عصبانی میشوم
اگر پاسخ شما گزینه «1» باشد، مزاج شما گرم و خشک است.
اگر پاسخ شما گزینه «2» باشد، مزاج شما گرم و تر است.
اگر پاسخ شما گزینه «3» باشد، مزاج شما سرد و تر است.
اندام شما به چه شکل است؟
1. چاق و پف آلود
2. درشت اندام و تنومند هستید و بدنی عضلانی و ماهیچهای دارند.
3. لاغر اندام هستم
اگر پاسخ شما گزینه «1» باشد، مزاج شما سرد و تر است.
اگر پاسخ شما گزینه «1» باشد، مزاج شما گرم و تر است.
اگر پاسخ شما گزینه «3» باشد، مزاج شما گرم و خشک است، یا سرد و خشک است.
معمولا در جمع چگونه هستید؟
1. بسیار خوش مشرب، شوخ طبع، اهل بگو و بخند و معاشرتی اما گزیدهگ
2. ساکت، منزوی و درونگرا
3. پر حرف هستند و روابط عمومی بالا
اگر پاسخ شما گزینه «1» باشد، مزاج شما گرم و تر است.
اگر پاسخ شما گزینه «2» باشد، مزاج شما سرد و خشک است.
اگر پاسخ شما گزینه «3» باشد، مزاج شما گرم و خشک است.
معمولا به خوردن گرمیها نظیر شیرینیجات علاقهمند هستید یا سردیها مانند خیار؟
1. به خورد گرمیها مثل شیرینی
2. به خوردن سردیها مثل خیار
اگر پاسخ شما گزینه «1» باشد، مزاج شما سرد و تر است.
اگر پاسخ شما گزینه «2» باشد، مزاج شما گرم و خشک است.
به کدام فصل سال تمایل بیشتری دارید؟
1. پاییز و زمستان را دوست دارم
2. بهار و تابستان را دوست دارم
اگر پاسخ شما گزینه «1» باشد، مزاج شما گرم و خشک است.
اگر پاسخ شما گزینه «2» باشد، مزاج شما سرد و تر است.
رگهای بدن، به ویژه دست برجسته است؟
- 1. بله
- 2. خیر
اگر پاسخ شما گزینه «1» باشد، مزاج شما گرم و خشک است.
اگر پاسخ شما گزینه «2» باشد، مزاج شما سرد و تر است.
وضعیت خواب شما به چه صورت است؟
1. خواب آلودگی و زیاد خوابیدن
2. بیخوابی و سبک بودن خواب
اگر پاسخ شما گزینه «1» باشد، مزاج شما سرد و تر است.
اگر پاسخ شما گزینه «2» باشد، مزاج شما گرم و خشک است.
میل جنسی شما چگونه است؟
1. میل بالای جنسی و توان جنسی متغیر دارم.
2. میل جنسی کم دارم.
3. میل و توان جنسی زیاد، فراوان و مداوم دارم.
اگر پاسخ شما گزینه «1» باشد، مزاج شما گرم و خشک است.
اگر پاسخ شما گزینه «2» باشد، مزاج شما سرد و تر است.
اگر پاسخ شما گزینه «3» باشد، مزاج شما گرم و تر است.
تشخیص مزاج از آزمون
اگر تعداد پاسخ های مثبت شما نسبت به یک مزاج بالاتر از نصف به علاوه یک باشد، مزاج شما همان است؛ برای مثال است اگر از ۱۶ سوال پرسیده شده، پاسخ ۱۰ سوال شما مرتبط به مزاج گرم باشد، مزاج شما گرم است.
ویژگی جسمی و اخلاقی هر یک از مزاج ها
افراد با مزاج های مختلف دارای ویژگی های اخلاقی و رفتاری متفاوتی هستند که در زیر آنها را توضیح خواهیم داد.
مزاج سودایی یا سرد و خشک
افراد با مزاج سرد و خشک اصولا چهره تیره و پوست خشک و کمآبی دارند. غلظت خود آنها بالاست و معمولا دچار سوزش سر معده، گرفتگی عضلات پشت ساق پا، گرفتگی گلو، اشتهای کاذب و لکههای تیره پوستی هستند.
این افراد اصولا در فصل بهار از نظر روحی و جسمی در وضعیت بهتری نسبت به پاییز هستند. از نظر روحی نیز مدام بیقرار هستند و خوابهای آشفته میبینند.
طبق گفته متخصصان، اگر سبک زندگی و تغذیه آنها با مزاج درمانی اصلاح نشود؛ احتمالا دچار مشکلات روانی نگرانکننده میشوند.
مزاج بلغمی یا سرد و تر
چهره سفیدی دارند و پوست آنها سرد، لطیف و درخشان است؛ به همین دلیل گاهی به دلیل رطوبت زیاد پوستی، پوستشان بخصوص در زیر چشم و گلو چروک میخورد.
تولید زیاد بزاق، احساس تشنگی زیاد، نرم و لطیف بودن گوشت بدن و رفلاکسهای معده مداوم از ویژگیهای معمول افراد بلغمی است. بسیار صبور و پرحوصله هستند، آرام حرف میزنند و حتی به آرامی کارهای خود را انجام میدهند.
خوردن ماست و دوغ برای آنها حس خوبی ندارد و وضعیت معمول خوشخوابی، افت حافظه، ادرار صبحگاهی کمرنگ و زبان با پرزهای تحلیلرفته و گاهی پوشیده از جرم سفید آنها را تشدید میکند. اصولا در فصل زمستان بیماریهای آنها زیاد میشود.
مزاج صفراوی یا گرم و خشک
افراد با مزاج گرم و خشک گاهی چهره و سفیدی چشم آنها به زردی میزند. اکثرا بینی و زبان آنها خشک است و گاهی حس تلخی دارد. در حالی که عطش آنها زیاد است؛ اما اشتهای کمی دارند. به خوبی لاغر میمانند و حافظه عالی دارند. از آنجایی که تحریکپذیر هستند، خواب کمی دارند و متاسفانه زود عصبانی میشوند.
پوستی کدر و خشک و همیشه بدن گرمی دارند. به همین دلیل به سرما علاقه زیادی دارند. تمایل دارند سریع راه بروند و با عجله حرف میزنند. بیشتر بیماریهای آنها در فصل تابستان و بخصوص در سنین جوانی بروز میکند.
مزاج دَمَوی یا گرم و تر
افراد با مزاج گرم و تر اکثرا رنگ چهره، زبان و چشم آنها سرخ و هیکل قوی و درشتی دارند. معمولا کسل هستند و به همین دلیل خواب سنگین و زیادی دارند. قبل و بعد از خواب مدام دهاندره میکنند و حتما باید بدن خود را کشوقوس بدهند. بسیار اجتماعی و خوشاخلاق هستند و دوست دارند در جمع بگووبخند کنند.
این افراد شجاع هستند و مدیریت عالی دارند؛ اما مطالب جدید را به سرعت درک نمیکنند و گاهی هم زود فراموش میکنند. برخلاف مزاج صفراوی، مزه دهان این افراد شیرین است. گاهی ممکن است دچار خونریزی بینی و لثه شوند. اکثر اختلالات آنها در فصل بهار بروز میکند.
مزاج درمانی و تبدیل هر یک از مزاجها به یکدیگر
پس تشخیص طبع بدن و فهمیدن این که نوع مزاج شما چه چیزی است؛ باید تحت نظر مشاوره با دکتر آنلاین مزاج به دنبال این باشید که اگر سرد مزاج هستید با خوردن داروهای گیاهی خاص و تغییر نوع تغذیه، آن را به شرایط گرممزاجی نزدیک کنید تا تعدیل شود و اگر گرممزاج هستید؛ برعکس عمل کنید. در ادامه به جزئیات نوع تغذیه مناسب هر مزاج اشاره خواهیم کرد.
غذاهای مناسب هر مزاج
از نظر طب سنتی مواد غذایی شامل نان جو، گوشت گاو، ماهی، مرغ صنعتی، کره، کرفس، گلکلم، گیلاس، مرکبات، زرشک، کشک، قارچ، بادمجان، ریواس، آلو، زردآلو، سیب، گلابی، توتفرنگی، انار، نخودفرنگی، گوجهفرنگی، شلغم، ماش، باقلا و غیره دارای طبع سردی هستند.
در کنار آن، مواد غذایی شامل نان گندم، گوشت گوسفند، مرغ خانگی، گوشت شتر، گوشت شترمرغ، گوشت بوقلمون، گوشت بز، انگور، گردو، عسل، تخممرغ، توت، طالبی، هویج، انجیر، نخود، شیر بز و غیره دارای طبع گرم هستند. پس حتما پیش از طبخ غذا برای خود و خانواده به این مساله دقت کنید.
غذاهای مناسب مزاج سودایی
از آنجایی که طبع سرد و خشکی دارند، مصرف خوراکیهایی با طبع سرد مانند بادمجان، پنیر، فستفود، لبنیات، انواع نوشابهها و غیره باعث تشدید وضعیت بیخوابی، نفخ معده و روده، افسردگی و خشکی پوست آنها میشود.
به همین دلیل بهتر است غذاهایی با طبع گرم و تر مانند کوکوی سبزیجات، حلیم، کاچی، حریره بادام، نخودآب با گوشت ماکیان بیشتر مصرف کنند.
غذاهای مناسب مزاج بلغمی
از آنجایی که این افراد طبع سرد و تری دارند؛ مصرف بیش از حد لبنیات، ترشیها، برنج، سیرابشیردان، شیربرنج، کشک، مرکبات و غیره باعث تشدید وضعیت آنها میشود و ممکن است با علائمی مانند کاهش حافظه، نفخ شکم، سینوزیت، دردهای مفصلی و افزایش ترشحات واژینال مواجه شوند.
به همین دلیل بهتر است غذاهایی با طبع گرم و خشک مانند سکنجبین با عسل، نخودآب، کباب ماکیان با ادویه زیاد (مثل جوجهکباب) بیشتر مصرف کنند.
غذاهای مناسب مزاج صفراوی
چون طبع گرم و خشکی دارند؛ مصرف زیاد پیاز، سیر، ادویههای تند، بادمجان، گوشت قرمز و غیره علائم آنها یعنی بیخوابی، خشکی پوست، تپش قلب و اضطراب را تشدید خواهد کرد.
به همین دلیل بهتر است غذاهایی با طبع سرد و تر مانند سوپ جو با گوشت مرغ، آش ماست با گوشت مرغ و شیربرنج و نوشیدنیهایی مانند شربت لیمو، ماءالشعیر طبی و شربت سکنجبین و خیار بیشتر مصرف کنند. چرا که باعث افزایش دفع اسیدهای صفراوی میشوند.
غذاهای مناسب مزاج دَمَوی
از آنجایی که طبع گرم و تری دارند؛ صرف بیش از حد ادویههای تند، خیارشور، گوشت قرمز، تخممرغ، خرما و غیره، مشکلات آنها یعنی پرخوابی، سردرد، خستگی، چاقی و تپش قلب را تشدید خواهد کرد.
پس بهتر است غذاهایی با طبع سرد و خشک مانند سوپ جو، خورشت آلو، گوشت ماهی و مرغ پخته شده و نوشیدنیهایی مانند آبزرشک، آب خنک و چند قطره لیموترش بیشتر مصرف کنند.
تاثیر هر مزاج در احساس گرما و سرما
نوع مزاج حتی بر روی واکنش هر فرد نسبت به گرما و سرما نیز تاثیر میگذارد؛ به شکلی که:
- سوداییها فقط در فصول سرد سال به لباس گرم نیاز دارند و در فصول دیگر خیلی احساس سردی نمیکنند.
- بلغمیها همیشه، بخصوص در زمستان، احتیاج به گرم شدن دارند.
- صفراویها در همه فصول سال، بخصوص تابستان، دمای بدنشان بالا است.
- دمویها در حالی که در فصول گرم سال حرارت بدنشان بالا است؛ در پاییز و زمستان به لباس گرم نیاز دارند.
تاثیر مزاج بر دوران بارداری و مراقبتهای آن
باید بدانید، در صورتی که مزاج رحم سرد شود؛ ممکن است تخمکگذاری انجام نشده و فرآیند باروری با اختلال مواجه شود (سوء مزاج سرد رحم). از طرفی طبع بیش از حد گرم رحم نیز ممکن است باعث از بین رفتن نطفه شود (سوء مزاج گرم رحم).
پس سعی کنید قبل از بارداری طبع رحم خود را با تغذیه مناسب متعادل کنید. از طرفی از نظر طب سنتی، غذاهایی که مادر قبل و در زمان تصمیم برای بارداری میخورد؛ تأثیر مستقیمی بر تعیین جنسیت جنین دارد.
طبق تجربه مصرف متعادل غذاهای گرم و مقوی باعث گرایش جنسیت نوزاد به پسر میشود و مصرف غذاهایی با طبع سرد باعث گرایش جنسیت نوزاد به دختر میشود. غذاهای فستفود طبع بسیار سردی دارند و حتی میتوانند باعث بروز سوء مزاج سرد رحم و ناباروری شوند.
به طور کلی مصرف منظم و کافی کربوهیدراتها، پروتئینها، ویتامینها و مواد معدنی در دوران قبل، حین و بعد از بارداری برای هم خانم و هم آقا ضروری است. چرا که در آقایان باعث افزایش تعداد و سلامت اسپرمها میشود. بخصوص میوههایی با طبع گرم مانند موز، خرما و انبه که از هر نظر بهترین هستند.
برای مزاج شناسی به چه کسی باید مراجعه کرد؟
اگر میخواهید بدانید که مزاجتان چیست، دکتر طب سنتی میتواند در این زمینه به شما کمک کند. دکتر طب سنتی کسی است که در زمینه تشخیص مزاج و کمک به کنترل آن مهارت دارد.
دکتر طب سنتی با استفاده از آزمون مزاج شناسی و بررسی ویژگیهای ظاهری میتواند تشخیص دهد که مزاج غالب شما چیست.
کلام آخر
در این مطلب در مورد مزاج شناسی یاد گرفتیم چهار مزاج اصلی داریم: دموی، بلغمی، سوداوی، صفراوی. هر مزاجی ویژگیهای خلقی و جسمی خاص خود را دارد. برای این که مزاج متعادلی داشته باشید، میتوانید بر اساس نوع مزاجتان، تغذیه و انواع خاصی از ورزش را در سبک زندگیتان بگنجانید.
مزاج شناسی و مسائل مربوط به آن در حوزه طب سنتی قرار میگیرد. پس اگر در این زمینه کنجکاوید یا نمیدانید مزاجتان چیست بهتر است با یک متخصص طب سنتی مشورت کنید.