روش های تشخیص اعتیاد- چه عواملی بر تست اعتیاد تاثیر می گذارد؟

چکیده

این روزها اعتیاد یکی از بلاهای خانمان سوزی است که افراد نسبتاً زیاد به آن دچار شده‌اند، همچنین یکی از دغدغه‌های خانواده‌ها در سال‌های اخیر، اعتیاد عزیزانشان به مواد مخدر است. 

شاید برای شما هم پیش آمده که در این رابطه نسبت به فرزند، همکار و یا حتی همسر خود شک داشته باشید.

خوشبختانه با پیشرفت علم و تکنولوژی روش های زیادی برای تشخیص اعتیاد وجود دارد، اگر دوست دارید شما هم با سریع‌ترین روش تشخیص اعتیاد در خانه در این زمینه آشنا شوید، با ما همراه باشید.

اعتیاد چیست؟

اعتیاد یک بیماری روانی، اجتماعی، اقتصادی است که بر اثر فعل و انفعال تدریجی بین بدن انسان و مواد شیمیائی تحت تأثیر یک سلسله شرایط و اوضاع و احوال خاص روانی، اقتصادی، اجتماعی و سنتی به وجود می آید.

مواد اعتیاد آور طیف بسیار وسیعی را در برگرفته و عمدتا شامل مواد مخدر( مثل تریاک، هروئین، شیره، کدئین، دیفنوکسیلات، مرفین، پتدین، متادون، ترامادول، کرک، تمجزیک یا بوپرنورفین …) ،مواد محرک و توهم زا (مثل کوکائین، شیشه ، قرص اکستازی، حشیش،LSD …)، برخی آرام بخش ها ( عمدتا از داروهای گروه دیازپام)، سیگار، الکل می باشد، که برای هر کدام روش های تشخیص اعتیاد متفاوت است.

نشانه های اعتیاد

تشخیص علائم اعتیاد در نوجوانان کار مشکلی است چرا که رفتارهای آنان شباهت زیادی به ویژگی‌های طبیعی دوران نوجوانی دارد. پس بهتر است والدین از علائم اعتیاد به مخدرها آگاه باشند و در صورت مشکوک بودن به این موضوع هر چه زودتر برای مشاوره ترک اعتیاد اقدام نمایند.

مهم ترین نشانه های ظاهری فرد معتاد شامل موارد زیر است:

• سرخ‌ شدن‌ چشم ها، از اولین روش های تشخیص اعتیاد محسوب می شود.
•  نگاه‌های‌ مات‌ به‌ مدت‌ طولانی‌
• نامفهوم‌ و جویده‌ شدن‌ طرز صحبت‌
• عدم‌ تعادل‌ در حرکات‌
•  کم‌ شدن‌ توجه‌ به‌ نظافت‌
•  محل های‌ متعدد تزریق‌ سرنگ‌ در بدن‌
•  غیبت‌های‌ مکرر از کلاس‌ درس‌ و کاهش‌ علاقه‌ به‌ تحصیل‌
• بی‌ قراری‌ شدید
•  تغییرات‌ ناگهانی‌ خلق‌
•  به‌ مشام‌ رسیدن‌ بوهای‌ غیر عادی‌ از دهان‌ یا لباس‌
• وجود سوزنها و سنجاقهای‌ سیاه‌ شده‌، قاشق‌ خمیده‌ و دود گرفته‌ و ورق آلومینیومی‌
• لوله‌های‌ خالی‌ خودکار، کبریت‌ نیم‌ سوخته‌ در محل‌های‌ غیر معمول‌
• طولانی‌ شدن‌ زمان‌ ماندن‌ در دستشویی‌ و حمام‌
• ناپدید شدن‌ بعضی‌ اشیاء در خانه‌
• خواب‌ آلودگی‌
• تغییر دوستان
•  تأخیر در حرکات‌ و کند شدن‌ رفتارها

البته درست است که شناسایی این علائم از اولین روش های تشخیص اعتیاد به شمار می رود، اما به یاد داشته باشید که این علائم حتما نشان از اعتیاد فرد ندارد و تنها روشی ضمنی برای حدس این موضوع است .

روش های تشخیص اعتیاد

راه های متنوعی برای انجام تست اعتیاد وجود دارد. روش های تشخیص اعتیاد از طریق آزمایش ادرار، بزاق، عرق و پلاسمای خون می باشد. در ایران مرسوم ترین روش تست اعتیاد، تست ادرار می باشد.

• آزمایش ادرار

مواد مخدر پس از ورود به گردش خون و عبور از کلیه ها، وارد ادرار می شوند و با آزمایش ادرار قابل تشخیص هستند.

آزمایش ادرار از رایج‌ ترین تست‌های غربالگری اعتیاد است، دلیل این امر این است که این تست از آسان‌ ترین و سریع‌ترین روش‌های تست اعتیاد است.

یک معتاد برای گرفتن نمونه ادرار به مرکز بهداشتی ارجاع داده می‌شود. سپس نمونه ادرار برای تجزیه و تحلیل و تشخیص اعتیاد یا متابولیت‌هایی که بعد از پردازش موادمخدر توسط بدن تولید می‌شوند به آزمایشگاه ارسال می‌شود

در روش های تشخیص اعتیاد با ادرار، مواد مخدر تا چه مدت زمانی در ادرار قابل تشخیص هستند؟

• انجام آزمایش خون از دقیق ترین روش های تشخیص اعتیاد

در این روش معمولا با استفاده از سوزن نازک از رگ داخل آرنج، پشت کف دست یا نوک انگشتان فرد مقداری از نمونه خون فرد را گرفته و سپس از طریق اندازه گیری سطح سرمی مواد در خون به اعتیاد شخص پی میبرند.
تشخیص اعتیاد با آزمایش خون فقط در صورتی نتیجه را به درستی نشان میدهد که فاصله مصرف مواد مخدر و نمونه گیری از خون کم باشد. این روش چون فرد نمیتواند تقلب و نتیجه تست را به صورت کاذب منفی کند روش بسیار خوبی است.

برخلاف آزمایش ادرار تشخیص اعتیاد با آزمایش خون نه تنها متابولیت‌های غیرفعال (متابولیت‌ها موادی هستند که با تجزیه موادمخدر توسط بدن ساخته می‌شوند) بلکه منبع اعتیاد را نیز تشخیص می‌دهد.

• تشخیص اعتیاد با آزمایش مو

یکی از ارگان های دفعی در بدن مو است. پزشکان از این موضوع برای کارهای تشخیصی استفاده می کنند، یکی از این موارد آزمایش مواد مخدر است. ماده مخدر پس از مصرف، جذب بافت های بدن از جمله بافت های مو بدن یا سر می شود و حداکثر تا 90 روز پس از مصرف در کورتکس مو باقی مانده و قابل تشخیص می باشد.
آزمایش مو از گران ترین روش های تشخیص اعتیاد می باشد، همچنین دستگاه ها و روش های مورد استفاده در این تست در همه استان ها و شهرها موجود نمی باشد.

• تست‌های نواری

برای سنجش مورفین، حشیش، بنزودیازپین‌ها، آمفتامین، متادون و… تست‌ نواری اعتیاد مجزا وجود دارد. اساس تشخیصی این تست‌ها وجود آنتی‌بادی مونوکلونال علیه ماده‌ی قابل سنجش است. برای مثبت شدن تست باید میزان حداقل آن ماده در نمونه وجود داشته باشد که این میزان برای ماده مخدر شیشه ng/ml 1000 است.
نوار تست باید به مدت 15-10 ثانیه در ادرار نگه داشته شود و قبل از خواندن جواب به مدت 5 دقیقه روی یک سطح صاف غیر جاذب قرار داده شود. تفسیر پاسخ در یک دقیقه اول یا بعد از 10 دقیقه باعث ایجاد خطا در ارزیابی می شود.

به جرآت می توان گفت تست های نواری از سریع ترین روش های تشخیص اعتیاد به شمار می روند.

• تست بزاق

تست های بزاقی راحت و بی دردسر هستند و امکان تقلب در آن ها کمتر است. نتیجه تست در عرض چند دقیقه آماده می شود و نیازی به آزمایشگاه ندارد. این تست روشی عالی برای ارزیابی ماده مصرفی اخیر در فرد است. از معایب دیگر این روش این است که بسته به میزان تولید بزاق و نوع ماده مصرفی بازه زمانی ارزیابی از چند ساعت تا چند روز متفاوت است.
تست بزاق یکی از روش های تشخیص اعتیاد است، که به‌ صورت حالت خودکار و حالت پنبه‌ای استفاده می‌شود و در اختیار گشت‌های پلیس راهنمایی و رانندگی کشور قرار داده شده است؛ این دستگاه‌ها تست‌های مواد مخدر و محرک هستند و تقریبا در تمامی مواد قابلیت اندازه‌گیری دارند.
تست‌ها به‌ صورت بزاقی داخل دهان قرار می‌گیرند و بزاق را به سمت بالا هدایت می‌کنند و قابلیت اندازه‌ گیری دارد، در مدل دیگر پنبه داخل دهان گذاشته، بزاق به آن آغشته شده سپس به داخل ظرفی قرار داده شده، بزاق از آن جدا گشته و تست انجام می‌گیرد.

• تست نیکوتین

تست نیکوتین می تواند مشخص کننده مصرف اخیر تنباکو و دیگر انواع مصرف تنباکو(پیپ،سیگار،سیگارت، قلیان و تنباکو بدون دود) باشد. انجام این تست آسان و بسیار دقیق است.
دو روش برای آزمایش نیکوتین(nicotine) و کوتینین(cotintne) که ماده ای است که پس از ورود نیکوتین به بدن تولید می شود، وجود دارد:

• تست کیفی: به سادگی مشخص خواهد کرد که در بدن فرد نیکوتین وجود دارد یا نه.
• تست کمی: غلظت نیکوتین و یا کوتینین را در بدن فرد اندازه گیری کرده و اطلاعات بیشتری در مورد عادت به تنباکو در بدن فرد می دهد.این تست به ما خواهد گفت که فرد یک سیگاری فعال است یااخیراً ترک کرده است. اگر جزء افراد استعمال کننده دخانیات نیستید، این تست به ما خواهد گفت که آیا دود تنباکو زیادی تنفس کرده اید یا نه.

چه عواملی بر تست اعتیاد تاثیر می گذارد؟

از آنجایی که هیچ کدام از روش های تشخیص اعتیاد از خطا در امان نیست. روش های متعددی برای منفی کردن تست اعتیاد وجود دارد.

از جمله مهمترین روش های منفی کردن ترک اعتیاد می توان به روش های زیر اشاره داشت:

• رقیق کنننده ها

هرعاملی که سبب افزایش و رقیق شدن ادرار گردد مانند مصرف زیاد مایعات یا استفاده از داروهای ادرار آور سبب ایجاد پاسخ منفی کاذب می شود.

•  تغییرات PH

اکثر روش های تشخیص اعتیاد به تغییرات خاصیت اسیدی و بازی بین 5 تا 9 مقاوم هستند. کاهش یا افزایش PH فراتر از محدوده های ذکر شده سبب اختلال در نتیجه تست می شود.

افزودن خون، مایع منی، جوهر لیمو، سفید کننده و حتی مصرف بعضی از ترکیبات مانند آبلیمو، سرکه، قرص های جلوگیری از بارداری، ویتامین B2 و…با تغییر در PH سبب اختلال در نتیجه تست می شود.

در این موارد علاوه بر تغییر ظاهری در رنگ و بو و … استفاده از کیت های سنجش PH تست منفی کاذب را نشان می دهد.

• تداخلات دارویی

مصرف دارو هایی مانند آمفتامین ها، ضدافسردگی‌ها ، مسکن ها ، داروهای اعصاب، متادون، کدیین و.. با دوز بالا می تواند جواب آزمایش را مثبت کند.

عوارض اعتیاد

مهم ترين عوارض جسمي اعتياد به مواد مخدر عبارتند از: ناراحتي هاي عصبي، بي اشتهايي، اضطراب، ريزش مكرر آب از بيني و چشم، ناراحتي عضلاني و فشار شديد در ستون فقرات، لاغر شدن و ..

عوارض رواني و شخصيتي عبارتند از: ضعف اراده، بي توجهي به مسئوليت هاي فردي، ضعف شخصيت، عصبي بودن ، ضعف عاطفه، به هم خوردن تعادل رواني، شخصيت نامتعادل و متزلزل، و ضعف اعتماد به نفس.

از لحاظ اجتماعي نیز مي توان به عوارضي مانند بي توجهي به مقرّرات جامعه، ضعف نيروي كار ، بي نظمي و بي اعتمادي در جامعه، ضعف بنياد خانواده، افزايش انحرافاتي مانند: دزدي، فحشا و تكدي گري و.. اشاره كرد.

مواد اعتیادآور همچنان که بر سلامت جسمی و روانی اثر می‌گذارند، بر روابط زناشویی نیز اثرات زیانباری را به جای می‌گذارند. با استفاده مداوم به تدریج میل جنسی کم یا قطع می‌شود و تحریک جنسی صورت نمی‌پذیرد و فرد به مرحله اوج لذت جنسی یا ارگاسم نمی‌رسد و یا اصلا انزالی صورت نمی‌گیرد.

 کلام آخر

نحوه تشخیص اعتیاد در بسیاری از مواقع امکان پذیر است. اگرچه خود مقوله اعتیاد و تاثیراتی که بر روی مغز و سیستم بدنی می‌گذارد، پیچیده است اما برای تشخیص آن راه‌حل‌های ممکنی وجود دارد.

در بسیاری از مواقع افراد به هنگام صحبت کردن از اعتیاد گمان می‌کنند، اعتیاد تنها مربوط به مواد مخدر و یا مشروبات الکلی است، اما اینگونه نیست و در بسیاری از مواقع اعتیاد به بازی‌های کامپیوتری، موبایل و یا حتی فیلم و سریال می‌توانند، نوعی اعتیاد باشند که باید راه حل مناسبی برای هر یک اندیشید، زیرا اعتیاد از هر نوعی که باشد بدون شک بر سلامت فردی و زندگی اجتماعی تاثیر سوء خواهد گذاشت.اما ترک مواد مخدر و مشروبات الکلی به طبع سخت‌ و زمان‌برتر است.