آیا بیماری سل درمان دارد ؟

چکیده:      تخمین زمان مطالعه: 4 دقیقه

سل بیماری‌ای عفونی است که معمولا روی ریه‌ها اثر می‌گذارد. این بیماری درمقایسه با سایر بیماری‌های عفونی، دومین بیماری مرگ‌بار در سراسر جهان است. فقط در سال ۲۰۱۵، حدود ۱٫۸ میلیون نفر از مردم جهان به‌دلیلِ ابتلا به بیماری سل جان باختند و ۱۰٫۴ میلیون نفر نیز به آن مبتلا شدند. با توجه به اهمیت این بیماری، در این مطلب تصمیم گرفته‌ایم علائم، روش‌های پیشگیری و درمان بیماری سل را بررسی کنیم. همراه ما باشید.

علل بیماری سل؛ آیا بیماری سل واگیردار است؟

علت اصلی سل، باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است. فرد مبتلا به سل با سرفه‌کردن، عطسه‌زدن، آب‌دهان‌انداختن و حتی خندیدن و صحبت‌کردن می‌تواند این باکتری را در هوا منتشر کند.

درست است که سل بیماری‌ای واگیردار است، اما این‌طور نیست که به‌آسانی به هر کسی منتقل شود. معمولا افرادی که با فرد بیمار زندگی می‌کنند یا با او در یک محیط کار می‌کنند، بسیار بیشتر از سایرین درمعرض خطر قرار دارند. بسیاری از بیمارانی که حداقل دو هفته تحت درمان مناسب قرار می‌گیرند، دیگر ناقل بیماری نیستند.

از همان ابتدای شروع مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها برخی از عضلات نسبت‌به داروها مقاومت نشان می‌دهند. بیماری سل مقاوم که در آن بدن بیمار در برابر چند دارو مقاومت می‌کند، هنگامی رخ می‌دهد که یک آنتی‌بیوتیک قادر به کشتن همه‌ی باکتری‌ها نباشد و باکتری‌های باقی‌مانده هم‌زمان در برابر آنتی‌بیوتیک و داروهای دیگر مقاومت نشان دهند.

سل مقاوم فقط با استفاده از نوع خاصی از داروهای ضد سل درمان‌‌پذیر است که اغلب به‌آسانی دردسترس نیستند. در سال ۲۰۱۲، حدود ۴۵۰,۰۰۰ نفر به سل مقاوم مبتلا شدند.

انواع سل

دو نوع عفونت بیماری سل وجود دارد: پنهان و فعال.

سل پنهان: در این حالت باکتری در بدن به‌شکل غیرفعال باقی می‌ماند. این نوع سل هیچ نشانه‌ای ندارد و مسری هم نیست، اما ممکن است به نوع فعال تبدیل شود.

سل فعال: در این حالت باکتری فعال است و نشانه‌های سل در بیمار مشاهده می‌شود. این نوع سل به دیگران سرایت می‌کند.

به‌ نظر می‌رسد حدود یک‌سوم از جمعیت جهان مبتلا به سل پنهان باشند. ۱۰ درصد از موارد سل پنهان به نوع فعال آن تبدیل می‌شوند. اما خطر ابتلا به آن در افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند (مانند بیماران مبتلا به ایدز یا افراد دارای سوتغذیه یا افراد سیگاری) بیشتر است.

بیماری سل حدومرز خاصی نمی‌شناسد و هر کس در هر رده‌ی سنی و در هر نقطه‌ای از جهان که باشد ممکن است به این بیماری مبتلا شود. بااین‌حال، جوانان و مردمی که در کشورهای درحال توسعه زندگی می‌کنند، بیشتر از سایرین درمعرض خطر ابتلا به سل هستند. در سال ۲۰۱۲، ۸۰% از موارد ابتلا به سل فقط از ۲۲ کشور در جهان گزارش شده است.

علائم سل

مهم‌ترين نشانه ابتلا به بيماري سل، سرفه‌هاي طولاني‌مدت (ابتدا خفيف و پس از حدود سه هفته شديد)، خلط كدر و چسبناك و گاهي خوني در كنار بسياري از علائم شايع سرماخوردگي و آنفلوآنزا مانند احساس ضعف و خستگي، بي‌اشتهايي، تب و لرز، كاهش قابل توجه وزن و... است.

پيشگيري از سل

اساسي‌ترين راه پيشگيري در برابر اين بيماري، تزريق واكسن BC G به نوزادان است كه روشي بسيار موثر بوده و مي‌تواند تا پايان عمر فرد را از ابتلا به سل مصون نگه دارد. اين واكسن سال‌هاست در برنامه واكسيناسيون كودكان ايراني قرار دارد و بايد از جانب والدين كاملا جدي گرفته شود.

آیا بیماری سل درمان دارد؟

در بسیاری از موارد ابتلا به سل، می‌توان این بیماری را با داروی مناسب و روش صحیح استفاده از آن درمان کرد. تشخیص دقیق نوع آنتی بیوتیک و طول درمان با آن به سن بیمار، سلامت عمومی، مقاومت احتمالی فرد نسبت به دارو، نوع سل (فعال یا پنهان) و محل عفونت (ریه‌ها، مغز، کلیه) بستگی دارد.

افراد مبتلا به سل پنهان ممکن است فقط به یک نوع آنتی‌بیوتیک سل نیاز داشته باشند؛ درحالی‌که افراد مبتلا به نوع فعال آن (به‌ویژه نوع مقاوم سل) معمولا به چند نوع دارو نیاز خواهند داشت.

بیماران مبتلا به سل معمولا مدتی طولانی باید از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده کنند. طول درمان استاندارد برای یک دوره مصرف آنتی‌بیوتیک حدود ۶ ماه است.

داروهایی که برای درمان سل به‌کار می‌روند ممکن است به کبد آسیب برسانند. با اینکه عوارض جانبی این داروها نادر است، اما درصورتی‌که رخ بدهند، نباید آنها را نادیده گرفت. عوارض جانبی احتمالی داروهای سل که حتما باید آنها را به پزشک‌تان اطلاع دهید، شامل موارد زیر هستند:

• تیرگی ادرار
• تب
• زردی (یرقان)
• بی اشتهایی
• حالت تهوع و استفراغ

کامل‌ کردن دوره‌ی درمان از اهمیت زیادی برخوردار است. حتی اگر علائم بالینی سل ازبین رفته باشند، باز هم باید درمان را ادامه بدهید. هر باکتری که در طول دوره‌ی درمان سالم باقی بماند، در برابر داروهای تجویزشده مقاوم می‌شود و در آینده به سل مقاوم منجر خواهد شد.

پزشکان معمولا برای اطمینان از درمان سل، روش درمان با نظارت مستقیم (DOT) را توصیه می‌کنند. در این روش، مراقبان بهداشتی به‌طور مرتب بر بیمار نظارت می‌کنند تا دوره‌ی درمان کامل شود.