حرکات ورزشی مناسب برای درمان پاهای پرانتزی

چکیده

پای پرانتزی (genu varum) حالتی است که در آن پاها از ناحیه زانو به سمت بیرون خم می‌شوند و پاها و مچ پاها با هم تماس دارند بنابراین زمانی که پاهایتان در کنار هم قرار دارند، بین ساق پا و زانو فاصله وجود دارد.

 با تمرینات اصلاحی و ورزش، می توان به کم شدن درد ناشی از بیماری پای پرانتزی و بهبود اون کمک کرد.

ورزش‌های کششی و تقویت کننده می‌تواند به طور بالقوه از نیاز به جراحی برای اصلاح پای پرانتزی جلوگیری کند.

ما در مجله سلامت دکتر مهندس علاوه بر معرفی چند حرکت اصلاحی، از علت این عارضه تا درمان پاهای پرانتزی را بررسی کردیم، پس تا آخر این مقاله همراه ما باشید.

برای دیدن ورزش های مناسب برای درمان پای پرانتزی ویدیو زیر رو تماشا کنید

پای پرانتزی چیست؟

ژنو واروم اصطلاحی لاتین است که برای توصیف پاهای پرانتزی استفاده می‌شود. این وضعیت ممکن است از نوزادی تا بزرگسالی بروز کند و علل بسیار متنوعی داشته باشد.

با شدت گرفتن، بیمار ممکن است چرخش جانبی زانو و راه رفتن اردکی را نشان دهد. ممکن است اثرات ثانویه در مفصل ران و مچ پا نیز به وجود آورد.

پای پرانتزی ممکن است با اختلاف عملکرد اندام به صورت یک طرفه و یا عملکرد دو طرفه ایجاد شود.

علت پای پرانتزی

وقتی که فرد در حالت پا جفت ایستاده ولی بین زانوها فاصله وجود دارد، می گوییم این فرد زانوی پرانتزی داره.

از جمله عللی که در به وجود آمدن و تشدید این مشکل نقش دارند:

• کمبود کلسیم
• کمبود ویتامین D3
• ضعف عضلانی
• عفونت و تومور
• آرتروز در بزرگسالان
• مادرزادی

تشخیص پای پرانتزی

حالت پاها در طول دوره‌ کودکی به‌آرامی تغییر پیدا می‌کند، این تغییرات باید در معاینات دوره‌ای انجام‌ شده تحت نظر گرفته شوند.

درصورتی‌که وضعیت نگران‌کننده باشد، عکس‌برداری با اشعه‌ ایکس یا اسکن MRI می‌تواند قدم بعدی باشد.

معاینه در حالت خوابیده به پشت انجام می‌گیرد. زانوها را کاملا باز کنید و قوزک‌های داخلی هر دو پا را به هم بچسبانید و تا حد ممکن استخوان‌های کشکک را به سمت هم بچرخانید.

اگر فاصله دو زانو در این حالت بیش از سه سانتی‌متر باشد، به بررسی پزشکی نیاز دارد.

پزشک معمولا با گرفتن عکس ایستاده از کل اندام تحتانی و محاسبات خاص، ارزیابی دقیق‌تری انجام خواهد داد.

درمان پای پرانتزی

درمان پای پرانتزی به علت آن بستگی دارد، ابتدا دلیل آن تشخیص داده می‌شود و سپس درمان مناسب اتخاذ می‌شود.

درمان زانوی پرانتزی در کودکان

تا قبل از چهار سالگی درمان‌هایی غیر از جراحی انجام می‌شود که شامل استفاده از انواع اُرتوزهای زانو، قوزک پا و پنجه پا است.

گاه از بریس‌های دینامیک یا اسپیلیت استفاده می‌شود.

بعد از چهار سالگی اگر ناهنجاری خیلی بارز باشد، باید با جراحی اصلاح شود.

بعد از چهار سالگی با توجه به مورد درباره درمان تصمیم‌گیری می‌شود.

درصورتی‌که عارضه‌ پای پرانتزی بهبود پیدا نکرده و یا پس‌ازاین‌که کودک شروع به راه رفتن کرد، این عارضه بدتر شود، ممکن است از وسایل طبی اصلاح‌ کننده استفاده شود.

این بریس‌ها که با نام ارتزهای سفارشی زانو، مچ پا،  کف پا (KAFO) شناخته می‌شوند، طوری طراحی‌شده‌اند که از خم شدن زانو جلوگیری کنند و باید به‌طور شبانه‌روزی (۲۳ ساعت در روز) مورداستفاده قرار بگیرند.

درمان پای پرانتزی در بزرگسالان

درمان پای پرانتزی در بزرگسالان با روش های زیر انجام می شود

درمان زانوی پرانتزی در بزرگسالان با فیزیوتراپی

درمان فیزیوتراپی یکی از بهترین و مهمترین روشها برای پیشگیری و درمان انحرافات زانو میباشد.

ضعف عضلات نزدیک کننده‌ ران معمولاً با زانوی پرانتزی و بدریختی بدن ارتباط مستقیم دارد.

به همین دلیل برای داشتن بدنی با وضعیت مناسب، باید عضلات نزدیک کننده‌ی ران‌ها تقویت شوند.

رژیم ویتامین D

پای پرانتزی ممکن است در اثر کمبود ویتامین D نیز ایجاد شود.

برای مثال نرمی استخوان (که اساساً در اثر کمبود ویتامین D بروز می‌کند) می‌تواند موجب ایجاد پای پرانتزی شود.

درنتیجه افزایش سطح ویتامین D در رژیم غذایی می‌تواند از بروز بیماری نرمی استخوان جلوگیری کرده و درنتیجه مانع از ایجاد زانوی پرانتزی در فرد شود.

درجات زانوی پرانتزی

درجه شدت این بیماری را به سه دسته تقسیم کرده اند:

• زانوی پرانتزی خفیف
• زانوی پرانتزی متوسط
• زانوی پرانتزی شدی

حرکات اصلاحی پای پرانتزی

تمرین‌های ورزشی برای درمان پای پرانتزی به جهت تقویت، ثبات و پشتیبانی از مفاصل و عضلات اطراف زانو و ساق پا انجام می‌شوند.

• اسکات کنار دیوار همراه توپ

یک توپ ورزشی را در میان پا‌های خود گذاشته و به دیوار تکیه دهید. دقت کنید که پا‌های شما باید ۲۵ سانتیمتر از دیوار فاصله داشته باشند.

سپس بالاتنه را تا جایی پایین بیاورید که ران‌ها موازی با زمین شوند. برای ۳ ثانیه ژست ایجاد شده را حفظ کنید، سپس به حالت ابتدایی حرکت بازگردید.

این حرکت اصلاحی را ۱ یا ۲ جلسه در هفته در ۳ ست ۱۲ تایی تمرین کنید.

این نوع اسکات با به کار گرفتن عضلات نزدیک کننده که به پایداری کشاله ران و تقویت زانو کمک می‌کنند، تاثیر بسیار مثبتی بر اصلاح زانو‌های پرانتزی خواهند داشت.

• تمرین بالا بردن پاها

این حرکت یک تمرین ملایم محسوب می شود که هدف آن ایجاد تمرکز برای فرد و سپس از بین بردن محدودیت ها به طور آهسته می باشد.

این تمرین از سری تمریناتی که جزء دوره  فیزیوتراپی هستند محسوب نمی شود.

برای انجام این حرکت به سمت پهلو دراز بکشید و سپس پای بالا را از پای پایینی فاصله دهید.

• حرکت اصلاحی لگاپ اُریب

مجموعه تمرینات لگاپ (بالا آوردن پا) از جمله بهترین حرکات اصلاحی پای پرانتزی به شمار می‌آیند.

به پهلو بر روی زمین بخوابید و برای راحتی گردن، دست خود را بالشت قرار دهید.

پای بالایی را به داخل آورده و کف آن را بر روی زمین بگذارید. سپس پای زیرین را به سمت جلو بکشید و تا جایی که در توان دارید به آرامی بالا بیاورید.

کمی صبر کرده، این حالت را حفظ کنید. سپس به حالت ابتدایی تمرین برگردید.

• حرکت اصلاحی لگاپ ساده

همانند حرکت قبل به پهلو بخوابید. اما این بار پای زیرین را حرکت ندهید و از آن فقط به عنوان پایه تعادل بدن استفاده کنید.

پای بالایی را به سمت بالا در زاویه‌ای ۴۵ به سمت جلو بکشید. کمی این حالت را تحمل کنید. سپس پای خود را به آرامی پایین بیاورید و حرکت را دوباره تکرار کنید.

• تقویت عضلات داخل ران

یک حوله یا توپ والیبال را بین 2 زانو بگذارید. 10 ثانیه حداکثر فشار باید وارد ‌شود. این حرکت را باید در 3 مرحله و آن هم 10 بار تکرار کنید.

• حرکت کششی داخل ران

روی زمین بنشینید و هر دو پای خود را صاف کنید. سپس یکی از پا‌های خود را بصورت ضربدری در خارج ران پای دیگر خود قرار داده وآرنج دست مخالف خود را دور زانویتان گذاشته و به سمت خود بکشید.

۲۰تا ۶۰ ثانیه در همین حالت قرار بگیرید و سپس زانویتان را رها کنید. سپس این حرکت را با پای دیگرتان نیز انجام دهید.

• حرکت تقویتی بخش میانی عضله 4 سر ران

روی صندلی یا تخت بنشینید؛ به‌گونه‌ای که پاهایتان از زانو حالت آویزان داشته باشد. ابتدا یکی از پاها را به طرف بالا حرکت دهید (مطابق شکل). 10 ثانیه در این حالت بمانید و سپس آرام پا را پایین بیاورید.
2دقیقه استراحت کنید و بار دیگر این حرکت را با پای دیگر انجام دهید. این حرکت باید 10 بار تکرار شود.

• نزدیک کردن پا‌ها به صورت نشسته

کمر خود را صاف نگه داشته و کف پا‌های خود را به همدیگر بچسبانید و حالت شرح داده شده در تصویر را به مدت ۳۰ ثانیه ایجاد کنید.

سعی کنید بر کف پا‌ها فشار وارد کرده و همچنین زانو‌های خود را به زمین نزدیک کنید.

با انجام متداول این حرکت اصلاحی، کشش محسوسی را در عضلات نزدیک کننده کشاله ران و در عضلات حمایت کننده زانو ایجاد می‌کنید.

هدف از انجام این تمرین، افزایش انعطاف پذیری این عضلات است.

• تمرین پل با پا

در این تمرین باید به پشت بخوابید و زانو هایتان را خم کنید. سپس کمرتان را از زمین فاصله داده و یکی از پاها را بالا ببرید.

این تمرین بیشتر مناسب افرادی است که در یکی از پاهایشان مشکل پای پرانتزی را دارند.]

نکات ایمنی ورزش پای پرانتزی

در یک راستا نگه داشتن زانوها در طول ورزش پای پرانتزی ممکن است به بهبود وضعیت زانو کمک کند و خطر آسیب اندام تحتانی را در حین ورزش به حداقل برساند.

نکاتی که باید رعایت شود عبارتند از:

هنگام خم کردن زانوها، باسن را آن‌قدر نبرید که به زیر زانو برود.
کفش مناسب برای فعالیت بپوشید که میزان حمایت مناسب را به همراه داشته باشد.
از آنجایی که ممکن است دچار افزایش چرخش مچ پا شده باشید، با یک متخصص مشورت کنید تا مشخص شود کدام نوع کفش بهتر است.

عوارض زانوی پرانتزی

در اثر این حالت بعضی عضلات اطراف زانو سفت و بعضی ضعیف می‌شوند.

در نظر بگیرید زانویی که به بیرون انحراف پیدا کرده، عضلاتی که در خارج ران قرار دارند، کوتاه و سخت می شوند و برعکس، عضلاتی که در سمت داخل ران قرار دارند، طویل و شل می‌شوند.

کشکک زانو به سمت خارج منحرف می‌شود بنابراین لیگامان‌هایی که از طرف خارج به کشکک‌ها می‌چسبند، سخت و آنهایی که از داخل می‌چسبند، شل می‌‌شوند (لیگامان رتیناکولوم).

تاندون عضلات هنگام چسبیدن به استخوان‌ها دارای ساختارهایی در زیر خود هستند که مانند بالشتک از چسبیدن تاندون به استخوان جلوگیری می‌کنند. به این بالشتک‌ها «بورس» گفته می‌شود.

عضلات در معرض کشش، فشار بیشتری به این بالشتک‌ها وارد و آنها را دچار التهاب می‌کنند، حالتی که در افراد مبتلا به آرتروز زانو زیاد دیده می‌شود و به آن «بورسیت» می‌گویند. این بورسیت‌ها نیز باید درمان شوند.

کلام پایانی

توصیه‌ها و روش‌های درمانی فقط با نظر متخصص ارتوپدی یا متخصصین فیزیوتراپیست تجویز می‌گردد.

همچنین در صورتی که ناهنجاری زانوی پزانتزی از نوع ساختاری نباشد بهتر است تمرینات درمانی را زیر نظر کارشناسان فیزیوتراپی انجام دهید.

اصلاح این نوع ناهنجاری نیاز به اصلاح ساختار اسکلتی دارد که فقط در موارد شدید توصیه به استفاده از جراحی برای اصلاح این وضعیت می‌شود.