چکیده: تخمین زمان مطالعه: 5 دقیقه و 20 ثانیه
راشیتیسم یا نرمی استخوان یک اختلال اسکلتی است که در اثر کمبود ویتامین D، کلسیم یا فسفات رخ میدهد. این مواد مغذی برای توسعه استخوان‌های قوی و سالم اهمیت زیادی دارند. افراد مبتلا به راشیتیسم یا نرمی استخوان ممکن است دارای استخوان‌های ضعیف و نرم، رشد نامناسب و حتی در موارد شدید، ناهنجاری‌های اسکلتی باشند. در این نوشتار با ما همراه باشید تا مهمترین علائم، علل و درمان راشیتیسم یا نرمی استخوان را بدانید.
|
برای دسترسی سریع به محتوای متن از لینک های زیر استفاده کنید: |
راشیتیسم چیست؟
راشیتیسم یک اختلال استخوانی است که در اثر کمبود ویتامین D، کلسیم یا فسفات ایجاد می شود. راشیتیسم منجر به نرم شدن و ضعف استخوان ها می شود و بیشتر در کودکان 6 تا 24 ماهه دیده می شود.
انواع مختلف راشیتیسم وجود دارد که از این میان می توان به راشیتیسم هیپوفسفاتمیک (راشیتیسم مقاوم در برابر ویتامین D)، راشیتیسم های کلیوی یا کلیه (استئودیستروفی کلیوی) و متداول ترین آنها راشیتیسم های تغذیه ای (ناشی از کمبود ویتامین D، کلسیم یا فسفات) اشاره کرد. راکتهای غذایی کلاسیک از نظر پزشکی به عنوان پوکی استخوان نیز شناخته می شوند.
عوامل خطر راشیتیسم
سن
راشیتیسم در کودکان بین ۶ و ۳۶ ماه شایع است. در این دوره‌ی زمانی، کودکان معمولا رشد سریعی دارند. این دوره دقیقا زمانی است که بدن آنها نیاز به کلسیم و فسفات بیش‌تری برای تقویت و توسعه‌ی استخوان‌ها دارد.
زایمان زودرس
نوزادانی که قبل از موعد مقرر متولد می‌شوند دارای سطح ویتامین D کمتری هستند؛ چراکه این نوزادان زمان کمتری برای بودن در رحم و دریافت ویتامین از مادران خود داشتند.
رنگ پوست
کودکان آفریقایی، جزیره‌ی پاسیفیک و مردم خاورمیانه در معرض خطر ابتلا به راشیتیسم هستند زیرا پوست تیره‌ای دارند. پوست تیره در مقایسه با پوست روشن، نسبت به نور خورشید واکنش زیادی نشان نمی‌دهد، بنابراین ویتامین D کمتری تولید می‌کند.
رژیم غذایی
اگر رژیم گیاهخواری داشته باشید که شامل ماهی، تخم‌مرغ یا شیر نیست، خطر ابتلا به راشیتیسم در شما افزایش می‌یابد. شما همچنین در معرض افزایش ریسک این بیماری هستید اگر دچار مشکل هضم شیر یا آلرژی به قند شیر (لاکتوز) هستید. نوزادانی که تنها شیر مادر را می‌خورند ممکن است کمبود ویتامین D نیز داشته باشند. شیر مادر دارای ویتامین D کافی برای جلوگیری از راشیتیسم نیست.
موقعیت جغرافیایی
زمانی که در معرض نور خورشید قرار داریم بدن ما ویتامین D بیش‌تری تولید می‌کند، بنابراین اگر در ناحیه‌ای که نور خورشید کم است، زندگی می‌کنید، بیشتر در معرض راشیتیسم قرار دارید. همچنین اگر در ساعات روز وقت‌تان را در محیط بسته سپری می‌کنید، ریسک ابتلا به این بیماری در شما افزایش می‌یابد.
ژن
یک نوع از بیماری راشیتیسم می‌تواند ارثی باشد. به این معنا که این اختلال از طریق ژن‌های‌تان به شما منتقل می‌شود. این نوع راشیتیسم، که راشیتیسم ارثی نامیده می‌شود، مانع از جذب فسفات توسط کلیه‌ها می‌شود.
کمبود ویتامین D مادر در دوران بارداری
هنگامی که مادر باردار با کمبود شدید ویتامین دی مواجه باشد ممکن است نوزادی که متولد می‌شود راشیتیسم داشته باشد و یا بعد از تولد علائم این بیماری را توسعه دهد.
|
|
پیشنهاد مطالعه:
نشانه های راشیتیسم یا نرمی استخوان چیست؟
علائم راشیتیسم عبارتند از:
- درد یا حساسیت در استخوان‌های بازوها، ساق پا، لگن یا ستون فقرات
- رشد نامناسب و کوتاهی قد
- شکستگی استخوان
- گرفتگی عضلات
- ناهنجاری‌های دندانی مانند: تاخیر در تشکیل دندان، سوراخ در مینای دندان، آبسه، نقص در ساختار دندان، افزایش تعداد کرم‌خوردگی
- ناهنجاری‌های اسکلتی، از جمله: شکل عجیب جمجمه، پاهای پرانتزی یا پاهایی که انحنای رو به بیرون دارند، برآمدگی در ناحیه‌ی دنده‌ها، برجسته شدن استخوان جناغ، ستون فقرات دارای انحنا، ناهنجاری‌های لگن
اگر فرزند شما علائم راشیتیسم را نشان میدهد فورا با پزشک تان تماس بگیرید. اگر این اختلال در دوران رشد کودک درمان نشود، ممکن است کودک در دوران بزرگسالی کوتاه قد باشد. اگر اختلال بدون درمان بماند، تغییر شکل استخوان‌ها نیز می‌تواند دائمی شود.
تشخیص راشیتیسم چگونه صورت می‌گیرد؟
مشکل نرم شدن استخوان‌ها با بررسی سوابق پزشکی و تغذیه‌ی افراد با معاینه‌ی کامل بدن از سوی متخصص سلامت صورت می‌گیرد. اگر کودکی مشکوک به نرم شدن استخوان‌ها باشد، اما علائم بیرونی شدیدی مانند تشنج یا تشنج عضلانی در او دیده نشود، به عکس‌برداری با اشعه ایکس از ناحیه‌ی استخوان‌های بلند (زند بالایی، استخوان ران، زند زیرین) و دنده‌ها نیاز است.
درصورتی‌که اشعه‌ی ایکس، یکی از موارد زیر را نشان بدهد، سطح ویتامین D، فسفات آلکالین، هورمون پاراتیروئید (هورمونی که در کنترل کلسیم و فسفات نقش دارد) و الکترولیت‌ها و آنچه در عملکرد کلیه به‌طور غیرمستقیم (BUN که نیتروژن اوره‌ی خون است و کراتینین) نقش دارند، باید بررسی شوند:
- پهن شدن یا شکل‌گیری غیرعادی پهنه‌ی استخوان (فعال‌ترین بخش درحال رشد استخوان زیر صفحه رشد استخوان)
- خم شدن مشهود استخوان ران
- کاهش تراکم استخوانی (استئوپنی) که نشانه‌ای از کمبود مواد معدنی است.
- تسبیح راشیتیسم
- شکستگی‌های چندگانه در مراحل مختلف درمان.
دلایل مختلف ابتلا به نرمی استخوان باعث کشف یافته‌های مختلفی در آزمایشگاه می‌شود. اما در اینجا بیشتر به اثرات کمبود ویتامین D می‌پردازیم و به کاهش ویتامین D فعال و در نتیجه افزایش هورمون پاراتیروئید توجه شده است که درنتیجه‌ی آن، کلسیم و فسفات هم کاهش می‌یابند.
درمان راشیتیسم چگونه است؟
درمان نرمی استخوان وابسته به علت بروز این مشکل است. اگر مشکل نرم شدن استخوان‌ها ناشی از کمبود مواد مغذی و ویتامین D باشد، درمان ساده‌تر خواهد بود. اولین گام برای درمان راشیتیسم، استفاده از مکمل‌های ویتامین D فعال، فسفات و کلسیم است. زمانی که بیماری تشخیص داده و ابتلا به نرمی استخوان تأیید شد، مصرف مکمل‌ها شروع می‌شود. رژیم غذایی غنی با کلسیم هم ضروری است. رعایت رژیم غذایی حاوی کلسیم به‌ویژه برای کودکانی که رژیم غذایی گیاهخواری دارند، کاملا لازم است. مبتلایان به برخی از ناهنجاری‌های استخوانی، بنا به شدتی که دارند، نیازمندِ مراجعه به ارتوپد هستند.
نتیجه‌ی درمان نرمی استخوان کودکان معمولا مطلوب است؛ به ویژه اگر زود تشخیص داده شده باشد. استفاده از مکمل‌های ویتامین D و کلسیم برای درمان نواقص استخوانی ممکن است روزها تا ماه‌های زیادی ادامه داشته باشد. خم‌شدگی شدید استخوان‌ها هم ممکن است بدون نیاز به جراحی در طی چند سال درمان بشود. اما در بیمارانی که نرمی استخوان خیلی جدی و پیشرفته ظاهر شده است، تغییرات استخوانی احتمالا دائمی خواهد بود.
