وجود خون در ادرار نشانه چیست؟

چکیده

دیدن خون در ادرار همیشه موجب ترس و نگرانی افراد می‌شود. البته حق هم دارند، چون این خون می‌تواند علامت بیماری‌های سختی باشد..

عوامل متعددی در بروز ادرار خونی نقش دارند : عادت ماهیانه، ورزش بیش از حد، فعالیت جنسی، ابتلا به بیماری‌های ویروسی، ضربه و عفونت و... می‌توانند باعث ظاهرشدن خون در ادرار شوند.

گاهی ادرار خونی (هماچوری) می تواند یک نشان دهنده یک اختلال جدی باشد.

در این بخش از مجله سلامت دکتر مهندس به پاسخ سوال وجود خون در ادرار نشانه چیست پرداخته می شود.

علائم ادرار خونی

علامت قابل مشاهده ادرار خونی، ادرار صورتی یا قرمز یا قهوه ای رنگ است که در اثر وجود گلبول های قرمز خون است.

ادرار خونی معمولا دردی ندارد، ولی اگر لخته های خونی همراه با ادرار از بدن دفع شود می تواند درد هم ایجاد کند. 

چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به خون در ادرار هستند؟

تقریبا هر کسی - از جمله کودکان و نوجوانان - می توانند سلولهای قرمز خون را در ادرار داشته باشند.

عواملی که این احتمال را به وجود می آورند ،عبارتند از:

• سن: بسیاری از مردان بالای 50 سالگی به علت غده پروستات بزرگ، هماتوریوم گاه به گاه دارند.
• عفونت کلیه: التهاب کلیه پس از عفونت ویروسی یا باکتریایی (گلومرولونفریت پس از عفونت) یکی از علل اصلی هماچوری قابل مشاهده در کودکان می‌باشد.
• سابقه خانوادگی: اگر سابقه خانوادگی بیماری های کلیوی یا سنگ کلیه دارید، ممکن است بیشتر خونریزی ادراری داشته باشید.
• بعضی داروها: آسپرین، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و آنتی بیوتیک ها مانند پنی سیلین، خطر خونریزی ادراری را افزایش می دهند.

خون در ادرار نشانه چیست؟

وجود خون در ادرار و دفع لخته خون یکی از موارد اورژانسی کلیه و مجاری ادراری است که نیاز به مراجعه فوری به متخصص اورولوژی و بررسی علل این عارضه دارد؛ زیرا ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری حاد باشد و در صورت عدم درمان فوری، فرد را با عوارض جبران ناپذیری مواجه نماید.

طیف گسترده‌ای از عوامل، می‌توانند موجب خون در ادرار شوند که عفونت‌ها، سنگ‌ها، التهابات پروستات، التهابات کلیه (گلومرولونفریت)، مصرف برخی داروها و ... نیز می‌توانند موجب وجود خون در ادرار شوند.

در ادامه به بررسی علت خون در ادرار خواهیم پرداخت.

علت خون در ادرار 

• اختلالات ارثی

کم خونی سلول داسی شکل، نقص مادرزادی هموگلوبین در گلبولهای قرمز است که موجب خون در ادرار، هم به صورت قابل مشاهده و هم هماچوری میکروسکوپی می‌شود.

سندرم آلپورت که بر غشاهای پالاینده گلومرول‌ها تاثیر می گذارد نیز مشابه آنمی داسی شکل عمل می کند و باعث پیدایش هر دو نوع هماچوری می شود.

• بیماری کلیوی

خونریزی ادراری میکروسکوپی یک علامت رایج از گلومرولونفریت است که سبب التهاب سیستم تصفیه کلیه می شود.

گلومرولونفریت ممکن است بخشی از یک بیماری سیستمیک، مانند دیابت باشد، یا می تواند به تنهایی رخ دهد.

همچنین می تواند ناشی از عفونت های ویروسی یا استرپتوکوک، بیماری های ریه (واسکولیت) و مشکلات ایمنی مانند نفروپاتی IgA، که مویرگ های کوچک در کلیه ها (گلومرول ها) را کنترل می کنند، باشد.

• عفونت های کلیه (پیلونفریت)

این می تواند زمانی رخ دهد که باکتری ها وارد کلیه شوند و یا از مثانه ها به کلیه ها منتقل می شوند.

علائم و نشانه ها اغلب مشابه عفونت های مثانه هستند، هرچند عفونت های کلیوی احتمالا موجب تب و درد کمر می شوند.

• سنگ مثانه یا کلیه

مواد معدنی در ادرار غلیظ، گاهی اوقات بلورهای روی دیوارهای کلیه یا مثانه شما را تشکیل می دهند. با گذشت زمان، کریستال ها می توانند سنگ های کوچک و سنگین شوند.

سنگها به طور کلی بدون درد هستند، بنابراین احتمالا نمی دانید که آنها را دارید، مگر اینکه آنها باعث انسداد شوند یا منتقل شوند.سنگ کلیه می تواند باعث درد شود.

سنگ های مثانه یا کلیه همچنین می توانند خونریزی ناخوشایند و میکروسکوپی ایجاد کنند.

• عفونت های دستگاه ادراری

این مورد زمانی اتفاق می افتد که باکتری از طریق پیشابراه وارد بدن شده و درون مثانه تکثیر می شوذ. علائم آن عبارتند از:

احساس تکرر ادرار، درد و سوزش هنگام ادرار و تند شدن بوی ادرار.

در برخی افراد و به ویژه افراد مسن، ممکن است هماچوری میکروسکوپی تنها علامت بیماری باشد.

• سرطان

مشاهده خون در ادرار می تواند در اثر سرطان پیشرفته کلیه، مثانه و یا پروستات باشد.

متأسفانه ممکن است در مراحل ابتدایی (شروع) این سرطان ها علامتی وجود نداشته باشد. در حالیکه در مراحل ابتدایی و شروع سرطان، امکان درمان بیشتر است.

• تمرین های ورزشی دشوار

اگر چه این مورد به ندرت اتفاق می افتد، اما کاملا معلوم نیست که چرا ورزش شدید ممکن است به هماچوری نادر منجر شود. ممکن است به علت تروما به مثانه، کم آبی یا تجزیه گلبول های قرمز مرتبط با ورزش هوازی پایدار باشد.

دونده ها ابیشتر تحت تأثیر قرار می گیرند، اگر چه تقریبا در هر ورزشکارى می تواند پس از تمرین شدید خونریزی ادراری ظاهر شود.

علت هر چه که باشد، اگر خون در ادرار خود مشاهده کردید، بلافاصله با پزشک خود مشورت کنید.

• بزرگی پروستات

بزرگی غده پروستات - که درست زیر مثانه و اطراف قسمت بالای مجاری مثانه - اغلب در افراد در سنین بزرگسالی رخ میدهد. سپس مجرای ادرار را فشرده می کند، تا حدی جریان ادرار را مسدود می کند.

علائم و نشانه های پروستات بزرگ شده (هیپرپلازی خوش خیم پروستات یا BPH) شامل سختی در ادرار کردن، نیاز به ضرورت فوری یا مداوم ادرار و یا خون قابل مشاهده یا میکروسکوپی در ادرار است. عفونت پروستاتیت می تواند علائم مشابهی ایجاد کند.

• ادرار خونی در کودکان

• بیش از ۱۰۰ دلیل مختلف برای وجود خون در ادرار کودکان می توان ذکر کرد. از جمله اینها می توان به موارد زیر اشاره کرد.
• ساختار غیر طبیعی در مجاری ادراری کودک
• بیماری ارثی
• عدم تعادل مواد معدنی در ادرار
• گلومرولونفریت
• کلیه هایی که کیست دارند یا به دلیلی مسدود شده اند، ممکن است منجر به هر نوع هماچوری (وجود خون در ادرار) شود. سونوگرافی کلیه می تواند تعیین کند که آیا یک ساختار غیر طبیعی باعث ایجاد خون در ادرار شده است یا خیر
• بیماری های ارثی نظیر PKD و یا سندرم آلپورت می تواند باعث وجود خون در ادرار کودکان شود.
• سطح بالای کلسیم در ادرار می تواند باعث ایجاد هماچوری شود.

هماچوری ممکن است بدون درد باشد و یا با درد در کلیه و یا احساس سوزش در هنگام ادرار همراه باشد. کودکانی که در ادرارشان سطح بالایی از کلسیم یافت می شود با احتمال بیشتری یک عضو خانواده از آنها سابقه سنگ کلیه دارند.

کودکان مبتلا به این بیماری بیشتر به سنگ کلیه مبتلا می شوند. اکثر کودکان مبتلا به هماچوری میکروسکوپی به درمان نیاز ندارند مگر آنکه سنگ کلیه داشته باشند. مهم است که کلسیم را در رژیم غذایی کودکان مبتلا به هماچوری کاهش ندهیم.

 درمان خانگی سوزش ادرار در کودکان

راه‌های تشخیص ادرار خونی چیست؟

وجود خون در ادرار را می‌توان با آزمایش ادرار تشخیص داد. در آزمایشگاه ظرف مخصوصی به فرد داده می‌شود تا نمونه ادرار را در آن جمع‌آوری کند.

روش‌ دیگر، استفاده از نوارهای مخصوص است. این نوارهای باریک قسمت‌های مختلف رنگی دارند که هر قسمت مخصوص تشخیص یک مورد خاص در ادرار، مثل میزان قند و تعداد گلبول‌های قرمز است.

اگر ادرار حاوی گلبول قرمز (خون) باشد، قسمت مربوط تغییر رنگ می‌دهد. اگر خون واضح در ادرار دیده شود یا تست نواری از نظر وجود خون مثبت باشد، آزمایشگاه بررسی میکروسکوپی انجام می‌دهد تا تشخیص تایید شود. وجود خون در ادرار باید ۴۸ ساعت بعد با آزمایش دوم تایید شود.

برای تشخیص علت، معمولا به اقدام‌های اضافی مثل روش‌های تصویربرداری، سیستوسکوپی (که در آن با آندوسکوپ مجرای ادرار، پروستات و مثانه بررسی می‌شوند) و گاهی نمونه‌برداری از کلیه نیاز است.

مردان بالای ۵۰ سال که علت خاصی برای یافتن خون در ادرارشان پیدا نشده، باید از نظر سرطان پروستات، آزمایش آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) بررسی شوند.

درمان خون در ادرار

بسته به نوع بیماری و دلیل اصلی ایجاد ادرار خونی، راه درمان نیز متفاوت خواهد بود. امکان دارد که از انواع آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت ادراری استفاده شود.

در برخی اوقات احتمال دارد که از داروی کاهش دهنده حجم پروستات بهره‌گیری شود و اینکه با استفاده از امواج برای شکستن سنگ مثانه و سنگ کلیه اقداماتی صورت پذیرد.

گاهی اوقات نیز هیچ‌گونه درمان خاصی را نیازی نیست در پیش گرفت. در این موارد باید به پزشک معالج مراجعه نمود و در مورد عدم تداوم ادرار خونی و عفونت ادراری اطمینان حاصل کرد.

درمان سوزش ادرار همراه با خون در زنان

در زنان احتمال ابتلا به عفونت مجاری ادراری زیاد است. این موضوع برای زنان جوانتر به دلیل فعال بودن بیشتر آن ها از نظر زناشویی بیشتر اتفاق می افتد.

بنابراین علاوه بر دلایل ذکر شده بیشتر باید به UTI و یا همان عفونت مجاری ادراری شک کرد. در این صورت برای درمان معمولا از آنتی بیوتیک استفاده می کنند. نوشیدن مایعات و رعایت بهداشت فردی برای زنان توصیه می شود.

اگر دلیل خون در ادرار چیز دیگری مانند سنگ کلیه و یا عفونت کلیه و یا سرطان کلیه بود در ابتدا توسط نفرولوژیست تشخیص داده شده و راه های درمانی آن پیشنهاد می شود.

ظرف نمونه گیری ادرار

آیا وجود خون در ادرار خطرناک است؟

اگر علت رنگی شدن ادرار، غذای مصرفی شما نباشد، احتمالا به هماچوری مبتلا شده اید. از هر ۵ نفر، ۱ نفر به این مشکل مبتلاست. حتی با این وجود، دیدن خون در ادرار می تواند هشداردهنده باشد، زیرا یکی از شایع ترین علائم سرطان مثانه می باشد.

گرچه از هر ۱۰ فرد مبتلا به هماچوری، یک مورد ممکن است به سرطان مثانه مبتلا باشد. عوامل زیادی غیر از سرطان مثانه می توانند منجر به هماچوری شوند.

بسیاری از غذاها و داروهای معمول ممکن است باعث صورتی یا قرمز شدن ادرار شما شوند. در این موارد، نیازی به نگرانی نیست. مشورت با یک پزشک و آزمایش دادن برای تشخیص سرطان مثانه می تواند به شما در شناسایی علت هماچوری و تصمیم گیری در مورد دوره درمانی مناسب کمک کند.

اجازه دهید برخی از علل زمینه ای معمول برای قرمز شدن رنگ ادرار و هماچوری را بررسی کنیم.

چه زمانی مراجعه به پزشک اورولوژیست ضروری است؟

بهتر است به محض این که متوجه وجود خون در ادرار شدید با پزشک خود ملاقات کنید. برخی داروها نظیر Ex-lax (مسهل کننده) و برخی مواد غذایی خاص نظیر چغندر قرمز، ریواس و توت قرمز نیز می توانند باعث قرمز شدن رنگ ادرار شوند.

تغییر رنگ ادرار در اثر مصرف برخی داروها، مواد غذایی خاص و یا ورزش، به احتمال زیاد در عرض چند روز از بین خواهد رفت.

ادرار خونی ظاهر متفاوتی دارد اما ممکن است نتوانید آن را به خوبی توصیف کنید. در این حالت بهترین کار این است که بلافاصله پس از تغییر رنگ ادرار با پزشک خود ملاقات کنید.

توالت فرنگی دیواری آسانا با قیف تاشو

کلام آخر

اگرچه بسیاری از علل ادرار خونی خطرناک نیستند، ولی به محض مشاهده خون در ادرار خود باید به پزشک مراجعه کنید تا علت آن را کشف کند.

ولی شما خودتان نمی توانید به طور دقیق بگویید علت قرمز رنگ شدن ادرار چیست، لذا باید به پزشک مراجعه کنید تا علت را تشخیص دهد.