عوارض جانبی آنتی بیوتیک ها

چکیده                                تخمین زمان مطالعه: 5 دقیقه

آنتی بیوتیک‌ها دارو‌هایی هستند که به بیماران برای مقابله با عفونت‌هایی که عامل باکتریایی دارند با کشتن یا توقف رشد باکتری ها، کمک می‌کنند امروزه استفاده بیش از حد از آنتی‌بیوتیک‌ها به یک نگرانی بسیار بزرگ در سراسر جهان تبدیل شده است. . بروز مشکلات گوارشی، مانند حالت تهوع، استفراغ، و اسهال یکی از رایج‌ترین شکایت های بیمارانی است که آنتی بیوتیک مصرف می کنند.در این بخش از مجله سلامت دکتر مهندس پس از معرفی آنتی بیوتیک ها به عوارض جانبی آنتی بیوتیک ها نیز می پردازد.

آنتی بیوتیک ها چه هستند؟

آنتی بیوتیک ها نوعی از داروهای مورد استفاده برای درمان عفونت های باکتریایی محسوب می شوند. آنها از طریق کشتن عفونت یا پیشگیری از گسترش آن عمل می کنند. انواع مختلفی از آنتی بیوتیک ها وجود دارند.برخی طیف گسترده هستند، به این معنی که برای مقابله با دامنه وسیعی از باکتری های بیماری‌زا کارایی دارند. نمونه های دیگر گونه های خاصی از باکتری ها را می کشند. آنتی بیوتیک ها در درمان عفونت های جدی بسیار مهم و کارآمد هستند. با این وجود، مصرف این داروها ممکن است با برخی عوارض جانبی منفی همراه باشد.

 عوارض جانبی آنتی بیوتیک ها

• عفونت های قارچی

از آنجایی که آنتی بیوتیک ها آرایش باکتریایی در بدن انسان را تغییر می دهند، می توانند ما را نسبت به عفونت های مخمری و دیگر انواع رشد قارچ آسیب پذیر سازند. به عنوان نمونه، این عفونت ها می توانند در دهان، روی پوست، و زیر ناخن ها شکل بگیرند.آنتی بیوتیک ها، به ویژه اگر در بلند مدت مصرف شوند، می توانند تعادل باکتریایی در واژن زنان را نیز بر هم بزنند. این شرایط می تواند با تغییر در pH به بروز عفونت های مخمری در این قسمت از بدن منجر شود. مصرف یک داروی ضد مخمر در شرایطی که آنتی بیوتیک مصرف می کنید، ممکن است به پیشگیری از این عارضه جانبی کمک کند، اما پیش از مصرف هر داروی جدیدی با پزشک خود مشورت کنید.آنتی بیوتیک ها، به ویژه تتراسایکلین ها، می توانند موجب رشد بیشتر برآمدگی های ریز روی سطح زبان به نام پاپیلا شده و باکتری ها، تنباکو، غذا و البته مخمر بیشری را به دام اندازند که می تواند موجب تغییر رنگ و ظاهر خز مانند زبان شود. خوشبختانه، زمانی که آنتی بیوتیک ها دلیل این شرایط هستند، پس از توقف مصرف دارو، این شرایط نیز بهبود می یابد.

• مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک و بالا رفتن مقاومت بدن در برابر آن

یکی دیگر از معایب استفاده از آنتی بیوتیک‌ها این است که وقتی ما انسان‌ها برای سالم ماندن و دور کردن طیور خود از انواع بیماری‌ها از آنتی بیوتیک استفاده می‌کنیم و آن‌ها را وارد بدن حیوانات خود می‌کنیم. اگر میزان مصرف آن‌ها برای حیوانات ما بیش از حد باشد، این مواد به راحتی می‌توانند ازطریق گوشت و دیگر فرآورده‌های شان، پس از مصرف به بدن ما منتقل شوند. در چنین شرایطی ما میزبان باکتری‌های مقاوم جانداران خود خواهیم بود؛ که این امر به تنهایی در دراز مدت می‌تواند مشکلات فراوانی را برای ما به وجود آورد. وقتی ما برای مبارزه با انواع بیماری‌ها به طور مداوم و در دراز مدت از آنتی بیوتیک استفاده کنیم. عوامل بیماری زا این فرصت را دارند تا در مقابلشان مقاومت کنند. این بدان معنی است که آنتی بیوتیک‌ها در بدن توسط انواع عوامل بیماری زا قابل شناسایی می‌شوند و آن‌ها به راحتی می‌توانند خود را در محیط جدید سازگار کنند و به تکثیر بپردازند و باعث نابودی میزبان خود شوند.

• ناراحتی‌های معده

عوارض آنتی بیوتیک بیشتر متوجه معده و دستگاه گوارش است و منجر به مشکلات زیر می‌شود:
• حالت تهوع
• استفراغ
• گرفتگی عضلات
• اسهال
آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند سفالوسپورین‌ها، ماکرولیدها، پنی‌سیلین‌ها و فلوروکینولون‌ها نسبت به سایر آنتی‌بیوتیک‌ها مشکلات بیشتری ایجاد می‌کنند.
مصرف آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند آموکسی‌سیلین و داکسی‌سایکلین با غذا، امکان وقوع عوارضی چون معده درد را کاهش می‌دهد. البته این رویکرد برای تمام آنتی‌بیوتیک‌ها جواب نمی‌دهد. برخی از انواع آنتی‌بیوتیک‌ها مانند تتراسایکلین باید با معده‌ی خالی مصرف شوند. برای اطمینان از شیوه‌ی مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، حتما با پزشک معالج خود مشورت بفرمایید.
اسهال خفیف، معمولا بعد از قطع مصرف آنتی‌بیوتیک بهبود می‌یابد، اما اسهال شدید، می‌تواند منجر به موارد زیر بشود:
• درد و گرفتگی عضلات شکم؛
• تب؛
• تهوع؛
• وجود خلط یا خون در مدفوع.

• تغییر در دوره های قاعدگی

یکی دیگر از عوارض جانبی مصرف آنتی بیوتیک ها ، تغییر در دوره قاعدگی و پریود است . به نظر می رسد این عارضه در برخی از زنان اصلا مشاهده نمی شود ولی در برخی دیگر به صورت واضح قابل مشاهده است . به نظر می رسد این عارضه به دلیل این است که آنتی بیوتیک ها بر متابولیسم استروژن و پروژسترون در کبد تاثیر می گذارد . هنگامی که مصرف این داروها باعث برهم خوردن تعادل هورمونی بدن می شود باعث تغییر در دوره های قاعدگی خواهد شد .البته برخی از کارشناسان بر این باور هستند که تغییرات قاعدگی به دلیل مصرف آنتی بیوتیک ها نیست بلکه عفونت موجود در بدن و استرس بیماری باعث این تغییر می شود .

• افسردگی و اضطراب

فلوروکینولون ها به همراه پنی سیلین و داروهای دیگر در این خانواده با افسردگی و اضطراب نیز پیوند خورده اند. در یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ که در نشریه Journal of Clinical Psychiatry منتشر شد، هرچه دوره های مصرف آنتی بیوتیک در زندگی یک فرد بیشتر بود، احتمال بیشتری داشت به افسردگی و اضطراب مبتلا باشد.آنتی بیوتیک‌ها آرایش میکروبیوم بدن را تغییر می دهند که ممکن است بر مسیرهای نورولوژیک، سوخت و ساز، و ایمنی اثرگذار باشد که همگی می توانند بر سلامت روانی یک فرد اثرگذار باشند.

عوارض مصرف زیاد آنتی بیوتیک در کودکان

آنتی بیوتیک ها تنها زمانی باید تجویز شوند که بدن، آن را نیاز داشته باشد. اگر برای هر بیماری بدون در نظر گرفتن نیاز و توانایی بدنِ کودک آنتی بیوتیک تجویز شود، مصرف آن عوارض خطرناکی را به همراه خواهد داشت. عوارض مصرف بیش از حد و غیر ضروری آنتی بیوتیک ها شامل موارد زیر می باشد:

• مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک ها باعث می شود که بدن نسبت به آن ها مقاومت پیدا کند و در بیماری های بعدی برای آن که بهبودی حاصل شود، فرزندتان نیاز به دوز های بالاتری از دارو داشته باشد. به همین خاطر هنگام تجویز باید کمترین دوز ممکن برای کودک تجویز شود.
•  افزایش ریسک ابتلا به بیماری های خود ایمنی نظیر سندروم روده تحریک پذیر. البته این مساله را در نظر بگیرید که احتمال وقوع این مشکل بسیار پایین است و جای نگرانی چندانی ندارد.
• احتمال دچار شدن به اضافه وزن در کودک هایی که مدت های زیادی از آنتی بیوتیک استفاده کرده اند.
•  دچار شدن به عوارض دارویی مرتبط با آنتی بیوتیک ها نظیر: اسهال، ریزش مو و پوسته پوسته شدن پوست بدن

کلام آخر

با این تفاسیر سعی کنید از مصرف خودسرانه انواع آنتی بیوتیک‌ها خودداری کنید و همچنین وقتی بیمار شدید با توجه به تجویز دکتر زمان مصرف آن‌ها را به خوبی رعایت کنید و تا تمام شدن دارو‌ها از مصرفشان صرف نظر نکنید.