درمان تلخی دهان با گیاهان دارویی

چکیده

تلخی دهان ممکن است مشکل مهمی به نظر نیاید ولی در عین سادگی میتواند جدی و خطرناک هم باشد و این حس تلخ بودن دهان بسیار آزاردهنده است.

دانستن علت تلخ شدن دهان می تواند به درمان این مشکل کمک کند. پس تا آخر مقاله با ما همراه باشید تا علت تلخی دهان و روش های درمان تلخی دهان با گیاهان دارویی را برای شما شرح دهیم.

تلخی دهان 

طعم و مزه تلخ و دائمی در دهان از نظر پزشکی به نارسایی چشایی معروف است. این طعم به عنوان یک مزه ناخوشایند توصیف شده است و میتواند تا زمان طولانی ادامه داشته باشد تا وقتی که علت آن مشخص شود.
علت تلخی دهان ممکن است مربوط به دلیل رفلاکس اسید و صفرا در معده باشد. گاهی به دلیل سوء هاضمه عملکردی در زمانی که معده عملکرد خوبی نداشته باشد صفرا به داخل معده برگشت می‌کند و کمی التهاب و تحریک ایجاد می‌شود که در این حالت فرد احساس تلخی دهان می‌کند.
در برخی موارد به دنبال مصرف برخی از غذاها، تجربه استرس‌های روانی و مصرف برخی داروها ممکن است تلخی دهان ایجاد شود. تلخی دهان مربوط به سن خاصی نیست و در هر سنی ممکن است اتفاق افتد. البته معمولا در سنین میانسالی و ۴۰ تا ۵۰ سالگی تلخی دهان در افراد بروز می‌کند.

علت تلخی دهان چیست؟  

تلخی دهان می‌تواند علل مختلفی داشته باشد. در قسمت زیر به برخی از دلایل تلخی دهان اشاره کرده‌ایم:

. تلخی دهان به‌علت خشکی دهان

خشکی دهان که گاهی زروستومیا هم نامیده می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که غدد بزاقی، بزاق کافی تولید نمی‌کنند. این امر ممکن است منجر به ایجاد احساس خشکی و چسبندگی درون دهان شود.

بزاق، رشد باکتری‌ها در دهان را کاهش می‌دهد و به حذف تکه‌های باقیمانده غذا در دهان کمک می‌کند. زمانی که بزاق کافی ندارید، ممکن است طعم تلخی را در دهان تجربه کنید که علت آن باکتری‌های اضافی و مواد غذایی باقی‌مانده است.

برخی از عوامل متعددی که ممکن است باعث خشکی دهان شوند عبارت‌اند از:

داروهای بدون نسخه (OTC) و تجویزی
پیری
گرفتگی بینی که باعث تنفس از دهان می‌شود.
آسیب عصبی
مصرف تنباکو
اختلالات خودایمنی
دیابت.

اکثر افراد مبتلا به خشکی دهان، از طریق تغییر در سبک زندگی، تنظیم داروها و استفاده از دهان‌شویه‌های بدون نسخه یا تجویزی بهبود پیدا می‌کنند.

. تلخی دهان و کبد

آیا تلخی دهان نشانه مشکل کبدی است؟ باید بگوییم که بله، ممکن است. یک دلیل احساس تلخ در دهان، مشکلات کبدی است. زمانی که کبد عملکرد درستی ندارد، بدن شروع به جمع‌کردن مقادیر زیادی از آمونیاک می‌کند.

آمونیاک یک ماده سمی است که معمولا توسط کبد به اوره تبدیل می‌شود و از طریق ادرار دفع می‌شود. افزایش سطح آمونیاک در بدن منجر به ایجاد مزه بدی مشابه مزه پیاز یا ماهی و تلخی دهان می‌شود.

. آسیب عصبی

همچون سایر حواس، جوانه‌های چشایی (پرزهای چشایی) به طور مستقیم با اعصاب مغز در ارتباط هستند. آسیب به اعصاب مغز می‌تواند منجر به تغییر در نحوه درک مزه‌ها شود.

آسیب عصبی جوانه‌های چشایی یا مسیر چشایی می‌تواند به علت صدمه به سر یا اختلالاتی نظیر این موارد رخ دهد:

صرع
مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس (MS)
تومورهای مغزی
فلج بل
زوال عقل.

. هپاتیت B

هپاتیت B نوعی عفونت ویروسی کبد است. یکی از علائم اولیه هپاتیت B شامل احساس مزه‌ی تلخ در دهان است.

سایر علائم هپاتیت B عبارت‌اند از:

بوی بد دهان
ازدست‌دادن اشتها
تب پایین
حالت تهوع، استفراغ و اسهال.

هپاتیت B یک عفونت جدی است. اگر علائم مرتبط با هپاتیت را دارید یا اگر فکر می‌کنید که ممکن است در معرض این ویروس قرار گرفته باشید، حتما با پزشکتان تماس بگیرید و در صورت لزوم به متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید.

. تلخی دهان و معده

نمی‌دانید تلخی دهان همراه با سوزش سر دل نشانه چیست؟ ممکن است دلیل تلخی مستمر در دهان، بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) یا ریفلاکس اسید باشد. این اختلال زمانی رخ می‌دهد که عضله یا اسفنکتر بالای معده ضعیف می‌شود و به اسید یا مایع صفرا اجازه می‌دهد که وارد مری شود.

اختلال GERD معمولا مری را تحریک می‌کند و منجر به سوزش سر دل می‌شود. همچنین می‌تواند منجر به ایجاد طعم بد یا تلخ شود که این وضعیت ممکن است به اندازه سایر علائم ادامه داشته باشد. سوزش معده و احساس طعم تلخ در دهان از علائم رفلاکس معده به مری هستند.

اگر علائم رفلاکس معده و تلخی دهان را دارید بهتر است به متخصص گوارش مراجعه کنید.

. بهداشت ضعیف دهان

نمی‌دانید تلخی دهان به همراه بوی بد دهان نشانه چیست؟ در پاسخ به این سؤال باید بگوییم که بهداشت ضعیف دهان، علت تلخی دهان در صبح است. تجمع بزاق و باکتری روی زبان، دندان‌ها و لثه‌ها می‌تواند منجر به بوی بد دهان و تغییر در درک چشایی شود. برای اینکه این وضعیت را تجربه نکنید، حداقل دو بار در روز دندان‌هایتان را مسواک بزنید (یکبار بعد از این که از خواب بیدار شدید و یکبار قبل از این که به رختخواب بروید). همچنین بهتر است زبانتان را هم مسواک بزنید تا از تجمع باکتری‌ها و سلول‌های مرده که منجر به بوی بد دهان و ایجاد حس تلخ در دهان می‌شوند جلوگیری کنید.

. عفونت‌های تنفسی

عفونت‌های سیستم تنفسی (خصوصا عفونت‌های ویروسی) می‌توانند بر مزه‌ی دهان تأثیر بگذارند. ورم لوزه، سینوزیت، سرماخوردگی و عفونت گوش میانی اغلب بر حس چشایی و بویایی تأثیر می‌گذارند.

برخی از علائم عفونت سیستم تنفسی عبارت‌اند از:

احتقان
گوش درد
گلودرد

عفونت‌های ویروسی اغلب طی یک الی دو هفته به‌صورت خودبه‌خود از بین می‌روند. پس از برطرف‌شدن عفونت، مزه بد دهان هم باید از بین برود.

نفست رو مرطوب کن

. تلخی دهان و صفرا

آیا تلخی دهان نشانه مشکل صفراست؟ باز هم باید بگوییم که بله؛ ممکن است. رفلاکس صفرا و اسید، علائم مشابهی دارند و می‌توانند هم‌زمان اتفاق بیفتند. این دو نوع رفلاکس توسط صفرا (مایع ساختهشده در کبد که به هضم غذا کمک می‌کند) یا اسید معده (که از طریق مری به‌طرف بالا حرکت می‌کند) ایجاد می‌شوند. هر دوی این اختلالات ممکن است باعث ایجاد طعم بد دهان نشوند. اگر متوجه شدید که احساس تلخی در دهان نشانه صفرا است حتما به پزشک متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید.

. تلخی دهان در اثر مصرف زیاد گوشت

پس از دودی‌کردن گوشت، ماده‌ای به نام کرئوزوت تولید می‌شود که باعث تلخ‌شدن گوشت می‌شود. کرئوزوت یک‌لایه ضخیم و روغنی است که وقتی دود برای مدت طولانی روی گوشت قرار می‌گیرد ایجاد می‌شود. این ماده نه‌ تنها گوشت دودی را تلخ می‌کند، بلکه طعم ناخوشایندی را باقی می‌گذارد و باعث ایجاد احساس سوزن‌سوزن شدن در دهان می‌شود.

بدیهی است که در فرایند دودی‌کردن گوشت باید از دود استفاده کرد، اما میزان دود را باید به‌درستی با گرما و زمان متعادل کنید تا بتوانید غذای خوشمزه‌ای را درست کنید.

. استرس و اضطراب

سطوح بالای استرس و اضطراب ممکن است منجر به تحریک پاسخ استرس در بدن شوند که این پاسخ اغلب حس چشایی فرد را تغییر می‌دهد. اضطراب ممکن است باعث خشکی دهان شود که خود دلیل دیگری برای این مشکل است.

علائم تلخی دهان 

این مشکل معمولا با علائم زیر همراه است:

• ازدست‌دادن حس بویایی
  سندرم سوزش دهان-سوزش و یا خارش دهان (خصوصا زبان) که گاهی به لب‌ها و سایر قسمت‌های دهان منتشر می‌شود.
  احتقان بینی (گرفتگی بینی)
  سایر تغییرات در حس چشایی، همچون طعم فلزی در دهان
  خشکی دهان
  بوی بد دهان
  خونریزی لثه
  ترشح بیش از حد بزاق
  تغییر در حرکات صورت به‌دلیل اختلال در عملکرد عصب‌های صورت
  ورم یا التهاب لوزه‌ها
  علائم مشابه آنفولانزا (خستگی مفرط، تب، گلودرد، سردرد، سرفه، درد).

در برخی موارد، ممکن است طعم بد دهان نشان‌دهنده‌ی یک وضعیت جدی یا مهلک باشد که باید فورا ارزیابی و برطرف شود (همچون بلعیدن یک گیاه سمی یا ماده شیمیایی).

عوارض خشکی دهان 

کاهش ترشح بزاق در طولانی‌مدت ممکن است منجر به عوارض زیر شود.

افزایش خرابی دندان و بیماری‌های لثه
زخم دهان
عفونت قارچی دهان (برفک)
زخم یا ترک پوست در گوشه دهان یا ترک لب‌ها
تغذیه ضعیف به دلیل مشکل در جویدن و بلع
ایجاد مشکل در استفاده از دندان مصنوعی

درمان تلخی دهان با گیاهان دارویی 

راه های خانگی که ممکن است به کاهش طعم تلخ دهان کمک کنند عبارتند از:

•  نمک

نمک یک درمان بسیار خوب برای درمان طعم تلخ دهان است. نمک به عنوان یک پاک کننده عمل می کند و هر نوع مواد غذایی ، رشد باکتری و سلول های مرده را از سطح زبان حذف می کند.همچنین دارای خاصیت ضد عفونی کننده است و هر نوع باکتری که در دهان وجود دارد را می کشد و باعث از بین بردن طعم تلخ دهان می شود.

نحوه استفاده از نمک برای از بین بردن تلخی دهان
1- نمک را روی زبان خود بمالید و به آرامی آن را روی زبان بریزید.
2- به مدت 5 دقیقه روی دهان باقی بماند.
3- آن را کاملا با آب آشاميدنی شستشو دهيد.
4- شما می توانید روزانه دو بار در روز ، این عمل را تکرار کنید.
5- شما همچنین می توانید نمک را در آب گرم مخلوط کنید و محلول را چند بار در روز بجوشانید.
6- برای استفاده بهتر از خمیر دندان حاوی نمک استفاده کنید.

• از بین بردن تلخی دهان با جوش شیرین

 شست و شوی دهان با یک قاشق چای خوری جوش شیرین مخلوط در یک لیوان آب استفاده از جوش شیرین در هنگام مسواک زدن که باید ابتدا مقداری پودر جوش شیرین را روی مسواک بریزید و سپس خمیر دندان بریزید و حدود 3 دقیقه دندان ها و زبانتان را به طور کامل با آن شستشو دهید. انجام این کار دو بار در روز باعث از بین رفتن طعم تلخ در دهان میشود.

• بهداشت دهان و دندان

رعایت بهداشت دهان و دندان از تجمع باکتری ها جلوگیری کرده و طعم بد را در دهان از بین می برد. برای اینکار باید روزی دو بار و ترجیحا بعد از هر وعده غذایی دندان ها را مسواک بزنید. هر بار مسواک زدن باید ۲ الی ۳ دقیقه طول بکشد. این زمان باعث می شود در مورد از بین رفتن باکتری ها، مانده های غذا و پلاک ها مطمین شوید.

• سرکه سیب

سرکه سیب به حفظ تعادل Ph دهان کمک می‌کند و به این ترتیب سلامت کلی دهان را بهبود می‌دهد. این ماده همچنین ترشح بزاق را در دهان تحریک می‌کند که این هم به نوبه خود در رفع طعم بد دهان موثر است. برای انجام این درمان یک قاشق چایخوری سرکه سیب و کمی عسل را به یک لیوان آب اضافه کنید و ترکیب را روزی یک بار بنوشید.

• چای سبز

چای سبز برای سلاکت دهان و دندان عالی است. این چای در عین حال که سلامت دهان را بهبود می‌‌دهد، می‌تواند به رفع بوی بد و تلخی دهان هم کمک کند. برای انجام این درمان یک قاشق چایخوری چای سبز را به یک فنجان آب داغ اضافه کنید و روی حرارت بگذارید تا ۵ دقیقه روی شعله پایین آرام بجوشد. ترکیب را صاف کنید و اجاره بدهید چای خنک شود. کمی عسل به چای اضافه کنید و بلافاصله آن را بنوشید. باید روزانه دست کم یک فنجان چای سبز بنوشید تا به نتیجه برسید.

• درمان تلخی دهان با خاکشیر

هر روز صبح ناشتا یک قاشق غذاخوری از خاکشیر در یک لیوان آب جوش، ده دقیقه دم کرده ، بعد با یک قاشق مرباخوری شکر مخلوط و میل شود چراکه برای پاکسازی کبد، معده و ... مفید می باشد.

• روغن نارگیل

این روش برای درمان زبان تلخ و زبان سفید توصیه می شود. این روش طعم تلخ دهان را به دلیل رفلکس اسید تسکین می دهد و برای حفظ تعادل اسید و پایدار دهان بسیار مفید است.همچنین به علت خاصیت آنتی باکتریایی ، هر نوع رشد باکتری را در دهان شما از بین می برد. همچنین سموم بدن شما را دفع می کند.

نحوه استفاده از روغن نارگیل برای از بین بردن تلخی دهان
1- صبح قبل از مسواک زدن دندان ها ، این کار را انجام دهید زیرا این زمانی است که ریفلاکس اسید در مرحله حداکثر است.
2- یک قاشق روغن نارگیل و یا روغن کنجد را در دهان خود قرار دهید.
3- با کمک زبان خود ، آن را در اطراف دهان خود قرار دهید و اطمینان حاصل کنید که به گوشه های دهانتان برسد.
4- حداقل 15 دقیقه نگه دارید.
5- روغن را بیرون بکشید و کاملا با آب گرم شستشو دهید.
این کار را به صورت روزانه حتی پس از درمان ، انجام دهید زیرا دهان داخلی شما را سالم نگه می دارد.

• مرکبات ترش‌ مزه

خوردن مرکبات تأثیر چشمگیری در رفع تلخی دهان دارد. این میوه‌ها موجب افزایش تولید بزاق می‌شوند که دهان را پاک می‌کند و مزه‌ی تلخ آن را از بین می‌برد. آب‌لیمو یا آب‌پرتقال هم به همان اندازه در از بین بردن تلخی دهان مؤثر است.

کلام آخر

اگر خشکی دهان شما شدید بوده و باعث غلیظ شدن بزاق و زخم‌های دهانی شده است، حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
اگر احساس می‌کنید مصرف داروی خاصی باعث ایجاد این مشکل شده است یا علائمی از بیماری زمینه‌ای دارید، لازم است با دکتر گوش و حلق و بینی یا دکتر داخلی مشورت کنید.