علائم بیماری پارکینسون

چکیده: تخمین زمان مطالعه: 5 دقیقه و 40 ثانیه

بیماری پارکینسون اختلال پیش‌رونده دستگاه عصبی است که به مرور ایجاد می‌شود و رفته‌رفته خود را با لرزش‌هایی در دست‌ها و پاها نشان می‌دهد؛ ولی علاوه بر لرزش، علایم دیگری نیز در این بیماری به چشم می‌خورد که آگاهی از آنها باعث می‌شود افراد و پزشکان معالج سریع‌تر به وجود بیماری پی ببرند و اقدامات درمانی را آغاز کنند که به طور قطع در روند بهبودی فرد تاثیر بسزایی دارد. در این مقاله، درباره شایع‌ترین علائم پارکینسون صحبت میکنیم. به یاد داشته باشید، اگرچه این علائم شایع هستند، اما شدت و نحوه پیشرفت آن‌ها در افراد مختلف، متفاوت است.

بیماری پارکینسون چیست؟

بیماری پارکینسون (Parkinson’s Disease) یا PD، برای اولین بار توسط دانشمند بریتانیایی دکتر جیمز پارکینسون در سال ۱۸۱۷ میلادی توصیف شد. دکتر جیمز پارکینسون این بیماری را فلج لرزان نامید اما در اصل تمامی افراد مبتلا به بیماری پارکینسون لرزش ندارند.گفتیم که بیماری پارکینسون از شایع ترین بیماری های مخرب اعصاب به شمار می رود. و همانطور که می دانید مغز که بخشی از سیستم اعصاب است خود از بخش های مختلفی تشکیل شده است. ساقه مغز بخشی از مغز است که در قسمت پایینی مغز قرار دارد و خود در بر گیرنده مغز میانی، پل مغزی و بصل النخاع می باشد.

درون ساقه مغز منطقه کوچکی تحت عنوان ماده جسم سیاه وجود دارد که در تنظیم حرکات بدن نقش دارد. در بیماری پارکینسون، سلول ها در جسم سیاه، ساخت دوپامین (یعنی ماده ی شیمیایی که در مغز به ارتباط سلول های عصبی کمک می کند) را متوقف می کنند و در نتیجه دوپامین کاهش می یابد. با از بین رفتن سلول هایی که ترشح دوپامین را به عهده دارند مغز پیام های لازم در مورد چگونگی حرکت و زمان حرکت را دریافت نمی کند و این امر باعث از بین رفتن تدریجی کنترل عضلات می شود. بنابراین در این بیماران ممکن است حرکاتی مانند حرف زدن، نوشتن ،کارکردن، لباس پوشیدن و حتی پلک زدن به کندی انجام گیرد. بیماری پارکینسون در واقع یک اختلال مغزی پیشرونده است بدین معنا که تغییرات داخل مغز در طول زمان ادامه دارند. علائم و نشانه های بیماری پارکینسون در ابتدا خفیف هستند و گاهی اوقات ممکن است نادیده گرفته شوند و به تدریج با پیشرفت سیر بیماری علائم تشدید می شوند. ارزیابی وضوح ذهنی، عملکرد، رفتار و خلق و خوی ،فعالیت های روزمره زندگی و حرکت در هر مرحله از بیماری می تواند به تعیین بهترین درمان کمک کند. نشانه های این بیماری معمولا از ۵۵ تا ۶۰ سالگی به بعد پدیدار می شوند اما احتمال بروز در افراد جوان تر نیز وجود دارد. همینطور داشتن یک عضو از خانواده که مبتلا به پارکینسون باشد اندکی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.

جالب است بدانید مردان نسبت به زنان بیشتر احتمال دارد به بیماری پارکینسون مبتلا شوند.

علائم اولیه حرکتی در بیماری پارکینسون

علائم اولیه حرکتی در بیماری پارکینسون عبارتند از لرزش، عدم انعطاف، برادیکینزی (کاهش تحرک یا کندی حرکت)، بی ثباتی وضعی (مشکل تعادل) و مشکل راه رفتن.
توجه داشته باشید که تمام این علائم در بیماری پارکینسون بروز پیدا نمی‌کنند. در واقع افراد جوان‌تر ممکن است فقط یک یا دو مورد از این علائم حرکتی را، بخصوص در مراحل اولیه بیماری، مشاهده کنند. همه افراد مبتلا به بیماری پارکینسون دچار لرزش نمی‌شوند و هر لرزشی نشان دهنده بیماری پارکینسون نیست. برای تشخیص این بیماری باید به یک متخصص مغز و اعصاب یا متخصص بیماری‌های حرکتی مراجعه کنید.

• لرزش

لرزش آرام و ریتمیک بیماری پارکینسون، به طور مشخص در حال توقف و سکون روی می‌دهد. این لرزش به طور معمول از یک دست یا پا شروع شده و در نهایت بر روی هر دو طرف بدن تاثیر می‌گذارد. همچنین این لرزش ساکن می‌تواند در فک، چانه، دهان و زبان نیز روی دهد. علاوه بر این، برخی از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون دچار نوعی احساس لرزش داخلی می‌شوند که لزوما برای دیگران قابل رویت نیست.

• سفت‌شدن عضلات

بیشتر افراد مبتلا به پارکینسون در برخی از اندام‌های خود دچار سفتی می‌شوند که دشوارشدن حرکت‌دادن قسمت‌هایی از بدن آن‌ها را موجب می‌شود. علت آن است که عضلات نمی‌توانند به حالت ریلکس درآیند. همچنین، این امر می‌تواند موجب بُروز درد شود.

• برادیکینزی (کاهش تحرک یا کندی حرکت)

برادیکینزی یکی از علائم شایع در بیماری پارکینسون و اختلالات حرکتی است. علاوه بر کندی حرکات، برادیکینزی شامل علائم زیر است:

• کاهش حرکات صورت
• کاهش پلک زدن چشم ها
• مشکلات مرتبط با توازن حرکتی (برای مثال، عدم توانایی در بستن دکمه‌های پیراهن)
• مشکل غلت زدن در رختخواب و تغییر دست خط به صورت نامنظم و کوچک شدن حروف (میکروگرافی).

• عدم ثبات و کنترل وضعیت بدن

عدم ثبات از مشکلات رایج در بیماران مبتلا به پارکینسون است که منجر به زمین خوردن زیاد این بیماران می­شود. در این مشکل بیمار توانایی کنترل وضعیت ایستادن و پوسچر خود را ندارد و با کوچکترین حرکتِ ناگهانی، ثباتش از دست می رود. معمولا وضعیت پوسچر و ایستادن بیماران پارکینسونی خمیده و رو به جلو است.

• مشکل راه رفتن

یکی از علائم اولیه این است که در هنگام راه‌رفتن، حرکت آزادانه‌ی بازوها متوقف و قدم‌ها کوتاه‌تر و راه‌رفتن دچار نوسان می‌شود. فرد بیمار هنگام عبور از گوشه‌ها دچار مشکل می‌شود و ممکن است احساس کند که پاهایش به زمین چسبیده‌اند.

علائم غیر حرکتی در بیماری پارکینسون

• تغییرات گفتاری
• اختلال در خواب
• افسردگی و اضطراب
• روان پریشی
• خستگی
• تغییرات شناختی
• کاهش وزن
• مشکلات گوارشی
• سرگیجه
• کاهش میل جنسی
• عرق کردن بیش از حد
• احتمال ابتلا به ملانوم (نوعی سرطان پوست)
• تغییرات شخصیتی
• مشکلات چشمی و بینایی
• اختلال در حس بویایی
• مشکلات ادرار

نحوه‌‌ی تشخیص بیماری پارکینسون چگونه است؟

تشخیص بیماری پارکینسون اغلب به صورت بالینی انجام می گیرد و با توجه به شرح حال و معاینه دقیق نورولوژیک توسط متخصص مغز و اعصاب انجام می شود.

برای ارزیابی و تشخیص پارکینسون معمولا موارد زیر را انجام می دهند:

• ضربه به انگشت دست و انگشت شست با هم و یا ضربه به پا برای بررسی کُندی حرکت مراجع
• شل کردن دست برای مشاهده لرزش در حین استراحت
• شل کردن عضلات حین حرکت کردن بازو ها و ساق پا به منظور بررسی سفتی اندام ها
• حفظ تعادل ایستادن حین هل دادن آرام

معمولا اسکن های مغزی برای تشخیص پارکینسون استفاده نمی شوند. اگرچه می توانند برای رد کردن بیماری های دیگر و تشخیص افتراقی مورد استفاده قرار بگیرند.

روشهای PET Scan که به طور اختصاصی کاهش جذب عقده های قاعده ای مغز را نشان می دهد و بیماری پارکینسون را تایید می کند نیز به صورت روتین استفاده نمی شود و بیشتر در مطالعات تحقیقاتی این روش مورد استفاده قرار می گیرد.

برای درمان بیماری پارکینسون از متدهای درمانی مختلفی استفاده می شود و به علت پیشرونده بودن سیر بیماری و کاهش تدریجی عملکرد فرد توانبخشی این بیماران و بویژه کاردرمانی به عنوان عضوی از تیم درمان حائز اهمیت است.

تاثیر فیزیوتراپی در درمان پارکینسون

متخصص فیزیوتراپی بهترین و ساده‌ترین روش انجام وظایف روزمره را به بیمار آموزش می‌دهد. متخصص کاردرمانی نیز در این مرحله از درمان مشارکت دارد و وسایل کمکی را در اختیار بیمار می‌گذارد تا راحت‌تر بتواند فعالیت‌های خانگی خود را انجام دهد. همچنین متخصص فیزیوتراپی شیوه صحیح راه رفتن با وسایل کمکی یا بدون آنها را به بیمار آموزش می‌دهد، تا وی بتواند در کمال ایمنی و بدون کمک گرفتن از دیگران حرکت کند. چنانچه بیمار برای چرخیدن مشکل داشته باشد یا در یک حالت متوقف شود، متخصص راهبردهای مدیریتی متفاوتی را، مانند اشاره‌های شنیداری یا دیداری برای رفع این مشکلات توصیه می‌کند. متخصصین دیگری نیز مانند متخصص کاردرمانی، گفتاردرمانی و تغذیه در درمان پارکینسون مشارکت دارند. پزشک معالج بهترین طرح درمان ممکن را تهیه می‌کند و بیمار را به متخصصین مربوطه ارجاع می‌دهد.