بهترین روش های درمان در رفتگی مفاصل

چکیده: تخمین زمان مطالعه: 4 دقیقه

در رفتگی مشکل بسیار شایعی است که اکثر افراد در زندگی خود ممکن است دچار آن شوند. در رفتگی معمولا با جا انداختن مفصل در رفته درمان می شود اما باید بدانید که فیزیوتراپی در بهبود کامل در رفتگی مفاصل به خصوص در رفتگی شانه اهمیت حیاتی دارد. در این مقاله ما درباره در رفتگی، علل و علائم در رفتگی و درمان در رفتگی صحبت می کنیم.

دررفتگی چیست؟

در رفتگی زمانی اتفاق می‌افتد که ﺳﺮاﺳﺘﺨﻮان از ﻣﻔﺼﻞ دربیاید. مثلا، سر استخوان بازو در مفصل شانه قرار دارد. اگر استخوان بازو از این مفصل دربیاید یا کمی جابجا شود، می‌گوییم مفصل شانه دررفته ‌است. تقریبا برای همه‌ی مفصل‌های بدن مثل زانوها، لگن، مچ پا و شانه احتمال دررفتگی وجود دارد. می‌دانیم که دررفتگی یعنی این که استخوان دیگر در مکان درست خود قرار ندارد، پس باید به طور اورژانسی و سریع درمان شود. اگر دررفتگی درمان نشود، می‌تواند به رباط‌ها، اعصاب یا رگ‌های خونی آسیب بزند.

علت دررفتگی مفصل چیست؟

شایعترین علت در رفتگی و نیمه دررفتگی، ضربه است. این آسیب در هر مفصلی میتواند ایجاد شود ولی بیشتر در مفاصل شانه، آرنج، مفصل ران، مچ پا و مفاصل بین انگشتی اتفاق میفتد.

گاهی اوقات در حین دررفتگی مفصل، قسمتی از استخوان سطح مفصلی در یک یا هر دو طرف مفصل دچار شکستگی میشود. این حالت را شکستگی- دررفتگی یا fracture-dislocation میگویند.

در هر دررفتگی لیگامان های اطراف مفصل و کپسول مفصل دچار آسیب میشوند. در حالت طبیعی در یک مفصل، لیگامان ها استخوان ها را محکم در محل خود نگه داشته اند و اجازه جابجایی بجز در جهت مشخص را به آنها نمیدهند.

تنها راه جابجا شدن سطوح مفصلی و ایجاد دررفتگی اینست که نیرویی که به مفصل وارد میشود آنقدر زیاد باشد که موجب پاره شدن لیگامان ها و کپسول مفصلی شود. در این حال مفصل، بافت های نگه دارنده خود را از دست داده و دچار دررفتگی میشود.

گاهی اوقات لیگامان اطراف مفصل آنقدر قوی است که بر اثر نیروی وارده به مفصل پاره نمیشود ولی استخوان محل اتصال لیگامان شکسته شده و موجب رها شدن اتصال لیگامان به تنه اصلی استخوان میشود. به این آسیب Avulsion fracture میگویند.

علائم دررفتگی

بیشتر مواقع، دررفتگی به راحتی دیده می‌شود. ناحیه دررفته ممکن است ورم کند، کبود یا قرمز یا بی‌رنگ شود، شکلش تغییر کند یا غیرعادی به‌نظر بیاید.
بعضی نشانه‌های دررفتگی مفاصل را در ادامه نام می‌بریم:

• بی‌حرکت شدن ناحیه دررفته
• احساس درد موقع حرکت دادن ناحیه
• بی حس شدن اطراف ناحیه دررفته
• احساس گزگز در ناحیه دررفته
• همچنین در نزدیکی محل دررفتگی، احساس سوزش و بی حسی می کنید، مثلا موقع دررفتگی زانو در پای خود و هنگام دررفتگی آرنج، در دست خود این احساس را دارید.

توجه: گذاشتن یخ باعث کاهش درد و ورم محل دررفتگی می شود که این کار با جلوگیری از خونریزی داخلی و احتباس مایعات در اطراف مفصل آسیب دیده انجام می شود.

عوارض دررفتگی مفصل چیست؟

دررفتگی هم میتواند مانند شکستگی با عوارضی همراه باشد که مهمترین آنها عبارتند از

• عفونت مفصل ( بعد از دررفتگی های باز)
• آسیب به عروق و اعصاب اطراف مفصل
• نکروز آوازکولر یا سیاه شدن استخوان در یکی از استخوان های تشکیل دهنده مفصل
• ایجاد ناپایداری در مفصل و تکرار دررفتگی بطور مکرر در آینده
• خشکی مفصل به علت استخوانسازی اطراف مفصل یا دیستروفی سمپاتیک یا ایجاد چسبندگی در بافت های داخل یا اطراف مفصل
• ساییدگی یا آرتروز مفصل به علت آسیب رسیدن به غضروف مفصلی

چه موقع نزد پزشک برویم؟

تشخیص دررفتگی استخوان از شکستگی آن مشکل است. لذا در این گونه موارد فورا نزد پزشک بروید و قبل از رسیدن به پزشک:

•  مفصل در رفته را تکان ندهید.

مفصل را توسط وسایل شکسته بندی در محل خودش محکم نگه دارید. هرگز مفصل را تکان ندهید و یا سعی نکنید آن را جا بیندازید. این کار باعث آسیب مفصل و عضلات، رباط، اعصاب و حتی رگ های خونی اطراف مفصل می شود.

•  یخ روی مفصل در رفته بگذارید.

گذاشتن یخ باعث کاهش درد و ورم محل دررفتگی می شود که این کار با جلوگیری از خونریزی داخلی و احتباس مایعات در اطراف مفصل آسیب دیده انجام می شود.

راه های تشخیص دررفتگی

• معاینه محل دررفتگی توسط پزشک
• عکسبرداری با اشعه ایکس: این عکسبرداری، دررفتگی مفصل، شکستگی استخوان و سایر آسیب های مفصل را نشان می دهد.
• ام آر آی (MRI): این روش به پزشک کمک می کند تا آسیب بافت های اطراف مفصل را بررسی کند.

 درمان دررفتگی

نوع درمان بستگی به محل و شدت دررفتگی مفصل دارد و عبارتند از:

• جا انداختن مفصل

در این روش، پزشک سعی می کند به آرامی استخوان دررفته را جای خودش بیندازد. بسته به میزان درد و ورم محل دررفتگی، قبل از جا انداختن مفصل نیاز به بی حسی موضعی و یا حتی بیهوشی وجود دارد.

• ثابت سازی با آتل

بعد از بازگشت مفصل به جای اول خود، پزشک از بیمار می‌خواهد که به مدت چند هفته از بانداژ، آتل یا گچ استفاده کند. با این کار مفصل نمی‌تواند حرکت کند پس فرصتی است تا ناحیه آسیب دیده به طور کامل خوب ‌شود. مدت زمانی که باید مفصل بدون تحرک باشد، بستگی به نوع مفصل و شدت دررفتگی دارد.

• داروهای مسکن

بعد از جا انداختن استخوان دررفته، هر نوع درد شدیدی باید بهبود پیدا کند. اما اگر درد ادامه داشت، ممکن است پزشک داروی مسکن برای شما تجویز کند.

• فیزیوتراپی

بعد از دستکاری مفصل و جا انداختن دررفتگی، بانداژ یا آتل برداشته شده و مرحله‌ی فیزیوتراپی شروع می‌شود. پزشک بعد پس از مشورت با بیمار، برنامه فیزیوتراپی مناسبی را انتخاب می‌کند. هدف برنامه‌ی فیزیوتراپی این است که قدرت مفصل و توانایی حرکت دادن آن روز به روز بیشتر شود. برنامه‌ی فیزیوتراپی باید به آرامی اجرا شود تا از آسیب دوباره‌ی بیمار جلوگیری شود.

• جراحی

عمل جراحی فقط زمانی لازم است که اعصاب یا رگ‌های خونی در اثر دررفتگی آسیب ببینند یا پزشک نتواند دررفتگی را جا بیندازد. علاوه بر این، افرادی که چندبار در یک مفصل، مثل مفصل شانه دچار دررفتگی می‌شوند هم به عمل جراحی نیاز دارند. برای جلوگیری از دررفتگی دوباره، مفصل یا اندام آسیب‌دیده ترمیم می‌شود. البته در بعضی از موارد (مثل مفصل ران) باید مفصل را تعویض کرد.