درمان خشکی دهان | علت خشکی دهان چیست؟

چکیده: تخمین زمان مطالعه: 6 دقیقه

خشکی دهان، که به آن زروستومی نیز می‌گویند، ناراحتی است که وقتی دهان بزاق کافی برای خیس نگه داشتن خود ترشح نکند ایجاد می‌شود. این حالت به احساس خشکی شدید در دهان منجر می‌شود. خشکی دهان در افراد سالخورده بسیار رایج است و همچنین در کسانی که دارو مصرف می‌کنند نیز مشاهده می‌شود. با وجود این، در به وجود آمدن این ناراحتی ممکن است دلایل مهم مختلف دیگری نیز وجود داشته باشد. این مقاله به پوشش دلایل یا علت ها، علائم، و همچنین بهترین درمان خشکی دهان و زبان می‌پردازد .

چرا خشکی دهان ایجاد می شود؟

خشکی دهان می تواند دلایل زیادی داشته باشد، اما در زمان خواب دلیل آن خوابیدن با دهان باز یا خرو پف است.

خشکی دهان مزمن به خصوص در خواب مسئله‌ای است که باید توسط دندان پزشک متخصص رفع شود. دهان شما به رطوبت نیاز دارد، به خصوص زمانی که خواب هستید این امر اهمیت بیشتری دارد، چون دهان و لثه‌ها قرمز و ملتهب می‌شوند و احتمال عفونت بالا می‌رود. در بلند مدت نیز خشکی دهان در خواب مانع خواب آرام فرد می‌شود.

خشکی دهان می‌تواند به دلیل عدم کارکرد صحیح غدد بزاقی ایجاد شود. که با توجه به یکی از علل ایجادکننده، روش‌های درمانی مختلفی برای رفع این حالت وجود دارد. برخی از شایع ترین عوامل خشکی دهان عبارتند از:

استرس، اختلالات خود ایمنی مانند سندرم شوگرن، دیابت، ایدز، اضطراب، افسردگی، پارکینسون، عفونت‌های باکتریایی و ویروسی.

 از دست رفتن آب‌ بدن

کمبود آب بدن موجب اختلال در تولید بزاق دهان می‌شود. به نقل از دکتر مسینا، « اکثر مردم تا حدودی با این مشکل روبرو هستند که می‌تواند موجب خشکی دهان یا تشدید آن شود.»

درمان سرطان

دکتر جف بارگز می گوید پرتودرمانی و شیمی‌درمانی هر دو موجب خشکی دهان می‌شوند. در برخی موارد نیزچندین غده‌ی بزاقی خاص می‌توانند خشکی دهان را تشدید کنند.

مصرف دارو

خشکی دهان از عوارض جانبی بیش از ۶۰۰ داروی مختلف است که معروف‌ترین آنها داروهای مربوط به دستگاه گوارش، فشار خون و بیمار‌ی‌های روانی است.

 بالا رفتن سن

 وقتی سن بالاتر می‌رود، غدد بزاقی دیگر مانند قبل کار نمی‌کنند و طبیعتا ترشحِ کمتر آنها موجب خشکی دهان می‌شود که یکی از علائم ناخواسته‌ی افزایش سن است.

 مشکلات تنفسی

مشکلات سینوس‌ها یا تیغه‌ی بینی که بینی را به دو سوراخ چپ و راست تقسیم می‌کند، می‌تواند موجب تنگی نفس شود و نفس کشیدن از راه بینی را سخت کند. نفس کشیدن از راه دهان نیز باعث خشکی دهان می‌شود.

علائم خشکی دهان کدامند؟

خشکی دهان معمولا با چند علامت و نشانه همراه است. این علائم شامل موارد زیر می‌شوند:

1.  احساس خشکی و خامی در دهان
2. گلو درد: خشکی گلو و صدای خش دار
3. تشنگی: خشکی دهان و تشنگی با هم اتفاق می‌افتند. کم شدن آب بدن یکی از دلایل اصلی خشکی دهان است.
4. دیسفاژی: دشواری در صحبت کردن یا بلعیدن.
5. کاهش توانایی چشیدن
6. لب‌های خشک و ترک خورده
7. سفیدی زبان: خشکی دهان به رشد باکتری‌ها و عفونت قارچی در دهان منجر می‌شود. این امر به سفید شدن زبان منتج می‌شود.
8. لثه‌های رنگ باخته
9. سردرد: خشکی دهان می‌تواند نشانه‌ی کم شدن آب بدن باشد. شایع است که سردردها به خاطر کم شدن آب بدن به وجود می‌آیند.
10. بوی بد دهان: خشکی دهان رشد باکتری‌ها را تسریع می‌کند و این به نوبهی خود باعث بوی بد دهان می‌شود.
11. سرفه‌های خشک و خشکی حفره‌های بینی
12. خشک شدن گوشه‌های دهان
13. خونریزی لثه و پوسیدگی دندان‌ها

این‌ علائم اغلب از ملایم تا متوسط هستند و انجام چند درمان خانگی ساده می‌تواند به از بین بردن آنها کمک کند.

درمان خشکی دهان

متخصصان دهان و دندان مردم را به خوردن آبِ بیشتر توصیه می‌کنند و در صورت مصرف مشروبات الکلی، نیاز بدن به آب بیشتر می‌شود (زیرا مشروب، رطوبت دهان را جذب می‌کند) جویدن آدامس‌های بدون قند نیز به تولید بیشتر بزاق دهان کمک می‌کنند.

اگر نوشیدن آب بیشتر و جویدن آدامس هم خشکی دهان را برطرف نکرد، می‌توانید از دهان‌شویه‌ها و خمیردندان‌های مناسب نیز برای رفع خشکی دهان استفاده کنید. در بعضی از موارد می‌توان قرص‌ و اسپری‌ برای تولید بزاق بیشتر به‌کار برد.

اگر دارویی که مصرف می‌کنید باعث خشکی دهان می‌شود، می‌توانید از دکترتان درخواست کنید که داروی دیگری برای‌تان تجویز کند، همچنین می‌توانید در شستشوی روزانه‌ی دندان‌ها از فلوراید هم استفاده کنید تا مانعِ پوسیدگی دندان‌ها که یکی از عوامل خشکی دهان است، بشود. جزییات بیشتر برای درمان خشکی دهان که در ادامه آمده‌اند به شما برای رفع این مشکل کمک زیادی خواهند کرد:

• با پزشکتان مشورت کنید

اگر احساس خشکی در دهان‌تان دارید، قبل از هر کاری با پزشک‌تان مشورت کنید، ممکن است خشکی دهان از علائم یک بیماری باشد، در این صورت پزشک می‌تواند میزان داروها یا نوع آنها را تغییر بدهد. اگر مبتلا به دیابت هستید و قند خون بالایی دارید، احتمالا با خشکی دهان مواجه هستید و پزشک می‌تواند از بزاق مصنوعی برای مرطوب نگهداشتن دهان‌تان استفاده کند یا دارویی برای افزایش ترشح بزاق دهان تجویز نماید.

• از دستگاه بخور استفاده کنید

برای مرطوب کردن هوا، شب‌ها از دستگاه بخور استفاده کنید. این کار به حفظ دمای بدن و تنفس صحیح کمک می‌کند.

• درمان خشکی دهان با هل

هل یکی روش خوب برای درمان خشکی دهان است هرچند برای بسیاری مزه‌ی ناخوشایندی دارد. این ادویه غدد بزاقی را تحریک به ترشح بزاق می‌کند.

بعد از هر وعده‌ی غذایی چند دانه هل را بجوید. این کار دهان را مرطوب و همچنین مشکل بوی بد دهان را برطرف می‌کند. یا، کمی دانه‌ی هل را آسیاب و آن را به یک لیوان آب گرم اضافه کنید. بگذارید به مدت ۱۰ دقیقه بجوشد بعد از آن بنوشید. این درمان باید یک یا دوبار در روز انجام شود. یا این که می‌توانید یک یا دوبار در روز چای هل دار بنوشید.

• رعایت بهداشت دهان و دندان

تحقیقات نشان می‌دهد که بزاق دهان با خنثی کردن اسید تولید شده توسط باکتری‌های موجود در دهان و پاک کردن باقیمانده‌ی غذا‌ از پوسیدگی و خرابی دندان‌ها جلوگیری می‌کند. بر اساس گزارشات دریافتی، خشکی دهان می‌تواند موجب حساسیت بیشتر نسبت به خرابی، بیماری‌های لثه و عفونت شود. متخصصان دهان و دندان توصیه می‌کنند هر روز از نخ دندان استفاده کنید و بعد از هر غذا با خمیردندان دارای فلوراید مسواک بزنید، از مصرف خمیردندان‌های دارای سولفات لوریل سدیم که یک عامل کف کننده است و ممکن است به لثه‌ها آسیب برساند خودداری کنید. در فواصل زمانی منظم به دندان‌ پزشک مراجعه کنید و از او درباره‌ی خواص درمانی فلوراید بپرسید.

• از مصرف کافئین، الکل و تنباکو خودداری کنید

متخصصان می‌گویند مصرف کافئین، الکل و دخانیات باعث خشکی دهان می‌شود. سعی کنید میزان مصرف آنها را کاهش دهید. از نوشیدنی‌های بدون کافئین استفاده کنید. به جای نوشابه از آب گازدار استفاده کنید تا از خشکی دهان و کم شدن رطوبت دهان جلوگیری کند. نوشیدن مایعات برای ایجاد سطح خوبی از رطوبت در بدن ضروری است، بنابراین نوشیدن ۸ لیوان آب در طول روز برای بدن ضرورت دارد. به جای مصرف سیگار یا قلیان، آدامس بجوید تا بتوانید این عادات را ترک کنید.

• دانه های گلپر مناسب برای درمان خشکی دهان

این روش بسیار ساده است.برای اجرای این روش فقط یک دانه گلپر کوچک را بردارید و آن ها را بجوید.این کار می تواند به شما کمک کند دهان خشکتان را درمان کنید.

• آب بدن خود را حفظ کنید

مصرف مایعات را افزایش دهید یا هر ۵ دقیقه یک بار کمی آب بنوشید تا از خشک شدن کامل دهان جلوگیری کنید. آبرسانی صحیح به بدن غدد بزاقی را تحریک به تولید بزاق می‌کند.

• درمان خشکی دهان با لیمو, عسل و آب

مواد لازم:

30 میلی لیتر آب , دو قاشق چای خوری عسل و نصف لیمو ترش.

• عسل را به آب اضافه کنید و آن را خوب تکان دهید.
• آب و عسل را به مدت 10 دقیقه بجوشانید و اجازه دهید خنک شود.
• اجاق را خاموش کنید. پوست لیمو و لیمو را به آن اضافه کنید.
• از این روش برای رسیدن به نتایج مورد انتظار 1--2 بار در روز استفاده کنید.

• روغن هسته انگور

به عنوان یکی از درمان‌های خشکی دهان کمی روغن هسته انگور را روی زبان و دیواره‌های دهان بمالید. بگذارید یک شب بماند و صبح روز بعد دهانتان را با آب گرم بشویید. بعد، دندان‌هایتان را مسواک کنید.

•  درمان و از بین بردن خشکی دهان با مصرف کرفس

200 گرم کرفس و 100 میلی لیتر آب تصفیه شده را آماده کنید. کرفس را خرد کنید و آن را به تکه های کوچک برش دهید و در مخلوط کن بریزید، تا آبش را بگیرید. 100 میلی لیتر آب تصفیه شده را بریزید و مخلوط را بنوشید.

زنان باردار باید قبل از استفاده از کرفس به درمان دهانی خشک توجه کنند.

اگر شما باردار هستید و هنوز هم می خواهید از این روش درمانی استفاده کنید، باید از مقدار کمی استفاده کنید چون کرفس می تواند اثرات جانبی هم داشته باشد.

باید ها و نبایدهای درمان خشکی دهان

1. از خمیردندان و دهانشویه‌های حاوی فلوراید استفاده کنید.
2. دهانتان را بعد از خوردن غذا با آب گرم بشویید.
3. دندان‌هایتان را مسواک بزنید و نخ دندان بکشید، و زبان‌تان را به طور منظم تمیز کنید تا از پوسیدگی دندان و خشکی دهان جلوگیری شود.
4. اغلب آب یا نوشیدنی‌های بدون قند مصرف کنید.
5. از خوردن قهوه یا سایر نوشیدنی‌های کافئین دار که موجب خشکی دهان می‌شوند پرهیز کنید.
6. از خوردن خوراکی‌های چرب و پر ادویه خودداری کنید چون ممکن است دیواره‌های داخلی دهان را تحریک و در تولید بزاق اختلال ایجاد کنند.
7. از خوردن خوراکی‌های خشک و شور مانند بیسکویت، کیک، نان تست، نان خشک و غیره صرفنظر کنید.
8. خوراکی‌های اسیدی مثل گوجه، پرتقال، سیب، گریپ فروت، انگور، و غیره نخورید. این میوه‌ها تعادل pH بدن را اسیدی می‌کنند و میزان دفع ادرار را افزایش می‌دهند و باعث خشکی دهان می‌شوند.
9. از خوردن آنتی هیستامین و داروهای ضد انعقاد خودداری کنید مگر آن که پزشک تجویز کرده باشد.
10. سیگار نکشید و الکل مصرف نکنید.