کندگی زود هنگام جفت/دکولمان جفت چیست؟

چکیده :

جفت عضوی که رابط بین مادر و جنین می باشد پس از زایمان نوزاد از بدن مادر خارج می شود. اما در موارد اندکی عارضه جدی کندگی جفت رخ می دهد. دکولمان جفت یا کندگی جفت به معنی جدا شدن و کنده شدن زود هنگام جفت قبل از زایمان، از رحم مادر است که معمولاً در سه ماهه سوم بارداری اتفاق می افتد. هر چند حدود یک درصد از مادران باردار با این مشکل روبه رو می شوند اما در صورت عدم رسیدگی به موقع عواقب جبران ناپذیری برای جنین و مادر به همراه دارد.
برای آشنایی بیشتر با علائم و دلایل ایجاد کندگی جفت در ادامه این بخش از مجله سلامت دکتر مهندس با ما همراه باشید.

کندگی جفت یا دکولمان جفت چیست؟

جفت عضوی است که در دوران بارداری شکل گرفته و از یک طرف به دیواره داخلی رحم مادر و از سمت دیگر و از طریق بند ناف به جنین متصل می شود. وظیفه جفت انتقال مواد غذایی و اکسیژن از خون مادر به جنین است و همینطور دفع مواد زاید از بدن جنین. در هنگام زایمان معمولاً پس از حدود 30 دقیقه بعد از تولد نوزاد، جفت نیز از رحم مادر خارج می شود. اما در موارد نادری (کمتر از یک در صد بارداری ها) قبل از زمان زایمان، عارضه جدی به نام کندگی جفت رخ می دهد. کندگی جفت زمانی رخ می دهد که در آن، جفت قبل از زایمان، یعنی قبل از آنکه جنین آمادگی تولد داشته باشد، بطور جزئی یا کامل از دیواره داخلی رحم جدا می شود. در نتیجه آن کاهش یا قطع اکسیژن رسانی و مواد مغذی برای نوزاد رخ می دهدکه منجر به زایمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد می شود. همچنین ایجاد خونریزی های شدید در مادر می نماید. از آنجایی که قطع جفت اغلب به طور ناگهانی اتفاق می افتد، در صورت عدم درمان و رسیدگی به موقع، جان مادر و نوزاد را به خطر می اندازد. تقریباً در 15٪ مواردی که دکولمان جفت بطور جدی اتفاق می افتد، جنین از دست خواهد رفت.

علائم و نشانه های دکولمان جفت

• خونریزی واژن
• درد ناگهانی شکم و کمر
• حساسیت و احساس درد هنگام لمس رحم
• احساس سفت شدن رحم یا شکم
• انقباضات رحمی
• کاهش یا توقف حرکات جنین در رحم
کندگی جفت می تواند به صورت تدریجی (کندگی جفت مزمن) اتفاق بیافتد. در این صورت، ممکن است علائم زیر مشاهده شود:
• خونریزی کم واژن و متناوب
• کاهش ترشح مایعات آمنیوتیک (مایعی که جنین را احاطه نموده و جنین در آن غوطه ور است)
• عدم رشد جنین

علت کندگی جفت چیست؟

هر چند علت دکولمان جفت بطور قطع مشخص نیست اما مواردی در بروز آن اثرگذار است:
• بارداری بالای 35 سال
• بارداری چند قلویی
• سابقه ی فشار خون بالای مادر، فشار خون بارداری (پره اکلامپسی)
• سابقه ی داشتن دکولمان جفت در بارداری های قبلی
• تروما یا ضربه شکمی
• ناهنجاری رحم یا فیبروئید (به خصوص اگر یک فیبروئید پشت محلی قرار داشته باشد که جفت به آن متصل است)
• عفونت های رحمی
• پارگی یا آسیب به کیسه آمنیوتیک
• مایع آمنیوتیک بیش از حد (افزایش بیش از حد طبیعی مایع آمنیوتیک، خطر خون ریزی بین جفت و دیواره رحم را افزایش می دهد)
• تست آمنیوسنتز (در مواردی سوزن بکار رفته در این آزمایش ایجاد خونریزی می کند)
• وضعیت بریج جنین (در مواردی پزشک برای قرار دادن جنین در وضعیت سر به پایین، ماساژ شکمی مادر داده که ممکن است منجر به کندگی جفت شود)
• مصرف دخانیات، کوکائین و الکل
لازم به ذکر است که متخصصان هنوز علت دقیق کندگی جفت را نمی دانند و داشتن یک یا چند مورد از عوامل خطری که بیان شد، سبب نمی شود که شما نیز حتماً دچار دکولمان جفت شوید.

عوارض جدا شدن زودرس جفت

• خونریزی شدید که موجب شوک یا نیاز به تزریق خون می گردد.
• مشکلات مربوط به لخته خون
• نارسایی کلیه ها یا اعضای دیگر ناشی از خونریزی بیش از حد
• زایمان زودرس (تولد قبل از هفته 37)
• مرده زایی
• وزن پایین نوزاد هنگام تولد
• مشکلات رشد
در موارد نادر، در خونریزی های بسیار شدید و در صورتی که خونریزی متوقف نشود، ممکن است نیاز به عمل هیسترکتومی (برداشتن رحم) باشد.

روش های تشخیص

• معاینه جسمی، از جمله بررسی حساسیت رحم و درد
• معاینه داخلی واژن و دهانه رحم، با استفاده از اسپکولوم
• آزمایش خون و ادرار
• سونوگرافی مادر
• کنترل ضربان قلب جنین

درمان کندگی زود هنگام جفت چیست؟

نکته مهم این است که اتصال مجدد جفت جدا شده از دیواره رحم امکان پذیر نیست. جفت جدا شده را دیگر نمی توان به رحم متصل کرد. گزینه های درمان به طول مدت بارداری، وضعیت مادر و نوزاد، شدت و محل کنده شدن جفت بستگی دارد. کندگی جفت می تواند به صورت ناقص یا کامل، و در درجات مختلف رخ دهد که بسته به هر یک از آنها نوع درمان نیز متفاوت خواهد بود.
در جداشدگی ناقص اگر دوره بارداری کامل نشده باشد، استراحت مطلق و پایش دقیق جنین لازم است. در برخی موارد انتقال خون و سایر درمان های فوری انجام می شود.
در جداشدگی کلی یا دکولمان کامل، بهترین راه زایمان اورژانسی است. اگر وضعیت جنین ثابت باشد، مانعی برای زایمان طبیعی وجود ندارد، اما اگر جنین دچار مشکل تنفسی باشد یا مادر خونریزی شدید داشته باشد، باید سزارین انجام شود. در این حالت اگر دوره بارداری هنوز کامل نشده باشد نیاز به تزریق داروهایی برای رشد ریه جنین می باشد.
• درمان دکولمان جفت در کمتر از هفته 34 بارداری: در صورتی که دکولمان جفت شدید نباشد و تا زمانی که ضربان قلب نوزاد نرمال شود، ممکن است مادر برای مراقبت بیشتر در بیمارستان بستری شود. اگر وضعیت جنین خوب گزارش شود و خونریزی مادر قطع شده باشد، اجازه ترخیص داده خواهد شد. در مواردی که زایمان فوری لازم است (جفت بطور کامل یا شدید جدا شده باشد)، برای رشد سریع تر ریه های جنین داروهای مخصوصی برای مادر تجویز می گردد.
• درمان دکولمان جفت در بعد از هفته 34 بارداری: اگر دکولمان شدید نباشد مادر قادر به زایمان طبیعی خواهد بود. اما درصورتی که دکولمان از نوع شدید باشد، باید هر چه سریع تر سزارین انجام شود، در غیر این صورت سلامت مادر و نوزاد به مخاطره می افتد. حتی ممکن است به انتقال خون نیز نیاز باشد.

پیشگیری

هر چند کنده شدن جفت قابل پیشگیری نیست اما می توان برخی از عوامل خطر آن را کاهش داد. توصیه تیم دکتر مهندس به شما این است که سیگار نکشید، از مصرف داروهای غیرقانونی مانند کوکائین اجتناب کنید. اگر فشار خون بالایی دارید لازم است برای کنترل بهتر فشار خون با پزشک همکاری کنید. همیشه سعی نمایید از آسیب و ضربه به شکم و کمر جلوگیری کنید، برای مثال سعی کنید تا جای ممکن از شکم بندهای مخصوص دوران بارداری استفاده نمایید.