شروع تغذیه تكمیلی شیرخوار

چکیده:     تخمین زمان مطالعه: 5 دقیقه

تغذیه در کودکان به ویژه کودکانی که هنوز از شیر مادر به عنوان غذای اصلی استفاده می کنند بسیار حساس و مهم است. کودک باید در دورانی که از شیر مادر استفاده می کند ، غذا های کمکی دیگری را نیز بخورد. در ادامه در مورد زمان و نحوه شروع تغذیه تکملی نوزاد صحبت میکنیم.

بهترین سن برای آغاز تغذیه تکمیلی نوزاد

بهترین و غنی ترین غذا برای نوزادان شیر مادر است؛ با این وجود در کنار شیر مادر، تغذیه کودک با غذاهای کمکی نیز از شش ماهگی توصیه می شود.زیرا تا 6 ماهگی شیر مادر می‌تواند تمام نیازهای تغذیه ای شیرخوار را برطرف کند، اما بعد از این مدت شیر مادر یا شیر خشک پاسخگوی تمامی نیازهای شیرخوار نیست و لازم است پروتئین ها و منابع حاوی آهن، زینک و ویتامین ها و به‌خصوص ویتامین A و D به برنامه غذایی شیرخوار اضافه شود.

نحوه شروع تغذیه تكمیلی

هفته اول ماه هفتم

ضمن ادامه تغذیه با شیر مادر شروع غذای كمكی با فرنی است كه روز اول از یك قاشق مربا خوری یك بار در روز آغاز شده و كم كم به دفعات آن اضافه می‌شود تا روز ششم و هفتم به 12 قاشق مرباخوری می‌رسد.

هفته دوم ماه هفتم

در این هفته می‌توان بادام را به رژیم غذایی كودك اضافه نمود. مانند فرنی از یك قاشق مربا خوری یك بار در روز شروع می‌شود و تا روز ششم و هفتم به 12 قاشق مرباخوری می‌رسد. به تدریج دفعات تغذیه با حریره بادام افزایش می‌یابد ضمن این كه تغذیه با فرنی نیز به مقدار كمتر ادامه می‌یابد.

دو هفته آخر ماه هفتم

در این هفته‌ها سوپ به رژیم غذایی كودك اضافه می‌شود. روز اول ( صبح، عصر، شب) بعد از تغذیه با شیر مادر، فرنی یا حریره بادام (4/3) و ظهر یك قاشق مرباخوری سوپ داده شود. سپس روز بعد، ظهر و شب سوپ داده شود و هر روز یك قاشق مرباخوری به مقدار آن اضافه شود. سوپ ابتدا به صورت ساده از گوشت، هویج، برنج تهیه می‌شود و بدون حبوبات می‌باشد سپس هر سه روز یك بار یك نوع سبزی مانند جعفری گشنیز، شوید و ... و یك قاشق مرباخوری روغن مایع یا كره به آن اضافه می‌شود.

دو هفته اول ماه هشتم

در این دو هفته علاوه بر برنامه ماه قبل زرده تخم مرغ به رژیم غذایی شیرخوار اضافه می‌شود. روز اول به اندازه یك نخود از زرده سفت پخته شده را در كمی آب جوشیده یا شیر مادر نرم و حل كرده به شیرخوار بدهید.

هر روز صبح همراه فرنی، زرده را بتدریج اضافه كنید تا ظرف 10 روز به یك زرده كامل برسد. پس از این هر روز نصف زرده همراه با 4-3 قاشق فرنی یا حریره به شیرخوار بدهید یا یک روز در میان یك زرده كامل به او داده شود.

بنابراین در این دو هفته شیرخوار هر روز نصف زرده تخم مرغ، سه وعده 4-3 قاشق مرباخوری فرنی یا حریره و دو وعده 8-3 قاشق مرباخوری سوپ می‌خورد.

در این زمان می‌توان كم كم از سبزی‌های نشاسته‌ای مثل سیب زمینی، كدوحلوایی و نخودسبز نیز به فاصله هر سه روز به سوپ اضافه كرد. اضافه كردن كمی پیاز رنده شده یا خرد شده به سوپ برای رفع بوی مرغ یا گوشت اشكالی ندارد. همچنین افزودن چند قطره آب لیموترش تازه یا آب نارنج تازه به سوپ و غذای كودك هم آن را خوش‌طعم می‌كند و هم جذب آهن را افزایش می‌دهد.

دو هفته دوم ماه هشتم

در این دو هفته علاوه بر فرنی و سوپ می‌توان انواع پوره مثل پوره سیب زمینی، كدو و هویج را تهیه كرد و به جای یك وعده حریره یا فرنی استفاده نمود.

حبوباتی كه هضم آنها آسان است مانند عدس و ماش را می‌توان به تركیبات سوپ اضافه كرد. ماست از این ماه به رژیم غذایی كودك اضافه می‌شود كه می‌توان بعد از غذا به كودك داد و یا در داخل سوپ یا آش او ریخت.

می‌توان مقداری نان به دست كودك داد ولی این كار باید با نظارت مادر انجام شود. ماست را می‌توان به مقدار دو قاشق مرباخوری بعد از سوپ ظهر و دو قاشق مرباخوری بعد از سوپ شب داده شود. هر سه روز یكبار می‌توان جو، بلغور گندم و رشته فرنگی را كه قبلاً پخته و نرم شده (به اندازه یك قاشق مرباخوری) به سوپ اضافه نمود.

پس در این دوره شیرخوار در روز نصف زرده (یا یك روز در میان 1 زرده) 3 وعده فرنی یا حریره یا پوره و 2 وعده سوپ (هر بار 8-3 قاشق مرباخوری) و ماست (4 قاشق مرباخوری) می‌خورد.

ماه نهم

در این ماه میوه به صورت آب میوه تازه اول از یك قاشق مرباخوری در روز همراه با یك قاشق مرباخوری آب ساده و سالم شروع می‌شود و كم كم به 6 قاشق مرباخوری آب میوه خالص می‌رسد. پس در این دوره شیرخوار زرده تخم مرغ 3 وعده فرنی یا حریره 1 بار آب میوه 2 وعده سوپ و ماست می‌خورد.

دو هفته اول ماه دهم

به جای آب میوه می‌توان از میوه‌های قابل هضم به میزان یك قاشق مرباخوری (سیب، موز، هلو و ... ) شروع نموده و به 2 قاشق مرباخوری رساند.

در اواخر هفته دوم این ماه یك خرمای رسیده (بدون پوست و هسته) بعد از غذای ظهر به كودك می‌توان داد. به تدریج مقدار سوپ را بر حسب اشتهای كودك می توان هر بار به 8-6 قاشق مرباخوری رساند البته باید توجه داشت دادن غذای بیشتر جای شیر مادر را می‌گیرد كه هنوز غذای اصلی اوست. در این زمان غذاهایی كه كودك می‌تواند با دست بردارد و به دهان ببرد به او داده شود مثل نان، ماكارونی پخته شده، تكه‌های سیب زمینی یا هویج و ....

پس در این دوره شیرخوار 2 وعده فرنی یا حریره یا نرم شده، 2 وعده پوره تكه‌های نان، زرده تخم مرغ، 1 وعده میوه، سوپ، 4 قاشق مرباخوری ماست می‌خورد.

دو هفته دوم ماه دهم

سوپ را می‌توان تنوع بیشتری بخشید و سایر حبوبات علاوه بر عدس، ماش را به سوپ اضافه كرد. برای اینكه حبوبات ایجاد نفخ نكند، قبل از اضافه كردن به سوپ كودك، ابتدا حبوبات را كاملا بپزید. هنگام مصرف ابتدا آن را با ته قاشق له كنید.

همچنین در این دوره شیرخوار 1 وعده فرنی یا حریره یا پوره، تكه‌های نان، زرده تخم مرغ، 2 وعده میوه نرم شده، 2 وعده سوپ و 4 قاشق ماست می‌خورد.

ماه یازدهم و دوازدهم

• با توجه به اشتهای كودك می‌توان به مقدار غذا در هر وعده اضافه نمود.
• بعد از یازده ماهگی دادن انواع میوه‌ها و هچنین ماهی توصیه می‌شود.
• از پایان یازده ماهگی كم كم كودك را به غذای خانواده می‌توان عادت داد.
• تنوع غذایی كودك را می‌توان بیشتر كرد.
• برای وعده صبحانه غذاهایی مانند، شیر برنج و تخم مرغ را می‌توان تهیه كرد. برای وعده نهار و شام از انواع سوپ و كته یا ماكارونی می‌توان استفاده نمود. میان وعده صبح یا عصر به كودك آب میوه، میوه یا نان می‌توان داد.
• با توجه به اشتهای كودك میتوان به مقدار غذا در هر وعده اضافه كرد و از دادن غذاهای سفره (به علت وجود چاشنی و نمك) پرهیز نمود.