بارداری چندقلویی یکی از اتفاقات خاص و کمتر رایج در بارداری است که در آن دو یا چند جنین به‌طور همزمان در رحم مادر رشد می‌کنند. بسیاری از زوج‌ها کنجکاو هستند که بدانند چه عواملی باعث چندقلوزایی می‌شود و آیا این موضوع تحت تأثیر ژنتیک، سبک زندگی یا عوامل دیگر است. در این مقاله، به بررسی دلایل بارداری چندقلویی و عواملی که احتمال آن را افزایش می‌دهند، می‌پردازیم.
بارداری چندقلویی چیست؟
بارداری چندقلویی به حالتی گفته می‌شود که مادر بیش از یک جنین را در رحم خود حمل می‌کند. این بارداری می‌تواند شامل:
🔹 دوقلوهای همسان (تک‌تخمکی): زمانی که یک تخمک بارور شده به دو قسمت تقسیم می‌شود و دو جنین با DNA یکسان ایجاد می‌شود.
🔹 دوقلوهای غیرهمسان (دو‌تخمکی): زمانی که دو تخمک جداگانه توسط دو اسپرم متفاوت بارور شوند. در این حالت، شباهت ژنتیکی این دوقلوها مانند خواهر و برادرهای معمولی است.
🔹 سه‌قلو یا بیشتر: می‌تواند ترکیبی از جنین‌های همسان و غیرهمسان باشد که به دلیل آزاد شدن چندین تخمک یا تقسیم شدن یک یا چند تخمک بارور رخ می‌دهد.
چرا بارداری چندقلویی رخ می‌دهد؟
عوامل متعددی در چندقلوزایی نقش دارند که شامل موارد زیر است:
1. ژنتیک و سابقه خانوادگی
یکی از مهم‌ترین عواملی که احتمال بارداری چندقلویی را افزایش می‌دهد، سابقه خانوادگی است. اگر در خانواده مادر یا پدر دوقلوهای غیرهمسان وجود داشته باشند، احتمال چندقلوزایی در نسل‌های بعدی نیز افزایش می‌یابد.
✔ چندقلوزایی بیشتر در مادرانی اتفاق می‌افتد که خودشان دوقلو هستند یا در خانواده‌شان دوقلو وجود دارد.
✔ ژنتیک بیشتر بر دوقلوهای غیرهمسان تأثیر دارد تا دوقلوهای همسان.
2. سن مادر
مادرانی که در سنین بالاتر (بیش از ۳۰ سال) باردار می‌شوند، شانس بیشتری برای داشتن بارداری چندقلویی دارند.
✔ دلیل این موضوع این است که با افزایش سن، سطح هورمون FSH (هورمون تحریک‌کننده فولیکول) در زنان افزایش می‌یابد که باعث آزاد شدن بیش از یک تخمک در هر چرخه تخمک‌گذاری می‌شود.
3. روش‌های کمک‌باروری (لقاح مصنوعی و آی‌وی‌اف)
✔ استفاده از روش‌های لقاح مصنوعی (IVF) و سایر روش‌های درمان ناباروری باعث می‌شود که تخمدان‌ها تحریک شوند و احتمال آزاد شدن چندین تخمک به‌طور همزمان افزایش یابد.
✔ در روش‌های کمک‌باروری، معمولاً چندین جنین در رحم قرار داده می‌شوند تا احتمال موفقیت بارداری افزایش یابد که ممکن است منجر به چندقلوزایی شود.
4. تعداد بارداری‌های قبلی
✔ زنانی که قبلاً بارداری‌های متعددی داشته‌اند، احتمال بیشتری برای داشتن بارداری چندقلویی دارند.
5. قومیت و نژاد
✔ مطالعات نشان داده است که زنانی از نژاد آفریقایی بیشتر از دیگر نژادها احتمال بارداری دوقلویی دارند.
✔ در مقابل، زنان آسیایی کمترین میزان چندقلوزایی را دارند.
6. تغذیه و سبک زندگی
✔ زنانی که رژیم غذایی پرکالری دارند، مخصوصاً کسانی که لبنیات بیشتری مصرف می‌کنند، شانس بیشتری برای بارداری چندقلویی دارند.
✔ برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف اسید فولیک قبل از بارداری ممکن است احتمال دوقلوزایی را افزایش دهد.
7. شاخص توده بدنی (BMI) و وزن مادر
✔ زنانی که وزن بیشتری دارند (BMI بالاتر از ۳۰) احتمال بیشتری برای آزاد کردن بیش از یک تخمک در هر دوره تخمک‌گذاری دارند، که می‌تواند منجر به چندقلوزایی شود.
خطرات و چالش‌های بارداری چندقلویی
🔹 زایمان زودرس: بسیاری از بارداری‌های چندقلویی زودتر از موعد طبیعی اتفاق می‌افتند.
🔹 وزن کم هنگام تولد: نوزادان چندقلویی معمولاً وزن کمتری نسبت به نوزادان تک‌قلویی دارند.
🔹 دیابت بارداری و فشار خون بالا: مادرانی که چندقلو باردار هستند، بیشتر در معرض این مشکلات قرار دارند.
🔹 مشکلات رشد جنین: در برخی موارد، یکی از جنین‌ها ممکن است رشد کافی نداشته باشد.
چگونه می‌توان احتمال بارداری چندقلویی را افزایش داد؟
اگر به‌صورت طبیعی قصد دارید احتمال بارداری چندقلویی را افزایش دهید، برخی از نکات زیر می‌توانند کمک‌کننده باشند:
✔ مصرف کافی لبنیات و پروتئین‌های حیوانی
✔ استفاده از مکمل‌های اسید فولیک (تحت نظر پزشک)
✔ افزایش سن بارداری (بارداری در دهه ۳۰ زندگی)
✔ در نظر گرفتن روش‌های کمک‌باروری در صورت ناباروری
جمع‌بندی
بارداری چندقلویی یک پدیده نادر اما هیجان‌انگیز است که تحت تأثیر عوامل ژنتیکی، هورمونی، سبک زندگی و روش‌های درمانی قرار دارد. با پیشرفت‌های علم پزشکی، احتمال چندقلوزایی از طریق روش‌های کمک‌باروری افزایش یافته است. اگر قصد بارداری چندقلویی دارید یا به دنبال اطلاعاتی درباره آن هستید، بهتر است با پزشک متخصص مشورت کنید تا برنامه‌ای متناسب با شرایط شما تنظیم شود.
