علائم و نشانه های دیابت و درمان آن

چکیده                                                                                                                                     زمان لازم جهت مطالعه مقاله: 6 دقیقه

دیابت یکی از شایع ترین بیماری ها در سراسر جهان می باشد، که به جهت داشتن عوارض خطرناک در بدن انسان، بسیار مورد توجه قرار گرفته است.آمار ها و شواهد نشان می دهد، که این بیماری یکی از هفت عامل مهم مرگ و میر در انسان ها می باشد.دیابت یا همان قند خون بالا در حقیقت به عدم توانایی بدن در تولید انسولین گفته می شود.این اختلال سبب افزایش قند خون و به دنبال آن درگیر شدن اندام های دیگری نظیر رگ های خونی، قلب، کلیه و... می گردد.بنابراین به همین جهت است، که تشخیص زود هنگام این بیماری از اهمیت بسیاری برخوردار می باشد.ما در این مقاله در صددیم، علاوه بر معرفی اجمالی بیماری دیابت، انواع آن، مهم ترین علائم و نشانه های دیابت، به راهکار هایی برای تشخیص و درمان آن نیز بپردازیم.

دیابت چیست؟

انسولین یکی از مهم ترین هورمون های موجود در بدن می باشد، که با عنوان مرکز کنترل متابولیسم بدن عمل می کند.هنگامی که بدن انسان قادر به تولید این هورمون نباشد، قند خون به مراتب افزایش می یابد و اصطلاحا فرد به دیابت مبتلا می گردد.بیماری دیابت یکی از فراگیر ترین بیماری ها در سطح جهان می باشد و روز به روز نیز در حال گسترش است، به گونه ای که طبق گزارش IDF در حال حاضر 371 میلیون نفر در جهان از این بیماری رنج می برند.هم چنین ارزیابی سازمان بهداشت جهانی گویای این است، که تقریبا بیش از نیمی از افراد مبتلا به دیابت از وجود آن در بدن خود مطلع نیستند.وجود عوارض خطرناک دیابت برای بدن است ، که انسان را به غربالگیری و تشخیص این بیماری وادار می کند.در همین راستا ابتدا بایستی با انواع دیابت آشنا شویم.

انواع دیابت

 به طور كلی دیابت به چهار گروه دیابت نوع 1، دیابت نوع 2، دیابت بارداری  و دیابت به علل متفرقه تقسیم‌ بندی می شود.

• دیابت نوع1:

در اين نوع ديابت، غده پانكراس توانايي توليد انسولين را ندارد و توليد انسولين بسيار كم يا متوقف مي‌شود. ديابت نوع 1 معمولاً در دوران كودكي يا نوجواني آغاز مي‌شود، اما ممكن است در هر سني شروع شود.متخصصان، اين نوع ديابت را يک بيماري خود ايمني دانسته ومعتقدند که عامل وراثت وعوامل محيطي به درجات نا معلوم در آن موثر است.

• دیابت نوع2:

 در ديابت نوع 2، غده لوزالمعده انسولين توليد مي‌كند اما مقدار آن ناكافي است و يا بدن نسبت به آن مقاوم است و توانايي استفاده از آن را ندارد. اين نوع ديابت بيشتر در افراد مسن (بالاي 40 سال) ديده مي‌شود. ديابت نوع 2 با رژيم غذايي مناسب، ورزش و در صورت لزوم با قرص كنترل مي‌شود. گاهي اوقات، وقتي لوزالمعده بيش از حد تنبل مي‌شود ويا...، فرد مبتلا به ديابت نوع 2 نيز ممكن است به انسولين نياز پيدا كند.

•  دیابت بارداری:

 دیابت حاملگی به دیابتی گفته می ‌شود كه برای اولین بار در طول حاملگی تشخیص داده شود. این نوع دیابت معمولاً گذراست و بعد از اتمام حاملگی بهبود می ‌یابد. خانم‌های مبتلا به دیابت حاملگی بعداً در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستند.

•  دیابت با علل متفرقه:

از علل متفرقه ی دیابت می ‌توان به جراحی، داروها (مثل كورتیكواستروئیدها)، سوء تغذیه و عفونت اشاره كرد.

دستگاه تست قندخون با کیفیت، ارزان و در دسترس 

چه كسانی در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند؟

•  تمامی افراد بالای 40 سال در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2هستند و باید هر 3 سال یك‌ بار تحت آزمایش قند خون قرار بگیرند.
• افرادی که دچار اضافه وزن می باشند و حداقل یكی از شرایط زیر را دارند، نیز در معرض ابتلا به دیابت نوع 2هستند و انجام آزمایشات مكرر قند خون در آ‌نها باید در سنین زیر 40 سال یا با فواصل كوتاه تر، یعنی هر 2-1سال یک بار انجام شود. چنین افرادی هم چنین بایستی با انواع دستگاه ها و نوار های تست قند خون آشنا گردند. این شرایط عبارتند از:

وجود سابقه ی ابتلا به دیابت در بستگان درجه ی اول، سابقه ی ابتلای فرد به دیابت پنهان(مرحله ی پیش از دیابت)، سابقه ی ابتلا به دیابت حاملگی، سابقه ی تولد نوزاد با وزن بیشتر از 4 كیلوگرم یا تولد نوزاد با ناهنجاری‌های مادرزادی، بالا بودن فشارخون (فشارخون ماكزیمم بیشتر از 140 و یا مینیمم بیشتر از 90 میلی ‌متر جیوه)، وجود اختلالات چربی خون؛ یعنی تری ‌گلیسیرید بالاتر از 250 و یا كلسترول خوب (HDL) كمتر از 35 میلی ‌گرم در دسی ‌لیتر، سابقه ی ابتلا به كیست‌های متعدد تخمدان و یا بیماری‌های قلبی- عروقی (تنگی رگ‌های قلب، انفاركتوس قلبی یا سكته ی مغزی ).

از کجا بفهمیم دیابت داریم؟

اگر برخی از علائم و نشانه های دیابت را داشته باشید و یا اگر سطح قند خون در ادرار شما بالا باشد، ممکن است پزشک احتمال ابتلا به دیابت را برای شما در نظر بگیرد. در صورتی که پانکراس شما به میزان کم انسولین تولید کند یا اصلا تولید نکند (دیابت نوع ۱)، یا اگر بدن به طور طبیعی به انسولین واکنش نشان ندهد (دیابت نوع ۲)، ممکن است سطح قند خون در شما بالا باشد.تشخیص دیابت با یکی از سه آزمایش زیر آغاز می‌شود:

• آزمایش قند خون ناشتا:

این آزمایش به صورت ناشتا و در صبح انجام می‌شود. اگر سطح گلوکز در خون شما ۱۲۶ میلی گرم بر دسی لیتر یا بالاتر از آن باشد، ممکن است که شما به دیابت مبتلا باشید.

•  آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (OGTT):

در این آزمایش، یک نوشیدنی حاوی گلوکز به شما خواهند داد. سپس پزشک سطح گلوکز خون را هر ۳۰ تا ۶۰ دقیقه و به مدت ۳ ساعت بررسی خواهد کرد. اگر میزان گلوکز در طی ۲ ساعت، ۲۰۰ میلی گرم بر دسی لیتر یا بیشتر از آن باشد، ممکن است دیابت داشته باشید.

•  آزمایش هموگلوبین‌ ای وان سی (A1c):

این آزمایش نوعی آزمایش خون ساده بوده که میانگین سطح قند خون را برای ۲ الی ۳ ماه گذشته نشان می‌دهد. سطح ۶.۵% یا بیشتر ممکن است به معنای ابتلا به دیابت باشد.
پزشک همچنین ممکن است از سنجش اتوآنتی بادی ZnT۸Ab استفاده کند. این آزمایش خون به همراه دیگر نتایج می‌توانند به پزشک در تشخیص دیابت نوع ۱ کمک کنند.

مهم ترین علائم و نشانه های دیابت

بنابر گزارش انجمن دیابت آمریکا، نشانه های شایع ابتلا به دیابت شامل موارد زیر می شوند:

• افزایش تشنگی
• افزایش گرسنگی (بخصوص بعد از غذا خوردن)
• خشکی دهان
• تکرر ادرار یا عفونت های ادراری
• کاهش وزن بی دلیل ( حتی در صورتی که خوب غذا می خورید یا احساس گرسنگی دارید)
• خستگی و ضعف
• تاری دید
• سر درد

 آیا دیابت درمان قطعی دارد؟

هنوز درمان قطعی برای دیابت پیدا نشده است. حتی روش‌های جدیدی مثل پیوند سلول‌های بتا به افراد مبتلا به دیابت نوع 1 نیز، به علت ضرورت مصرف داروی ضد َردِ پیوند به صورت مادام‌العمر و عوارض احتمالی ناشی از آنها، برای اكثریت افراد مناسب نمی ‌باشد. اما خوش بختانه دیابت بیماری قابل‌ کنترلی است.درصد قابل‌توجهی از این بیماری، با اصلاح شیوه زندگی قابل کنترل است، حفظ وزن طبیعی بدن و پیشگیری از افزایش وزن، ورزش و فعالیت بدنی کافی، مصرف نکردن دخانیات و رژیم غذایی سالم، نقش مهمی در کاهش ابتلا به این بیماری دارند.بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت برنامه ای را برای بررسی مداوم قند خون خود تعیین می کنند. دستگاه تست قند خون ر به این بیماران برای تست قند خون خود کمک می کنند.

• ورزش

یکی  از عوامل مهم در برنامه درمان دیابت، ورزش است. قبل از شروع یک برنامه ورزشی، با پزشک خود مشورت کنید. ورزش می‌تواند باعث بهبود استفاده بدن از انسولین شده و سطح قند خون را پایین آورد. برای جلوگیری از افت شدید قند خون، قبل از ورزش قند خون خود را بررسی کرده و در صورت لزوم حدود نیم ساعت قبل از ورزش، یک میان وعده حاوی کربوهیدرات بخورید. اگر احساس کردید که قند خون شما کاهش پیدا کرده است، ورزش را متوقف کرده و یک میان وعده یا نوشیدنی حاوی کربوهیدرات بخورید. ۱۵ دقیقه صبر کنید و دوباره قند خون خود را چک کنید. اگر هنوز قند خون شما پایین است، یک میان وعده دیگر بخورید.

• انسولین

در صورت ابتلا به دیابت نوع 1 ، پانکراس دیگر به میزان کافی انسولین تولید نخواهد کرد. در این حالت به تزریق انسولین برای کنترل و درمان دیابت نیاز خواهد بود.اصولاً هدف از انسولين درماني، عبارت است از: جايگزينی انسولين مورد نياز بدن به گونه‌اي كه قند خون در حد طبيعي كنترل باشد و از نوسانات شديد جلوگيري شود و ميزان HbA1c زير 7 درصد قرار داشته باشد. در روش معمول، انسولین زود اثر و دیر اثر (به صورت مخلوط)، دو تا سه بار در روز تزریق می شود. در این شیوه درمان بر اساس میزان انسولین، روند زندگی روزمره بنا می شود. به عبارت بهتر باید مقدار غذای مصرفی و فعالیت جسمی و اصولا شیوه زندگی بر اساس میزان انسولین تزریقی تنظیم شود. به همین دلیل، دیابتی باید یک زندگی منظم و با برنامه داشته باشد و تغییری در فعالیت ورزشی و تغذیه ای خودایجاد نکند زیرا احتمال کاهش و یا افزایش شدید قندخون وجوددارد.در این روش درمانی حتما به سرنگ انسولین برای تزریق آن نیاز خواهید داشت.فروشگاه دکتر مهندس افتخار این را دارد، تا تمامی کالاهای مورد نیاز دیابتی های عزیز را مهیا نماید.

افراد ديابتي و والدين ايشان بايد بدانند كه انسولين ، دارويي با اثر بسيار بالاست و هر گونه سهل‌انگاري يا اشتباه در مقدار تزريق آن ممكن است خطرناك باشد و حتي ديابتي را با خطر جاني مواجهه سازد(مثل هيپوگليسمي شديد)!

توجه 

دگزامتازون، دارویی است از گروه کورتیکواستروئیدهای صنعتی یا همان کورتون ها که دارای اثرات گسترده ای در قسمت های مختلف بدن است. این دارو همانطور که ممکن است در درمان بسیاری از بیماری ها مفید باشد (چون ضدالتهاب و ضدحساسیت بسیار قوی است و به سرعت باعث کاهش درد ناشی از فرایندهای التهابی می شود) دارای مجموعه عوارض جانبی نیز است از جمله "افزایش ناگهانی قندخون بخصوص در دیابتی ها"!

همانطور که گفته شد، دگزامتازون از خانواده کورتون است که مخالف انسولین عمل می کند و در نتیجه باعث افزایش شدید قندخون می شود. متأسفانه در کشور ما برای درمان بسیاری از بیماری ها مثل عفونت ها و حتی برای بیماری هایی مانند سرماخوردگی نیز از این دارو استفاده می شود. درحالی که چنین بیماری هایی نیاز به صبر و تحمل در روند درمانی دارند و نه سرعت بهبود. چه بسا این کار به ضعف سیستم ایمنی بدن نیز منجر گردد! لذا در صورت ضرورت کاربرد این دارو حتماً با پزشک خود تماس داشته باشید.