چکیده تخمین زمان مطالعه: 5 دقیقه
بوتولیسم یک بیماری کشنده، اما نادر است که باعث فلج عضلات بدن انسان می‌شود و پیشرفت آن زندگی فرد را مختل می‌کند. بوتولیسم غذایی اغلب با خوردن غذاهای آلوده کنسروی و به ویژه کنسروهای خانگی ایجاد می‌شود. شروع بوتولیسم با علائمی همچون ضعف، سختی در دید، احساس خستگی، و سختی در حرف زدن همراه است. بوتولیسم اگر به موقع تشخیص داده شود، میتواند با تجویز یک آنتیتوکسین (پادزهر) درمان شود و دیگر به حالت حاد نرسد. با این بخش از مجله دکتر مهندس برای آشنایی با بیماری بتولیسم، علت، علائم به همراه روش های پیشگیری از بوتولیسم همراه باشید.
|
برای دسترسی سریع به محتوای متن از لینک های زیر استفاده کنید: |
بیماری بوتولیسم چیست؟
بیماری بوتولیسم یک اختلال عصبی حاد است که به واسطه نوروتوکسین تولید شده توسط باکتری کلستریدیوم بوتولینوم ایجاد می شود. این سم غیر قابل برگشت، به غشای پیش سیناپسی اتصالات عصبی عضلانی و اتونوم محیطی متصل می شود. اتصال سم سبب آزاد شدن استیل کولین می شود که میتواند منجر به ضعف، فلج و از کارافتادگی و اغلب حبس تنفسی شود.
بیماری بوتولیسم 3 نوع اصلی دارد که عبارتند از بوتولیسم نوزادان (IB)، بوتولیسم ناشی از غذای آلوده (FBB) و بوتولیسم زخم (WB). علاوه بر این، به دلیل قدرت سم، احتمال بوتولیسم به عنوان یک عامل بیوتروریسم یا یک حربه بیولوژیکی، یک نگرانی بزرگ است.
علت بیماری بوتولیسم
عفونت غذاها (عمدتاً کنسروی ) با باکتری کلستریدیوم بوتولینوم . این باکتری در غذای آلوده یا خوب پخته نشده رشد می کند. با رشد این باکتری در غذا، سم قدرتمندی تولید و ترشح می شود که توانایی جذب از دستگاه گوارش و گسترش به دستگاه عصبی مرکزی را دارد. غذاهایی که با احتمال بیشتری ممکن است باعث بوتولیسم شوند عبارتند از: سبزیجات و میوه هایی که در خانه کنسرو می شوند، ماهی ، گوشت ، سوسیس خوب پخته نشده ، گوشت دوده داده و محصولات لبنی در شیرخواران زیر یک سال ، عسل خام یا سایر غذاهای پخته نشده ممکن است باعث بوتولیسم شوند. این باکتری امکان دارد زخم را نیز آلوده سازد و سم ترشح کند.
منابع غذایی در معرض مسمومیت
غذاهایی که معمولا درمعرض مسمومیت با توکسین قرار دارند، عبارت‌اند از:
• سبزیجاتی که خانگی کنسرو می‌شوند؛
• ماهی‌های خام یا دودی؛
• عسل؛
• شربت ذرت.
بوتولیسم در غذاهای اسیدی با pH کمتر از ۴٫۵ دیده نمی‌شود.
علائم بوتولیسم در کودکان
به طور نرمال علائم بین ۱۸ تا ۳۶ ساعت بعد از مصرف ماده غذایی آلوده ظاهر می‌شوند. اما این مدت میتواند بین سه ساعت تا ۱۸ روز متغیر باشد. در بوتولیسم کودکان علائم و نشانه‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- یبوست؛
- تغذیه ضعیف؛
- بد خلقی؛
- آب ریزش زیاد از دهان موقع غذا خوردن؛
- افتادگی پلک ها؛
- چهره‌ی بی‌احساس؛
- بی حالی و بی‌توجهی؛
- مشکل در تنفس؛
- واکنش‌های نادرست یا کند؛
- گریه کردن ضعیف و به‌زحمت؛
- عضلات ضعیف؛
- نداشتن واکنش نسبت به تحریک حلق؛
- چشم‌های غیرمتمرکز؛
- مکیدن ضعیف
تشخیص بوتولیسم
پرونده پزشکی بیمار و آزمایشات مرتبط به تشخیص این بیماری کمک کننده است، اما این موارد معمولا در تشخیص قطعی بوتولیسم کافی نیست.علائم این بیماری نظیر سکته، سندرم گیلن باره (نوعی فلج عضلانی) و افتادگی و ضعف پلک ها است که مشابه بیماری بوتولیسم است.
آزمایشات تخصصی برای تشخیص قطعی این بیماری لازم است. این آزمایشات شامل اسکن مغز، آزمایش مایع نخاعی، آزمایش عصبی (نظیر الکترومیگرافی و یا EMG) و آزمایش تنسیلون است.درصورتی که بیماری بوتولیسم تشخیص داده شود (برای مثال چندین بیمار دیگر با علائم بوتولیسم مشاهده شود که از همان وعده غذایی مشابه آلوده مصرف کرده اند)، باید نمونه برداری شده و سریعا با سرم ضد بوتولیسم تحت درمان قرار بگیرد.
پیشگیری از بوتولیسم
- در زمان کنسرو کردن غذا در خانه، به‌دقت دستورالعمل‌ها را انجام دهید؛ البته تا جایی که ممکن است، مواد غذایی را در خانه کنسرو نکنید.
- از آنجا که سم بوتولیسم در حرارت بالا از میان می‌رود کنسروها پیش از مصرف باید در حدود ۱۰تا ۲۰دقیقه جوشانده شوند.
- کساني که کنسروهاي خانگي تهيه مي کنند باید دقت کنند که باسيل کلستريديوم بوتولينوم ممکن است باعث تورم قوطي کنسرو و بو گرفتن محتويات آن شده و يا هيچ تغيير شکلي نيابد . قوطي متورم را نبايد باز کرد و غذاهايي که بدبو هستند را نبايد خورد و با چشيدن آزمايش کرد .
- ضد عفوني کردن ظرفها بمنظور خنثي کردن باقيمانده احتمالي سم در آنها با کلر و جوشاندن بايد مورد توجه قرار گيرد .
- اگر تنها چند ساعت از خوردن غذاي مسموم گذشته باشد، باید بيمار را وادار به استفراغ کرد
- اگر دچار زخم شده‌اید به سرعت آن را ضدعفونی کنید تا از ورود این باکتری به بدن پیشگیری شود
بوتولیسم چگونه درمان می‌شود؟
به دلیل اینکه علائم بوتولیسم شبیه بیماری‌های قلبی و بیماری لایم است اغلب پزشکان آن را به درستی تشخیص نمی‌دهند و درمان‌های اشتباه را پیش می‌گیرند؛ بوتولیسم باید به‌وسیله پادزهر و آنتی‌بیوتیک درمان شود، اگر پادزهر پیش از فلج کامل تجویز شود، فرآیند درمان کوتاه‌تر می‌شود، زیرا انتهای عصب باید دوباره فعال شود.
بیماران ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها بستری شوند و از دستگاه بادگیر استفاده کنند تا فلج ماهیچه‌ها از بین برود؛ در برخی موارد ممکن است ضعف ماهیچه‌ها و تنفس کوتاه سال‌ها طول بکشد؛ علائم مسمومیت ناشی از مصرف غذای آلوده به این سم حدود ۱۸ تا ۳۶ ساعت پس از مصرف دیده شود اما در مواردی دیده شده که تا ۶ ساعت بعد یا ۱۰ روز بعد هم فرد را درگیر می‌کند.یکی از ساده ترین راه‌های درمان این بیماری، استفراغ است که فرد پس از بالا آوردن مواد آن سم را از دستگاه گوارش خود خارج می‌کند.
خطر مرگ در بوتولیسم
کسانی که به بوتولیسم مبتلا شده اند، در صورت دریافت درمان مناسب و سریع کاملاً بهبود پیدا می کنند ، گرچه درمان آنان ممکن است با روندی آهسته همراه باشد. درمان بوتولیسم از هفته ها تا ماه ها به طول می انجامد و در موارد حاد نیز ممکن است سال‌ها به طول بیانجامد.
در غیر این صورت و عدم دریافت در مان سریع بوتولیسم میتواند کاملا کشنده باشد.
کلام آخر
به دلیل اینکه این سم در مراحل اولیه وارد دستگاه گوارش می‌شود باید سریعا به محض دیدن علائم غیرعادی در بدن به پزشک گوارش مراجعه کرد تا با انجام معاینات دقیق بتوان این سم را خارج کرد در غیر این صورت وجود این باکتری در بدن بسیار خطرناک است و زندگی فرد را مختل خواهد کرد.
