کمبود اکسیژن در خون چه علائمی دارد

چکیده                         تخمین زمان مطالعه:4 دقیقه

 اکسیژن مهمترین ماده برای عملکرد سالم تمام اجزای بدن است. بدن ما برای زنده ماندن به اکسیژن نیاز دارد، نه فقط برای اینکه به تنفس ادامه دهد، بلکه برای بواسطه ی خون، اکسیژن را در تمام بدن به گردش می اندازد تا به تمام اندام های حیاتی، سلول ها و بافت های بدن اکسیژن برسد. افت اکسیژن خون با نام علمی هیپوکسی زمانی اتفاق می افتد که خون اکسیژن کافی برای بافت های بدن شما را تامین نمی کند و و فرد در بدن خود علائمی مانند سردرد، خستگی و سرگیجه را مشاهده خواهد کرد. کمبود اکسیژن در خون می تواند عاملی نگران کننده باشد، زیرا اغلب موجب شکل گیری بیماری ها و ناخوشی های دیگر می شود.

کاهش اکسیژن خون

بدن برای این که به درستی کار کند، بایستی میزان مشخصی از اکسیژن توسط جریان خون به سلول ها و بافت های بدن برسد. میزان اکسیژن طبیعی خون بین 75 تا 100 میلی متر جیوه متغیر است . میزان اکسیژن خون زیر 60 میلی متر جیوه کم است. وقتی میزان اکسیژن خون به کمتر از حد طبیعی کاهش پیدا کند، هیپوکسمی یا هیپوکسمیا رخ می دهد. هیپوکسمی (hypoxemia) به معنای کاهش اکسیژن خون به کمتر از حد طبیعی است. در این حالت، اکسیژن کمتری به سلول های بدن می رسد و فرد دچار تنگی نفس می شود.

میزان اکسیژن خون چگونه اندازه گیری می ‎شود ؟

کارآمدترین روش برای کنترل سطح اکسیژن خون آزمایش اِی بی جی است و برای این آزمایش ، نمونه خون از شریان ها، معمولا از مچ دست گرفته می ‎شود که این روش بسیار دقیق است اما ممکن است کمی درد داشته باشد .
همچنین به وسیله دستگاه کوچکی به اسم پالس اکسیمتر نیز می توان میزان اکسیژن خون را اندازه گیری کرد و این دستگاه که شبیه یک گیره کوچک است با قرار گرفتن بر روی انگشت اشاره ، میزان اکسیژن خون را به طور غیر مستقیم و با جذب نور از طریق نبض شخص اندازه می ‎گیرد.

کمبود اکسیژن خون نشانه چیست

• انسداد مجرای تنفسی
• کم‌خونی
• سندرم اضطرار تنفسی حاد
• برخی داروها مثل داروهای نارکئتیک (اعتیاد آور) و داروهای بیهوشی که میزان تنفس را پایین می‌آورند.
• بیماری قلبی مادرزادی (که از هنگام تولد نوزاد وجود دارد)
• بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD)
• آمفیزم
• ارتفاعات بالا
• بیماری ریوی درون شبکه‌ای
• پنومونی
• آسیب قلب و ریه در اثر فشار زیر آب ( غواصی)
• آدم ریوی
• آمبولی ریوی

کمبود اکسیژن در خون چه علائمی دارد

• ضربان قلب و تنفس سریع

در طول فعالیت بدنی، افزایش ضربان قلب اتفاقی طبیعی است اما در حالت استراحت می‌تواند شرایطی مانند هیپوکسی را یادآور شود. زمانی که بدن به اندازه کافی اکسیژن دریافت نمی‌کند، قلب شروع به پمپاژ سریع برای کمک به گردش خون و رساندن اکسیژن به سراسر بدن می‌کند. در این هنگام تنفس سریع‌تر می‌شود. تعداد تنفس در شرایط عادی ۱۲ تا ۱۶ بار در دقیقه است اما در حالت هیپوکسی به ۲۴ بار یا بیشتر می‌رسد.

• سرفه

یکی از شایع‌ترین علل هیپوکسی حملات شدید در مبتلایان به آسم است که طی آن به سختی می‌توان هوا را در ریه‌ها افزایش داد. در این شرایط سرفه رخ می‌دهد. ریه‌ها در طی سرفه اکسیژن بیشتری مصرف می‌کنند و این شرایط می‌تواند با بدتر شدن علائم آسم، خطرناک باشد.

• احساس ضعف و سرگیجه

یک علامت رایج کمبود اکسیژن خون، احساس ضعف و سرگیجه بیشتر از حد نرمال است. بیشتر افراد وقتی فورا از جای خود بلند می شوند، ناگهان برای مدت کوتای سرشان گیج می رود یا چشمان شان سیاهی می رود. اما افرادی که اکسیژن کافی در خون خود ندارند، تقریبا هر روز و مکررا این حالت را تجربه می کنند، یعنی حین هر فعالیتی، چه سبُک و چه سنگین.

• خستگی

خستگی مزمن، یکی از علائم اصلی کمبود اکسیژن در خون است. احساس خستگی، انواع گوناگونی دارد، اما خستگی ناشی از هیپوکسی، مزمن و بی پایان است. بدون تبادل مناسب گازها، بدن تان نمی تواند اکسیژن مورد نیازش را به دست بیاورد. به مرور زمان، کمبود اکسیژن خون ادامه پیدا کرده و هیپوکسی ایجاد می شود. وقتی سطح اکسیژن بدن پایین باشد، احساس خستگی می کنید. وقتی ریه ها نتوانند به خوبی هوا را دم و بازدم کنند، خیلی زود خسته خواهید شد.

• سردرد و گیجی

همه ما در طول زندگی خود سردرد را تجربه می کنیم و اعلب آن را نشانه ای نگران کننده از کمبود اکسیژن در خون در نظر نمی گیریم. اما سردرد همراه با گیجی، سرگیجه، و عدم هماهنگی می تواند نشانه ای از کمبود اکسیژن مورد نیاز بدن در خون باشد.مغز برای ارائه عملکرد درست خود به میزان مشخصی از جریان خون و اکسیژن نیاز دارد و اگر این مکانیزم دچار آسیب شود، مغز تحت تاثیر قرار می گیرد. هنگامی که با کمبود اکسیژن مواجه هستید، تمرکز و هماهنگی بدن دشوار می شود که به سردرد و گیجی منجر می شود.بدون اکسیژن کافی در ریه ها، اندام ها نمی توانند به درستی عمل کنند. در نتیجه، سموم در جریان خون جمع می شوند و سردردهای عروقی شکل می گیرند.

• ضعف عضلات

عضله بدون اکسیژن، فقط برای مدت محدودی می‌تواند سوخت بسوزاند و قطعاً ادامه پیدا نخواهد کرد. بنابراین پایین بودن سطح اکسیژن خون اگر مزمن شود موجب ضعف عضلات خواهد شد. البته معمول نیست که پایین بودن اکسیژن خون، فقط باعث ضعف عضله به عنوان تنها علامت شود؛ بلکه انتظار می‌رود همراه با تنگی نفس باشد. خون، اکسیژن را به سراسر بدن می‌رساند، بنابراین ضعف، علامتی است که نشان می‌دهد خونتان اکسیژن کافی را به تمام جاهای لازم نمی‌رساند.

• تغییر رنگ پوست

در صورتی که بیماران با کمبود اکسیژن مواجه شوند اکسیژن رسانی به مغز، قلب، کلیه‌ها، دستگاه گوارش و پوست دچار اشکال می‌شود. با کمبود اکسیژن رنگ پوست تغییر خواهد کرد و به سمت کبودی و بنفش شدن رفته و اطراف لب‌ها و نوک انگشتان دست و پاها این کمبود اکسیژن مشاهده می‌شود. در واقع مقادیر ناکافی گلبول‌های قرمز خون که وظیفه حمل اکسیژن به بافت‌های بدن را بر عهده دارند، می‌تواند منجر به تغییر رنگ پوست شود. پوست افرادی که دچار کمبود اکسیژن در خون شده‌اند معمولاً به کبودی گرایش دارد. در مورد افراد تیره رنگ، تغییر رنگ پوست در لب‌ها، لثه‌ها و اطراف چشم‌ها و ناخن‌ها بیشتر دیده می‌شود.

چه زمانی در کمبود اکسیژن خون به پزشک مراجعه شود ؟

• اگر شخص تنگی نفس شدید و ناگهانی را تجربه کند
• هنگام استراحت دچار تنگی نفس شود
• هنگام ورزش و یا فعالیت های بدنی دچار تنگی نفس شدیدی شود
• به طور ناگهانی و با احساس خفگی از خواب بپرد
• در ارتفاع زیاد ( بالاتر از 2400 متر) قرار بگیرد و با سرفه و ضربان قلب بالا دچار تنگی نفس شود لازم است به پزشک مراجعه شود .