انحراف چشم: علت، علائم، درمان

 چکیده: تخمین زمان مطالعه: 5 دقیقه

انحراف چشم یا استرابیسم عبارت است از هماهنگ نبودن حرکت عضلات چشم یا عدم توانایی تمرکز بین دو چشم که باعث می ‌شود چشم‌ ها در جهات متفاوتی قرار بگیرند و حتما باید درمان انحراف چشم را با مراجعه به متخصص شروع نمایید. در این مقاله در مورد علت، علائم و درمان انحراف چشم صحبت میکنیم و در پایان 3 تمرین چشمی برای کمک به انحراف چشم به شما آموزش می دهیم، پس با ما همراه باشید.

انحراف یا استرابیسم چشم چیست؟

انحراف چشم یا استرابیسم یا لوچی، نوعی مشکل چشمی است که در آن چشم ها وضعیت ناهمگونی نسبت به یکدیگر دارند و نگاه آنها به جهات مختلف است. انحراف چشم ممکن است واضح بوده و یا آنکه صرفا بعضی اوقات وجود داشته باشد.

در انحراف چشم، در حالی که یک چشم به سمت جلو نگاه می کند، چشم دیگر به سمت داخل، خارج، بالا و یا پایین می چرخد. بعضی اوقات چشم چرخیده به وضعیت اصلی و مستقیم برگشته و برعکس چشم مستقیم از موقعیت خود خارج می شود.

استرابیسم در میان گروه سنی اطفال مشکل شایعی بوده و در حدود 4% کودکان دیده می­ شود ولی ممکن است زمان بروز آن در سنین بالاتر نیز باشد. شیوع آن در پسر و دختر به یک نسبت بوده و گاهی ابتلا فامیلی دارد. با این حال، بعضی از مبتلایان سابقه چنین مشکلی را در فامیل خود ذکر نمی­ کنند.

علت چیست و چه چیزی باعث انحراف چشم می شود؟

انحراف چشم می تواند با مشکلات عضلات چشم, اعصابی که اطلاعات را به ماهیچه ها منتقل می کنند یا مرکز کنترل در مغز که حرکات چشم را هدایت می کند, ایجاد شود.همچنین می تواند به دلیل دیگر از مشکلات سلامت عمومی یا آسیب های چشم توسعه یابد.عوامل خطر برای پیشرفت انحراف چشم شامل این موارد است:

• سابقه خانوادگی

افرادی که والدین یا خواهر یا برادرشان مبتلا به استرابیسم هستند احتمال بیشتری دارد که این مشکل را توسعه دهند.

• ضریب شکست

افرادی که مقدار قابل توجهی دوربینی اصلاح نشده دارند ممکن است به علت تمرکز چشم اضافی که باید انجام دهند, دچار استرابیسم شوند.

• مشکلات پزشکی

افراد مبتلا به سکته مغزی و فلج مغزی یا غیره در معرض خطر بیشتری برای ایجاد استرابیسم می باشند.

علایم انحراف چشم

• خستگی زیاد چشم ها
• سردرد هنگام فعالیت چشم ها
• دوبینی
• تاری دید
• مشکل در خواندن
• عدم تشخیص عمق در بینایی
• حساسیت به نور

درمان انحراف چشم

اهداف درمان استرابیسم، حفظ دید، مستقیم کردن چشم ها و بازگرداندن دید دو چشمی است. بسته به علت استرابیسم، درمان ممکن است به صورت تجویز عینک، جراحی کاتاراکت یا اصلاح سایر علل زمینه ای ایجاد انحراف و یا تغییر دادن موقعیت عضلات نامتعادل چشم باشد. بعد از انجام یک معاینه کامل چشمی، شامل مطالعه دقیق قسمت های داخلی، چشم پزشک درمان مناسب را انتخاب خواهد نمود.

راه هاي درمان عبارتند از:

•  قطره هاي چشمي
• بستن چشم قويتر براي اصلاح آمبليوپي (تنبلي چشم)
• ورزش عضلات چشم
• تجويز عينک با قدرت انکساري مناسب
• تجويز عينک حاوي منشور
• تزريق سم بوتولينيوم
• عمل جراحي عضلات خارج کره چشمي

جراحی استرابیسم

هیچ گاه و در جریان هیچ نوع عمل جراحی، کره چشم از محل خود خارج نمی شود. جراحی استرابیسم در واقع ایجاد برشی کوچک در بافت پوشاننده چشم است که به چشم پزشک امکان می دهد تا به عضلات زیرین این بافت دسترسی پیدا کند. اینکه کدام عضلات تحت عمل جراحی قرار گیرند بستگی به جهت چرخش چشم دارد. گاهی اوقات لازم است هر دو چشم تحت عمل جراحی قرار گیرد. جهت عمل جراحی استرابیسم در اطفال، بیهوشی ضرورت دارد، ولی جراحی بزرگسالان با بی حسی موضعی نیز امکان پذیر است. بهبودی سریع است. فرد اغلب ظرف چند روز به فعالیت های طبیعی اش بر می گردد.

بعد از جراحی، گاهی استفاده از عینک یا منشور نیز ضرورت پیدا می کند. گاهی اوقات ممکن است اصلاح انجام شده بیشتر یا کمتر از مقدار موردنظر باشد که در آن صورت انجام عملی دیگر ضرورت خواهد یافت. توصیه می شود جراحی اصلاحی استرابیسم هر چه سریع تر صورت گیرد، زیرا شیرخوار به محض اینکه چشم هایش مستقیم شد، امکان دید طبیعی و دید دو چشمی را پیدا خواهد کرد. از طرف دیگر لوچی چشم می تواند روی اعتماد به نفس کودک نیز تاثیری منفی داشته باشد.

همانند هر عمل جراحی، جراحی بر روی عضلات چشم نیز با عوارضی همراه است. این عوارض شامل عفونت، خونریزی و دیگر عوارض نادری است که می تواند منجر به از دست دادن دید شود. با این حال، جراحی استرابیسم معمولا درمانی بی خطر و موثر است و در عین حال هیچ گاه جای عینک و یا آمبلیوپ درمانی را نمی گیرد.

3 تمرین چشمی برای کمک به انحراف چشم

این تمرین‌ها را نباید جایگزین معالجه پزشکی دانست و تنها روش‌های درمانی مکمل برای کمک به بهبود مشکل نداشتن انطباق است.

• تمرین اولین ؛ استفاده از مداد

با استفاده از یک مداد که دارای روکشی ساده است می‌توانید به چشمان خود کمک کنید. برای این کار در یک فضای کاملاً خالی از اشیا مانند روی به روی درب اتاق بایستید و مداد را در راستای بینی خود قرار دهید، به نوک آن نگاه کنید و به آرامی مداد را به خودتان نزدیک و سپس دور کنید.

توجه داشته باشید نزدیک کردن بیش از اندازه مداد به چشم می‌تواند سبب ایجاد فشاربه عضله چشم‌ها شود. نزدیک کردن مداد تا زمانی باید انجام شود که چشمان شما تار ببیند و سپس به آرامی آن را دور کنید.

• تمرین دوم؛ رشته‌های نخ، تمرینی تاثیرگذار

فردریک براک، بینایی‌ سنج سوییسی این تمرین را برای بهبود هماهنگی دو چشم توسعه داد. برای انجام این تمرین به یک ریسمان یک و نیم متری نیاز دارید که دارای مهره‌هایی با رنگ های متفاوت است.
یک سر ریسمان را به جایی ثابت مثل پشت صندلی ببندید. مهره‌ها را روی ریسمان به فواصل برابر از هم دور کنید. سر دیگر ریسمان را نزدیک بینی‌تان نگه دارید. زمانی که تمرکزتان را از روی یک مهره روی مهره دیگری تغییر می‌دهید باید الگوی پایداری ببینید. مهره‌ای که شما به آن خیره شده‌اید به تنهایی در محل تقاطع دو ریسمانِ برابر با دو برابر شدن مهره‌های دیگر دیده می‌شود به طوری که یک شکل x به وجود می‌آید. در صورتی که ببینید ریسمان در جلو یا پشت مهره عبور کرده، چشم‌های‌تان درست تمرکز نکرده‌اند. دقت کنید که حتما شکل X را در همه مهره‌ها ببینید (به جز مهره‌ای که در انتهای ریسمان است). در ادامه جای مهره‌ها را روی ریسمان تغییر بدهید و مجددا تمرین را تکرار کنید.

• تمرین سوم؛ استفاده از کارت‌های رنگی

این کارت‌ها دارای سه نقطه رنگی با فاصله بر روی خود هستند و با نام Barrel cards شناخته می‌شوند. یک کارت معمولاً دارای سه دایره قرمز و دیگری سبز است. دو کاغذ را به هم بچسبانید به طوری که دایره‌ها در دو طرف کارت قرار بگیرند.
آن گاه کاغذ را به صورت عمودی در راستای بینی خود قرار دهید به طوری که بزرگ‌ ترین دایره دورترین به شما باشد. سپس از دایره بزرگ به دایره کوچک نگاه کنید و بر روی هر دایره حدود ۵ ثانیه توقف کنید و به دایره بعدی بروید. با انجام این کار هماهنگی بین دو کره چشم به وجود می‌آید.