علائم تنبلی چشم کودکان - روش های تشخیص و درمان آن

چکیده                                    تخمین زمان مطالعه: 4 دقیقه

 تنبلی چشم یکی از شایع‌ترین علل کاهش بینایی در کودکان است. گاهی اوقات، چشم کودک شما بی عیب و نقص به نظر می رسد، اما واقعیت این است که آن کودک ممکن است از تنبلی چشم رنج ببرد. بنابراین شناخت علائم تنبلی چشم کودکان بسیار حائز اهمیت است. نکته مهمی که در این میان وجود دارد این است که اگر بیماری تنبلی چشم به موقع تشخیص داده شود، قابل درمان است. موفقیت در درمان تنبلی چشم به شدت تنبلی چشم و زمان آغاز دوره های درمانی بستگی دارد.به‌ منظور آشنایی با بیماری تنبلی ‌چشم، دلایل بروز آن، علائم تنبلی چشم کودکان، نحوه تشخیص و درمان از آن با مجموعه دکتر مهندس همراه باشید.

تنبلی چشم چیست؟

تنبلی چشم یا آمبلوپی (Amblyopia) که در حدود ۳٪ از افراد دیده می‌شود زمانی رخ می‌دهد، که چشم در دوره کودکی دید طبیعی نداشته باشد. این اختلال که معمولاً در یک چشم دیده می‌شود. آمبلیویی یا تنبلی چشم کودک ، یک اختلال شایع در سیستم بینایی است که در مغز ،یک چشم را به چشم دیگر ترجیح میدهد و باعث تضعیف یا از بین رفتن بینایی چشم دیگر میشود.در صورتي كه اشكال ديد كودك ، قبل از پنج سالگي درمان شود ، حتي اگر چشم در اين مدت تنبل شده باشد با درمان ، بينايي كامل بدست مي آيد
پس از پنج سالگي ، هر چه درمان چشم تنبل بيشتر به عقب بيافتد ، احتمال به دست آوردن بينايي كامل كمتر مي شود . به طوري كه پس از هفت تا ده سالگي ، درمان هيچ تاثيري در بينايي نخواهد داشت.

علت اختلال تنبلی چشم

تنبلی چشم ممکن است در اثر هر عاملی که روی استفاده ی عادی از چشم و رشد قدرت بینایی اثر بگذارد به وجود می آید. در خیلی از مواقع تنبلی چشم علت ارثی و ژنتیکی دارد. به طور کلی تنبلی چشم ۳ دلیل عمده دارد:

• عدم تعادل عضلانی (استرابیسم)

شایع‌ترین دلیل تنبلی چشم، عدم تعادل ماهیچه‌ هایی است که چشم‌ها را در خود جای داده‌اند. این عدم تعادل می‌تواند باعث برگشتن چشم‌ها به سمت داخل یا خارج شده و از حرکت هماهنگ آنها جلوگیری کند.

• تیرگی بافت های شفاف چشم

بیماری های چشمی مثل آب مروارید (تیرگی عدسی چشم) ممکن است باعث تنبلی چشم شوند. هر عاملی که باعث جلوگیری از تشکیل تصویر واضح در شبکیه ی واقع در پشت چشم شود. می تواند باعث تنبلی چشم در کودکان شود . این نوع تنبلی چشم شدید تر از بقیه ی انواع آن است . اگر دکتر چشم پزشک آب مروارید را در شخصی تشخیص داد باید فرد قبل از درمان تنبلی چشم عمل جراحی انجام دهد.

• دوبینی (چپ بودن چشم)

تنبلی چشم بیشتر در بین افرادی که دوبینی دارند یا چشمشان چپ است اتفاق می افتد. از چشمی که انحراف دارد استفاده نمی شود تا باعث دوبینی نشود و کودک فقط از یکی از چشمانش استفاده می کند و چشمی که انحراف دارد بینایی آن خوب رشد نمی کند.

علائم تنبلی چشم کودکان

تشخیص تنبلی چشم در کودکان آسان نیست و کودک ممکن است متوجه نشود که یکی از چشمانش قوی و دیگری ضعیف است. فقط با تغییر حالت چشم ها و دیگر علائم ظاهری والدین ممکن است متوجه اختلال بینایی کودکشان شوند.مرتبا چشمانش را تنگ می کند، می مالد یا یکی از چشم ها را می پوشاند

• نگاه با چشم نیم باز یا کج کردن سر یا بستن یک چشم برای دیدن

اگر متوجه شدید که کودکان تان به طور مدام و در هنگام تماشای تلویزیون، سرش را می چرخاند، می تواند یکی از نشانه های تنبلی چشم در او باشد. در کودکانی که به این عارضه مبتلا هستند، عمدتا یکی از چشم ها غالب است و کودک برای دیدن بیشتر به آن وابسته است.به همین خاطر هم کودک سرش را هنگام انجام فعالیت هایی چون تماشای تلویزیون می چرخاند تا بتواند از آن چشم که قوی تر است بهتر استفاده کند.

• انحراف چشم به بیرون یا داخل

یکی دیگر از علائم تنبلی چشم کودکان ، انحراف چشم کودک به بیرون یا داخل می باشد.هرگونه انحراف از هم‌راستایی صحیح چشم‌های کودک می تواند نشانه ای از تنبلی چشم وی باشد. انحراف چشم عبارت است از عدم هماهنگی حرکت عضلات چشم یا عدم توانایی تمرکز بین دو چشم که باعث می‌شود چشم‌ها در جهات متفاوتی قرار بگیرند.

• مرتبا چشمانش را تنگ می کند، می مالد یا یکی از چشم ها را می پوشاند

بستن یک چشم هنگامی که بیرون زیر نور خورشید است، نگاه کردن به دوردست و یا مرتبا تنگ کردن چشم ها می تواند از نشانه های آمبلیوپی باشد. مرتب مالیدن یا گرفتن یک چشم با دست می تواند نشانه این باشد که یک چشم از چشم دیگر ضعیف تر است و کودک تلاش می کند تنظیم کند که دیدش بهبود بیابد.

• تشخیص ندادن درست فاصله ی نسبی بین اشیا

تنبلی چشم سبب می شود که کودک در تشخیص مکان و عمق دچار مشکل شود و در نتیجه نتواند در انجام برخی از بازی ها توفیقی داشته باشد.شما به هر دو چشم برای تشخیص مکان ها نیاز دارید. زمانی که یکی از آنها به خوبی کار نمی کند، نمی توانید تشخیص دهید که یک شئ تا چه اندازه به شما نزدیک یا از شما دور است.”
به عنوان مثال چنین کودکانی ممکن است پله های وسایل بازی را به خوبی تشخیص ندهند و یا به تاب از جلو یا پشت برخورد کنند.

تشخیص تنبلی چشم در کودکان

پس از مشاهده ی علائم تنبلی چشم کودکان در کودک خود به پزشک مراجعه نمایید. چشم‌ پزشک معاینه ‌ی دقیقی انجام می‌دهد. عملکرد چشم ‌، انحراف احتمالی چشم‌ها، تفاوت دید و یا ضعف بینایی در هر دو چشم را بررسی می‌کند.روش معاینه‌ی بینایی، به سن فرزندتان و مرحله‌ی رشدش بستگی دارد.

• نوزادان (3ماهگی): آزمایش رفلکس قرمز، برای تشخیص کاتاراکت دورۀ خردسالی که از طریق یک ابزار نوری ذره‌ بینی (افتالمواسکوپ) انجام می‌گیرد.
• شیرخواران (1 تا 2 سال): آزمایش توانایی شیرخوار برای متمرکز شدن روی یک جسم و دنبال کردن اشیا متحرک و بررسی استرابیسم.
• کودکان نوپا (2 تا 3 سال): آزمایش رفلکس قرمز، فوتواسکرین و معاینۀ قدرت بینایی اتوماتیک.
• کودکان پیش دبستانی و بزرگ‌تر (5 تا 6 سال): آزمایش از طریق نشان دادن عکس یا حروف که طی آن یک چشم را می‌بندند و با چشم دیگر نگاه می‌کنند.
  
  

درمان تنبلی چشم

شروع درمان تنبلی چشم در دوران کودکی، بسیار اهمیت دارد. در این دوران ارتباطات پیچیده‌ی بین چشم و مغز در حال شکل‌گیری هستند. بهترین نتایج زمانی به دست می‌آیند که درمان پیش از سن ۷ سالگی آغاز شود، البته نیمی از کودکان و نوجوانانی که بین سنین ۷ تا ۱۷ سال هستند هم واکنش مثبتی به درمان نشان می‌دهند.

درمان تنبلي چشم ، معمولا با بستن چشم سالم است ، تا چشم تنبل به كار بيافتد و تنبلي آن برطرف شود . مدت بستن چشم را متخصص تعيين مي كند و در فواصل مشخص نيز بايد بوسيله متخصص معاينه شود. این درمان ممکن است هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول بکشد که البته چشم سالم باید به تناوب باز شود. در مواردی که تنبلی ناشی از عیوب انکساری است تجویز عینک یا لنز توسط چشم پزشک سبب وضوح تصویر در چشم معیوب و درمان تنبلی خواهد شد. مواردی نیز که تنبلی ناشی از انحراف چشم است با جراحی و اصلاح انحراف قابل درمان است.

کلام پایانی

والدین نقش مهمی در تشخیص و درمان تنبلی چشم کودک خود دارند(در حقیقت این والدین هستند که باید علائم تنبلی چشم کودکان را بشناسند، تا بتوانند تنبلی چشم در کودک خود تشخیص دهند.) چشم پزشک نیز می تواند والدین را درباره نحوه درمان تنبلی راهنمایی نماید، اما مسئولیت انجام درمان اصلی بر عهده والدین است زیرا هر کودکی از بستن چشم سالم خود امتناع می ورزد چون برای دیدن اشیا به چشم سالم خود وابسته است، اما والدین باید کودک خود را برای انجام آنچه که به نفع اوست، تشویق و حتی وادار نمایند.