اول نخ دندان یا مسواک ؟ - اصول نخ دندان کشیدن و مسواک زدن- بهداشت دهان و دندان

چکیده                                 تخمین زمان مطالعه: 5 دقیقه

یکی از جذاب ترین و مهم ترین ویژگی ظاهری هر فرد، داشتن لبخندی زیبا است.برخوردار بودن از لبخندی زیبا مستلزم داشتن دندان هایی سفید و سالم می باشد.متاسفانه اکثر مردم در مراقبت از دندان های خود، کاستی می کنند، که عمدتا به علت نداشتن اطلاعات کافی در این مورد است.ما در این مقاله تصمیم بر آن داریم تا مراقبت از دهان و دندان را به وسیله ی مسواک و نخ دندان شرح دهیم.به این سوال عامه ی مردم که اکثرا نمی دانند، اول نخ دندان یا مسواک بزنند، پاسخ داده و سپس نحوه ی صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را به صورت گام به گام توضیح خواهیم داد. بهداشت دهان و دندان کودکان نیز از دیگر مسائل مهم پرداخته شده در این مقاله است.

مراقبت از دندان

هر کدام از دندان ها دارای 5 سطح مختلف هستند، که با مسواک زدن تمامی این سطوح تمیز نمی گردد.سطوح بین دندانی که محل تجمع ذرات باقی مانده ی مواد غذایی و پلاک میکروبی هستند و سطحی است که بیشتر از همه ی سطوح در معرض پوسیدگی قرار می گیرد، توسط مسواک تمیز نمی گردد.به همین منظور ملزم به استفاده از نخ دندان هستیم.اینک اول نخ دندان یا مسواک در اولویت است، اهمیتی ندارد و نکته ی مهم تمیز شدن تمامی 5 سطوح دندان است.

اول نخ دندان یا مسواک؟

متخصصین حوزه ی دهان و دندان بر این باورند، که هیچ مدرک قطعی و محکمی وجود ندارد که ثابت کند بهتر است اول از نخ دندان استفاده کرد یا مسواک. در واقع اهمیتی هم ندارد که اول مسواک بزنید یا نخ دندان بکشید. آنچه اهمیت دارد این است حتما روزی یک بار از نخ دندان استفاده کنید. بسیاری از مردم از هر دو روش استفاده می‌کنند و نتیجه یکسانی هم داشته است.

بیشتر دندان پزشکان معتقدند اگر از هرکدام از این دو روش استفاده می‌کنید و در 10 سال گذشته دندا‌‌ن‌هایتان سالم بوده‌اند لازم نیست روشتان را عوض کنید. به هر حال، استفاده از نخ دندان برای سلامت دندان‌ها و لثه مفید است و باعث کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های لثه، پوسیدگی دندان و از بین رفتن بوی بد دهان می‌شود اما یک تحقیق جدید نشان می‌دهد که وقتی از نخ دندان استفاده می‌کنید همه پلاک‌ها از بین نمی‌روند و ممکن است پلاک‌هایی که به نخ دندان چسبیده‌اند در دهان شما باقی بمانند، در حالی که اگر بعد از استفاده از نخ دندان مسواک بزنید همه این پلاک‌ها از بین می‌روند.

از دیگر مزایای استفاده از نخ دندان این است که فلوراید موجود در خمیر دندان در بین دندان‌های شما، جایی که قبلا پلاک بوده است، قرار می‌گیرد. پس اگرچه تفاوت چندانی بین ترتیب و توالی استفاده از نخ دندان و مسواک نیست، اما در مجموع می‌توان این‌طور توصیه کرد که مسواک زدن بعد از نخ دندان کشیدن بهتر از نخ دندان کشیدن بعد از مسواک زدن است.

اصول نخ دندان کشیدن

همان طور که در قسمت بالا گفته شد، این که اول نخ دندان یا مسواک زده باشد مهم نیست. از آنجایی که نخ دندان کشیدن به روش اشتباه عوارضی را به دنبال دارد، انجام این کار به آرامی و روش صحیح بایستی صورت پذیرد. به خاطر داشته باشید که تمیز کردن بین دندان‌ها نباید دردناک باشد. اگر این کار را با خشونت انجام دهید، به بافت بین دندان‌ها آسیب خواهید زد. از طرفی اگر بیش از حد ملایم باشید، ذرات غذا بین دندان‌ها باقی خواهد ماند. اندکی احساس ناراحتی در ابتدای استفاده از نخ دندان طبیعی است، اما نباید تسلیم شوید.

• از یک نخ دندان مناسب که در داروخانه ها به وفور یافت می شود، یک تکه به اندازه ی 25-20 سانتیمتر ببرید.
•  نخ رادور انگشتان وسط دو دست بپيچيد و آن را با انگشت شست و سبابه مهار كنيد.
• نخ دندان را به آرامی به دور هر دندان بلغزانید و در حین انجام این کار نخ را محکم و کشیده نگه دارید.
• نخ را به صورت منحني دور دندان گرد كنيد و به آرامي آن را تا زير ناحيه آزاد لثه ببريد و به سمت بالا حركت دهيد. اين حركت را دو يا سه بار تكرار كنيد.
•  هیچگاه نخ دندان را با فشار بین دندان‌ها وارد نکنید، زیرا باعث آسیب به لثه‌ها می‌شود. بلکه آن را به آرامی میان دندان‌ها حرکت دهید.

توجه داشته باشید: در صورتی که نخ دندان هنگام استفاده در بین دندان ها، رشته رشته یا پاره شود، احتمالا دو مشکل وجود دارد: یکی پوسیدگی بین دو دندان. دوم وجود جرم در آن قسمت از دندان.البته پرکردگی نامناسب دندان هم باعث پاره شدن نخ خواهد شد که در هر سه صورت باید به دندانپزشک مراجعه کنید و نسبت به رفع مشکل اقدام نمایید.

طریقه ی صحیح مسواک زدن

مسواک زدن صحیح از ارکان اصلی مقوله ی بهداشت دهان و دندان است، نحوه صحیح مسواک زدن می باشد، طوری که در اکثر موارد مسواک زدن با مسواک نزدن زیاد تفاوتی نمی کند.قبل از شروع مسواک زدن باید از تمیز و سالم بودن مسواک خود مطمئن باشیم. به مقدار کافی خمیر دندان روی مسواک می گذاریم. سپس دهان را با آب خیس می کنیم تا خمیر دندان خوب کف کند.

•  اول از سطح جونده ی دندان ها شروع می کنیم که با حرکت رفت و برگشت روی سطح جونده، خمیر دندان به خوبی کف می کند و شیارهای موجود بر روی دندان تمیز می شوند. سطوح جونده در هر فک، در دو ردیف سمت چپ و راست قرار دارد که از یک سمت در فک پایین شروع کرده و به سمت دیگر می رویم. سپس همینطور برای فک بالا اقدام می کنیم. تمیز کردن سطوح جونده مشکل خاصی ندارد و اگر دقت شود و وقت کافی گذاشته شود به خوبی تمیز می شود.
• برای تمیز کردن سطوح کناری دندان ابتدا مسواک را با یک زاویه 45 درجه نسبت به محور طولی دندان بر روی شیار لثه و دندان قرار داده و مقداری به سمت پایین فشار می دهیم تا پُرزهای مسواک کاملا بین لثه و دندان و همچنین بین دندان ها فرو رود. بعد با یک حرکت لرزشی مناسب و با دامنه ی کم مسواک را به سمت بالا حرکت می دهیم. این حرکت لرزشی محدود باید 4-3 دفعه تکرار شود تا تمامی سطوح غیر قابل دسترس برای مسواک تمیز گردد.
• برای سطوحی از دندان که در قوس فک قرار دارند، باید با مانوری مناسب و چرخاندن جهت مسواک دسترسی به این نواحی را فراهم سازیم و هر چه از ناحیه ی دندان های عقب فک به سمت جلو پیش می رویم جهت مسواک را هم تغییر می دهیم، طوری که در دندان های جلو، کاملا از از پُرزهای جلویی مسواک برای تمیز کردن استفاده می کنیم.

توجه کنید: زمانی که موهای سر مسواک فرسایش پیدا می‌کنند و بدشکل می‌شوند، بهترین کار این است که مسواک قبلی را دور بیندازید و یک مسواک جدید تهیه کنید. مسواک فرسوده و قدیمی کارایی لازم را در کنار زدن پلاک‌های موجود روی لثه‌ها و دندان‌ها ندارد و موهای سر آن ممکن است به خوبی وارد فضای بین دندان‌ها و بین دندان و لثه نشود. بهترین قاعده کلی این است که هر 3 الی 4 ماه مسواک خود را عوض کنید و بعد از هر بار مسواک زدن، مسواک را در فضایی باز قرار دهید تا خشک شود و باکتری درون آن تجمع پیدا نکند. واضح است که به خاطر پیشگیری از سرایت بیماری‌های دهان، نباید مسواک خود را با دیگران به اشتراک بگذارید.

در طول شبانه روز چند بار مسواک بزنیم؟

متخصصان بهداشت و سلامت دهان می گویند، حداقل روزی دو بار با استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید افراد مسواک بزنند، یکبار قبل از خواب به افراد توصیه می شود مسواک بزنند؛ چون ترشح بزاق در طول شب و خواب کم می شود و یک بار هم به هنگام صبح بعد از صبحانه. آنان معتقدند، اگر فرد در طول روز قادر به مسواک زدن نیست. بهتر است از خوردن میان وعده های غیر ضروری که از مواد قندی تهیه شده اند پرهیز کند یا اگر از این دست خوراکی ها استفاده می کند دهان و دندان خود را با آب شست و شو دهد
دندان پزشکان در پاسخ به این سوال که اول نخ دندان یا مسواک بزنیم؟ می گویند: در مسواک زدن باید هدف اصلی برداشتن کامل پلاک میکروبی باشد که این هدف فقط با مسواک زدن صحیح و کامل و نخ دندان کشیدن بین تمامی دندان ها فراهم می شود.بنابراین مسواک و نخ دندان مکمل یکدیگرند.

بهداشت دهان و دندان کودکان

رعایت بهداشت دهان و دندان کودکان موجب از بین رفتن باکتری‌ها و ذرات باقی مانده‌ی مواد غذایی می‌شود و با حذف این عوامل از پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند. کودکان باید انواع غذاها را از پنج گروه اصلی مواد غذایی مصرف کنند. اکثر تنقلاتی که کودکان می‌خورند می‌تواند به پوسیدگی دندان منجر شود. مدت زمانی که مواد غذایی در دهان باقی می‌ماند نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. به عنوان مثال، آب نبات و قرص نعنایی و خوشبوکننده دهان به مدت طولانی در دهان باقی می‌ماند که باعث حملات اسیدی طولانی‌تر بر روی مینای دندان می‌گردد.در کودکان نیز فرقی نمی کند، که اول نخ دندان یا مسواک کدام استفاده گردند.در هر حال به نکات زیر برای مراقبت از دندان کودکان دقت نمایید.

• با رویش اولین دندان شیری، دندان و بافتهای اطراف را با گاز مرطوب یا مسواک نرم کوچک تمیز کنید. پس از دو سالگی از خمیر دندان فلوراید دار به میزان بسیار اندک استفاده نمایید.
• پدر و مادر باید دندان‌های کودک خود را برای رعایت بهداشت دهان و دندان مسواک بزنند.
• استفاده از نخ دندان باید زمانی شروع شود که دو دندان کودک بیرون‌زده باشد.
•  خمیر دندان‌هایی مخصوص خود کودکان وجود دارد. این خمیر دندان‌ها فلوراید ندارند و طعم آنها برای کودکان دلپذیر است.
• مواد مغذی که همواره توصیه می شود تا برای داشتن دندان های سالم در کودکان توسط اطفال مصرف شود و در برنامه غذایی آن ها قرار گیرد، غذاهای غنی از ویتامین ها، کلسیم، فسفر و پروتئین استخوان ها و دندان های سالم هستند. گوشت، مرغ، ماهی، لبنیات، سبزیجات برگ سبز و میوه های تازه انواع غذاهای مفید است که کودک شما هر روز نیاز دارد. استفاده از این مواد غذایی سبب می شود تا کودک علاوه بر داشتن دندان های سالم به بیماری های دهان و دندان کمتر مبتلا شود.

کلام پایانی

در پایان به چند اشتباه رایج در استفاده از مسواک و نخ دندان اشاره خواهیم کرد:

• نگهداری مسواک در توالت: طبق مطالعه ای نگهداری مسواک در توالت آن را آلوده می کند.
• مسواک زدن بیش از دو بار در روز: مسواک بیش از 2 بار می تواند به لثه و مینای دندان آسیب برساند.
• توقف کار با خونریزی لثه: زمانی که در حین نخ دندان کشیدن لثه های شما خونریزی می کنند دست از کار نکشید.
• استفاده از یک تکه ثابت نخ: با به کار بردن بخش ثابتی از نخ برای همه دندان ها، میزان زیادی باکتری را در اطراف پخش می کنید.