علت کوتاهی قد کودکان

چکیده                            تخمین زمان مطالعه: 4 دقیقه

رشد قدی انسان از دوران جنینی آغاز می‌شود. افزایش قد در هر سنی متفاوت است اما به طور معمول کودکان بعد از ۳ سالگی تا قبل از سن بلوغ، سالیانه ۵ تا ۶ سانتی‌متر رشد قدی دارند. تمام دلایل قد کوتاهی زیر مجموعه این سه دسته بندی اصلی هستند: بیماری های مزمن (سوء تغذیه)، ارثی بودن قد کوتاه و اختلالات بلوغ. اگر والدینی نگران رشد قدی فرزندانشان شدند می‌توانند تا قبل از بسته شدن صفحه رشد به متخصصان غدد مراجعه کنند. صفحه رشد قدی دختران در 15 تا 17 سالگی و پسران 16 تا 18 سالگی بسته می‌شود در واقع پس از این سن آنها دیگر رشد قدتی نخواهند داشت.

مراحل رشد قد انسان

1.  دوران شیرخواری (2 سال اول زندگی): در بدو تولد قد نوزاد حدود 50 سانتی متر است. در 2 سال اول زندگی 30- 35 سانتی متر افزایش قد دیده می شود (25 سانتی متر در سال اول). این رشد سریع ادامه رشد دوران جنینی است و سرعت آن با افزایش سن کودک کاهش می یابد. در پایان 2 سالگی قد کودک با قد نهایی وی که ژنتیک و وراثت نقش اساسی در آن دارند رابطه تنگاتنگی دارد.
2. دوران کودکی (از 2 سالگی تا شروع بلوغ): در این دوران کودکان هر سال 6- 7 سانتی متر قد می کشند، البته در نزدیکی سنین بلوغ سرعت رشد کمتر می شود.
3.  دوران بلوغ: در طی این دوران یک جهش رشدی اتفاق می افتد و از شروع تا پایان بلوغ، پسران به طور متوسط 25- 30 سانتی متر و دختران 20- 25 سانتی متر افزایش قد پیدا می کنند. در طی دوران بلوغ سرعت رشد قدی 8- 14 سانتی متر در سال می باشد. توجه داشته باشید که حداکثر جهش رشدی در دختران قبل از شروع عادت ماهیانه است و پس از شروع دوره های عادت ماهیانه بطور متوسط دختران 7 سانتی متر قد می کشند. در پسران حداکثر جهش رشد در مراحل انتهایی تر بلوغ دیده می شود.

علائم کوتاهی قد در کودکان

معمولا پدر و مادر کوتاه، کودکان کوتاه‌قدی دارند. کودکانی که به لحاظ فامیلی قد کوتاهی دارند، دچار علائم خاصی که مربوط به رشد کودکان باشد، نیستند. آن‌ها در زمان مناسب وارد مرحله بلوغ می‌شوند و دوره بلوغ خود را به صورت طبیعی طی می‌کنند. آن‌ها به طور معمول قدی مشابه والدین خود خواهند داشت.کودکانی که به "تاخیرسرشتی رشد" مبتلا هستند، هیچ بیماری خاصی نخواهند داشت. این کودکان دیر تر از همسالان خود وارد دوره بلوغ می‌شوند. از آنجا که دوره رشد آن‌ها طولانی تر است، نسبت به همسالان خود از قد کوتاه‌تری برخوردار هستند. الگوی رشد آن‌ها شبیه به والدینشان خواهد بود.ممکن است برخی از علائم کوتاهی قد، نشان دهنده‌ی شرایط خاص پزشکی باشد. اگر علائم زیر را مشاهده کردید، باید توسط پزشک بررسی‌های بیشتری صورت بپذیرد:

•  توقف رشد کودک یا رشد کمتر از حد مورد انتظار (کمتر از 4 سانتی متر و یا 2 اینچ در هر سال، قبل از بلوغ و ورود به مدرسه ابتدایی)
• کاهش یا افزایش وزن (بیش از 2.5 کیلو در یک ماه)
• ضعف تغذیه / از دست دادن اشتها
• بلوغ جنسی دیررس (عدم رشد سینه در سن 14 سالگی یا عدم قاعدگی تا سن 15 سالگی برای دختران. بزرگ نشدن بیضه‌ها تا سن 14 سالگی برای پسران)؛ توجه داشته باشید که وجود یا عدم وجود موهای ناحیه تناسلی نشانه قابل اعتمادی برای بلوغ محسوب نمی‌شود.

علت کوتاهی قد کودکان

علل کوتاهی قد شامل موارد زیر است:

• سابقه خانوادگی در کوتاه قد بودن

این به این معناست که قد کودک به این علت که این الگوی رشد را از خانواده خود به ارث برده، کوتاه است.

• بیماری تاخیر رشد 

کودکان با این شرایط کوتاه تر از متوسط هستند اما با نرخ نرمال رشد می کنند. آن ها معمولا "سن استخوان" را به تاخیر می اندازند، به این معنی که استخوان های آن ها نسبت به سن آن ها رشد کمتری دارد آن ها همچنین تمایل دارند که بعد از سن بلوغ به بلوغ برسند این منجر به قد متوسط در سالهای نوجوانی می شود.

• راشیتیسم

زندگی شهری بسیاری از کودکان را از تابش نور خورشید محروم کرده است و به این ترتیب، بیماری راشیتیسم کماکان تهدیدی برای کودکان محسوب می‌شود. علامت‌های دیگر این بیماری علاوه بر کندی رشد، قوسی شدن پا‌ها و برجسته شدن کناره‌های استخوان جناغ است. درمان به موقع راشیتیسم به هر دلیل چندان سخت نیست و می‌توان با مصرف کلسیم و ویتامین D. از عوارض بیماری مثل کوتاهی‌قد جلوگیری کرد.

• تاثیر تغذیه بر قد کودک

تغذیه مناسب و صحیح، کودک را از قدی که ژنتیک برای او تعیین کرده بلند تر نمی کند اما تغذیه غلط و غیر اصولی او را از رسیدن به قدی که می تواند داشته باشد، باز می دارد.برای داشتن وضعیت مناسب هورمونی یکی از عوامل مهم وزن مناسب است زیرا وزن اضافی، بلوغ زودرس را به دنبال خواهد داشت و رشد قدی را محدود خواهد کرد. برای رسیدن به قد مطلوب، باید وزن کودکان را در محدوده طبیعی حفظ کرد.از طرفی ترشح هورمون رشد که تاثیر مهمی در رشد مطلوب دارد، کاملا تحت تاثیر تغذیه فرد است و با مصرف زیاد مواد قندی و گلوکز کاهش و با مصرف غذای غنی از پروتئین افزایش می‌یابد.علاوه بر تغذیه صحیح و محدوده مناسب وزنی ،خواب مناسب، فعالیت فیزیکی نیز بر قد کودک تاثیر گذار است.

• کم‌کاری تیروئید

کوتاهی‌قد از نشانه‌های مهم کم کاری تیروئید است که در کنار علامت‌هایی مثل خواب آلودگی، خستگی مفرط، پف‌آلود بودن و کند ذهنی می‌تواند توجه والدین و پزشکان را به وجود این بیماری معطوف سازد. آنچه اهمیت دارد این است که تشخیص به موقع و درمان این بیماری اگر قبل از بسته شدن صفحه رشد استخوانی صورت گیرد، باعث برگشت قد به حالت نرمال می‌شود. درمان این بیماری با مصرف قرص‌های لووتیروکسین ممکن است.

برای کوتاهی قد کودکان به چه دکتری مراجعه کنیم

والدینی نگران رشد قدی فرزندانشان شدند می‌توانند تا قبل از بسته شدن صفحه رشد به متخصصان غدد مراجعه کنند.پزشک با بررسی و معاینه فیزیکی کودک (از جمله معاینه قد، وزن، اندام های کودک) سعی در تشخیص مشکل می کند. به علاوه از آزمایش خون برای بررسی این که مشکل کوتاهی قد کودک ژنتیکی یا هورمونی است یا نه، استفاده می کنند.
. متخصصان غدد با بررسی قد کودک بر اساس منحنی رشد، ژنتیک، بیماری‌های زمینه‌ای و ... در صورت نیاز درمان‌های لازم را تجویز می‌کنند.